ریسک و بازده چه می‌گوید؟

مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای

مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای مدلی است که رابطه بین ریسک و بازده مورد انتظار یک دارایی را توصیف کرده و برای قیمت گذاری اوراق بهادار پر ریسک مورداستفاده قرار می‌گیرد. فرمول مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای برای محاسبه بازده مورد انتظار عبارت است از:

مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای
Rs = Rf + β (Rm – Rf )
در این فرمول:

Rs= نرخ بازده مورد انتظار دارایی

Rf= نرخ بهره بدون ریسک

β= بتای اوراق بهادر یا دارایی

Rm = بازده پیش‌بینی‌شده بازار

ایده اصلی پشت مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای این است که بازده سرمایه سرمایه گذاران باید از دو راه جبران شود: اول ارزش زمانی پول و دوم پاداش ریسک.

ارزش زمانی پول با نرخ بهره بدون ریسک در فرمول نشان داده می‌شود و سرمایه آن‌ها را با سرمایه گذاری در هر نوع دارایی در یک بازه زمانی جبران می‌کند. نیمه دوم از فرمول، پاداش ریسک را نشان می‌دهد و مقدار پاداشی را که سرمایه گذار برای ریسک اضافی مطالبه می‌کند، نشان می‌دهد.

مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای می‌گوید که سود مورد انتظار سهام یا پرتفوی برابر با نرخ بهره بدون ریسک به‌علاوه پاداش ریسک پذیری است. اگر بعد از محاسبه از طریق این فرمول مشخص شود که سود مورد انتظار شما، سود موردنیازتان را برآورده نمی‌کند، قطعاً شما سرمایه گذاری نخواهید کرد.

با استفاده از مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای و فرضیات زیر، می‌توانیم بازده مورد انتظار از سرمایه گذاری در یک سهام را در این مثال محاسبه کنیم: اگر نرخ بهره بدون ریسک ۱۵ درصد باشد، بتای سهم موردنظر شما ۲ باشد و بازده مورد انتظار بازار بورس هم ۲۲ درصد باشد، انتظار می‌رود سهام سودی در حدود ۲۹ درصد ایجاد کند.

((۱۵%-۲۲%)۲+۱۵%)
معادل‌ انگلیسی مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای عبارت است از:

تفاوت پس انداز و سرمایه گذاری

پس انداز و سرمایه گذاری هر دو مفاهیم مهمی برای ایجاد یک پایه مالی سالم هستند، اما مفهوم یکسانی ندارند. در حالی که هر دو می توانند به شما در دستیابی به آینده مالی راحت تری کمک کنند، مردم باید تفاوت ها را بدانند و بدانند چه زمانی پس انداز بهتر است و چه زمانی سرمایه گذاری بهتر است. بزرگترین تفاوت بین پس انداز و سرمایه گذاری در سطح ریسک پذیرفته شده است. پس انداز معمولاً منجر به بازدهی کمتری می شود اما تقریباً بدون ریسک است. در مقابل، سرمایه‌گذاری به شما این فرصت را می‌دهد که بازدهی و سود بالاتری کسب کنید، اما برای انجام این کار، ریسک ضرر را به عهده می‌گیرید.

در این مقاله تفاوت های کلیدی بین پس انداز و سرمایه گذاری توضیح داده شده است و اینکه چرا شما به هر دوی این استراتژی ها برای خلق ثروت پایدار نیاز دارید.

توضیحاتی درباره ی پس انداز و سرمایه گذاری

پس انداز در واقع کنار گذاشتن پول برای هزینه یا نیاز آینده است. وقتی تصمیم می‌گیرید در پول خود پس‌انداز کنید، در واقع می‌خواهید پول نقد نسبتاً سریع در دسترستان باشد چرا که شاید فورا بخواهید از آن استفاده کنید. با این حال، پس انداز می تواند برای اهداف بلندمدت نیز مورد استفاده قرار گیرد، به خصوص زمانی که می خواهید مطمئن شوید که در زمانی مناسب پول کافی در آینده دارید. پس انداز کنندگان معمولا پول را در یک حساب بانکی کم ریسک واریز می کنند. کسانی که به دنبال به حداکثر رساندن درآمد خود هستند، باید بالاترین درصد بازده سالانه (APY) حساب پس انداز که می توانند پیدا کنند را انتخاب نمایند.

سرمایه‌گذاری شبیه پس‌انداز است، به این معنا که شما پولی را برای آینده کنار می‌گذارید، با این تفاوت که در ازای پذیرش ریسک بیشتر به دنبال دستیابی به بازده بالاتر هستید. سرمایه‌گذاری‌های معمولی شامل سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) است و شما از طریق یک کارگزار یا حساب کارگزاری برای خرید و فروش آنها اقدام خواهید کرد.

اگر به دنبال سرمایه گذاری پول خود هستید، باید برنامه ریزی کنید که وجوه خود را حداقل برای پنج سال در سرمایه گذاری نگه دارید. سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند در بازه‌های زمانی کوتاه بسیار بی‌ثبات باشند و شما می‌توانید مقدار زیادی از پول خود را از دست بدهید. بنابراین، مهم است که ریسک و بازده چه می‌گوید؟ فقط پولی را سرمایه گذاری کنید که فوراً به آن نیاز نخواهید داشت، به خصوص در طی یک یا دو سال.

جدول زیر برخی از تفاوت های کلیدی بین پس انداز و سرمایه گذاری را خلاصه می کند:

مشخصه	پس انداز	سرمایه گذاری
نوع حساب	بانکی	کارگزاری
بازگشت سرمایه	به طور نسبی، کم	بسته به زمان سرمایه گذاری
ریسک	تقریبا بدون ریسک	بسته به نوع سرمایه گذاری متفاوت بوده اما همواره ریسک از دست رفتن بخشی از دارایی وجود دارد.
محصولات رایج	حساب های پس انداز و حساب های بازار پول	سهام، اوراق، صندوق های سرمایه گذاری مشترک و ETF
افق زمانی	کوتاه	بلند (5 سال یا بیشتر)
محافظت در برابر تورم	بسیار کم	به طور بالقوه زیاد
دشواری	بسیار آسان	کمی سخت
نقد شوندگی	بسیار بالا	بالا، اگرچه ممکن است بسته به زمان پول نقد کردن، مبلغ دقیقی که سرمایه گذاری می کنید، به دست نیاورید.

پس انداز و سرمایه گذاری چگونه شبیه هم هستند؟

همانطور که در جدول بالا می بینید، پس انداز و سرمایه گذاری ویژگی های مختلفی دارند اما یک هدف مشترک دارند: هر دو استراتژی هایی هستند که به شما کمک می کنند پول جمع کنید.

کریس هوگان، کارشناس مالی و نویسنده کتاب Retire Inspired می‌گوید: "اول و مهم‌تر از همه، هر دو شامل کنار گذاشتن پول برای آینده می باشند."

هر دو از حساب های تخصصی نزد یک موسسه مالی برای جمع آوری پول استفاده می کنند. برای پس انداز، این به معنای افتتاح حساب در یک بانک تجاری (مانند بانک تجارت، ملت، ملی و . ) است و برای سرمایه گذاری، این به معنای افتتاح حساب در یک کارگزاری (یا صرافی یا . ) است، اگرچه اکنون بسیاری از بانک ها خدمات کارگزاری نیز دارند. کارگزاری های مشهور در ایران شامل کارگزاری های مفید، آگاه، فارابی و . هستند.

پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران هر دو به اهمیت کنار گذاشتن پول اهمیت می دهند. سرمایه گذاران نیز باید وجوه کافی در یک حساب بانکی برای پوشش هزینه های اضطراری و سایر هزینه های غیرمنتظره داشته باشند تا مجبور نباشند از سرمایه گذاری بلند مدت خود که ممکن است در ضرر باشد، پول برداشت کنند.

همانطور که هوگان توضیح می دهد، "سرمایه گذاری، پولی است که شما قصد دارید آن را به حال خود رها کنید تا اجازه دهید برای رویاها و آینده شما رشد کند."

مزایا و معایب پس انداز و سرمایه گذاری

دن کیدی، برنامه ریز مالی خبره و استراتژیست ارشد برنامه‌ریزی مالی در TIAA (یک سازمان خدمات مالی)، می‌گوید: "وقتی از کلمات پس‌انداز و سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنید، مردم - واقعاً 90 درصد از مردم - فکر می‌کنند که این مفاهیم دقیقاً یکسان هستند."

در حالی که این دو عمل شباهت های کمی دارند، پس انداز و سرمایه گذاری از بسیاری جهات متفاوتند و این با نوع دارایی در هر حساب شروع می شود. وقتی به پس‌انداز فکر می‌کنید، به محصولات بانکی مانند حساب‌های پس‌انداز، بازار پول و یا گواهی سپرده فکر می کنید. ولی وقتی به سرمایه‌گذاری فکر می‌کنید، در واقع به سهام، ETF، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری متقابل فکر می کنید.

مزایا و معایب پس انداز

دلایل زیادی وجود دارد که باید پولی را که به سختی به دست آورده اید، پس انداز کنید. به عنوان مثال، معمولاً این مطمئن ترین شرط بندی شما است و بهترین راه ریسک و بازده چه می‌گوید؟ برای جلوگیری از دست دادن پول نقد در طول مسیر است. انجام این کار نیز آسان است و در صورت نیاز نیز می توانید به سرعت به وجوه دسترسی داشته باشید.

در مجموع، پس انداز با این مزایا همراه است:

• حساب های پس انداز، از قبل به شما می گویند که چقدر سود در مانده خود به دست خواهید آورد. به عنوان مثال نرخ بهره ی بانکی تقریبا در ریسک و بازده چه می‌گوید؟ هر زمان مقداری مشخص است و توسط بانک مرکزی اعلام می شود و معمولا بین 15 تا 20 درصد، متغیر است. بنابراین با اینکه بازدهی کم است، اما در عوض پولی نیز از دست نخواهید داد.
• محصولات بانکی به طور کلی بسیار نقد شونده هستند، به این معنی که شما می توانید پول خود را به محض نیاز دریافت کنید.
• پس انداز به طور کلی ساده و آسان است. معمولاً هیچ هزینه اولیه یا منحنی یادگیری وجود ندارد.

پس انداز با وجود مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز است، از جمله:

• بازدهی کم است، به این معنی که می توانید با سرمایه گذاری درآمد بیشتری کسب کنید (اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این کار را انجام دهید.)
• از آنجایی که بازدهی کم است، ممکن است به مرور زمان قدرت خرید خود را از دست بدهید، زیرا تورم ارزش پول شما را از بین می برد.

مزایا و معایب سرمایه گذاری

پس انداز مطمئناً ایمن تر از سرمایه گذاری است؛ اما قطعا منجر به بیشترین ثروت انباشته در طولانی مدت نخواهد شد.

در اینجا چند مورد از مزایای سرمایه گذاری برای شما آورده شده است:

• سرمایه گذاری محصولاتی مانند سهام می تواند بازدهی بسیار بالاتری نسبت به حساب های پس انداز داشته باشد. به عنوان مثال، سهمی مثل ایران خودرو را در نظر می گیریم که در زمان نگارش این مطلب، حدود 290 درصد از سقف قیمتی خود فاصله دارد که یعنی سهم افت شدیدی را تجربه کرده است اما ما همین قیمت کنونی سهم را که با سقف قیمتی فاصله زیادی دارد، در نظر می گیریم. قیمت این سهم از ابتدای سال 1390 تا کنون (یعنی یک بازه ده ساله) حدود 29 برابر شده است که با در نظر گرفتن اثر سود و زیان مرکب، یعنی این سهم به طور متوسط در هر سال 40 درصد بازدهی داشته است. در حالیکه بهره ی بانکی در این ده سال حداکثر 22 درصد بوده است.
• محصولات سرمایه گذاری به طور کلی بسیار نقد شونده هستند. تقریباً در هر روز کاری هفته، سهام و ETF ها را می توان به راحتی به پول نقد تبدیل کرد.
• اگر مجموعه‌ای متنوع از سهام دارید، احتمالاً به راحتی تورم را در دوره‌های زمانی طولانی شکست داده و قدرت خرید خود را افزایش خواهید داد. در حالیکه اگر بازدهی شما کمتر از نرخ تورم باشد، در طول زمان قدرت خرید خود را از دست می دهید.

در حالی که پتانسیل بازدهی بالاتر وجود دارد، سرمایه گذاری دارای معایبی است، از جمله:

• بازده تضمین نشده است و این احتمال وجود دارد که شما حداقل در کوتاه مدت پول خود را از دست بدهید زیرا ارزش دارایی های شما در نوسان است.
• بسته به زمان فروش و سلامت کلی اقتصاد، ممکن است آنچه را که در ابتدا سرمایه گذاری کرده اید، پس نگیرید. بازار سهام در بازه های زمانی بلند مدت مثلا 5 ساله، مثبت و بازدهی قابل قبول است اما با این وجود روندهای اصلاحی یا ریزشی یک یا دو ساله نیز ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین باید اجازه دهید پولتان حداقل به مدت پنج سال در یک سرمایه گذاری بماند تا از برداشت پول در حالت ضرر و ریزش های احتمالی پرهیز کنید.
• از آنجایی که سرمایه‌گذاری می‌تواند پیچیده باشد، احتمالاً برای انجام آن به کمک یک متخصص نیاز خواهید داشت؛ البته بهتر است که خود نیز برای یادگیری و آموزش، زمان صرف کنید.
• کارمزدها می تواند در حساب های کارگزاری زیاد باشد. ممکن است مجبور شوید برای معامله یک سهام یا صندوق کارمزد زیادی بپردازید. همچنین ممکن است برای مدیریت پول خود نیاز به پرداخت کارمزد به یک متخصص یا مشاور داشته باشید.

کدامیک بهتر است؟ پس انداز یا سرمایه گذاری؟

نه پس انداز و نه سرمایه گذاری در هر شرایطی به طور قطعی بر یکدیگر برتری ندارند و انتخاب صحیح واقعاً به موقعیت مالی فعلی شما و وضعیت جامعه بستگی دارد.

با این حال، به طور کلی، شما می خواهید این دو قانون سرانگشتی را دنبال کنید:

• اگر در عرض یک سال یا بیشتر به پول نیاز دارید یا می خواهید از آن به منظور خاصی استفاده کنید، یک حساب پس انداز بهترین گزینه برای شماست.
• اگر برای پنج سال آینده یا بیشتر به پول نیاز ندارید و می توانید در مقابل ضررهای بین راهی احتمالی مقاومت کنید، احتمالاً باید پولتان را سرمایه گذاری کنید.

به عنوان مثال اگر برنامه ی خرید یک خانه، ماشین یا . را در یکسال آینده دارید، سرمایه گذاری در این افق زمانی، می تواند شبیه قمار باشد و در چنین شرایطی پس انداز برای شما مناسب تر است.

در طرف مقابل سرمایه گذاری برای پولی که به آن در بلندمدت نیاز ندارید، بهتر است. بسته به سطح تحمل ریسک شما، سرمایه‌گذاری در بازار سهام، صندوق‌های قابل معامله در بورس یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ممکن است گزینه‌ای برای افرادی باشد که به دنبال سرمایه‌گذاری هستند. وقتی بتوانید پول خود را برای مدت طولانی تری در سرمایه گذاری نگه دارید، در فراز و نشیب های اجتناب ناپذیر بازارهای مالی آرامش خود را از دست نمی دهید. بنابراین، زمانی که افق زمانی طولانی دارید (به طور ایده آل چندین سال) و نیازی به دسترسی به این پول در این مدت ندارید، سرمایه گذاری یک انتخاب عالی است.

در حالیکه سرمایه گذاری می تواند پیچیده و دارای ریسک هایی باشد، اما با دیدن آموزش های کافی در این حوزه، می توانید با مدیریت ریسک صحیح در سرمایه گذاری، به بیشترین بازدهی دست پیدا کنید.

جمع بندی

در این مقاله با هر دو مفهوم پس انداز و سرمایه گذاری آشنا شدیم. با اینکه اکثر مردم ممکن است این دو مفهوم را یکسان بدانند اما با وجود شباهت ها، تفاوت های اساسی نیز وجود دارد. همچنین در مورد مزایا و معایب هر یک بحث شد و به طور کلی نمی توان یکی را بر دیگری ارجحیت داد. اما چیزی که مسلم است، مخصوصا در کشور ما به خاطر ساختار تورمی حاکم، چاره ای جز سرمایه گذاری نداریم که البته این کار نیاز به آموزش کافی و دقیق دارد. اما باید توجه داشته باشیم که برای مخارج غیر منتظره نیز بهتر است مقداری را پس انداز کنیم. در مورد پولی که سرمایه گذاری می شود نیز باید توجه داشت که مطمئن باشیم به این پول در یک بازه بلند مدت تقریبا 5 ساله، نیاز نداریم. همچنین این پول نباید پول فروش اقلامی مانند خانه، ماشین و یا پول وام یا قرض باشد.

ریسک و بازده چه می‌گوید؟

بازده هر سهم با توجه به زمان نگهداری و فروش متفاوت خواهد بود اما زمانی که پای تصمیم‌گیری در خصوص مسائل مالی به میان می‌آید، باید معیاری برای اندازه‌گیری ریسک وجود داشته باشد. این دقیقا همان دلیلی است که ضریب بتا به خاطر آن معرفی شد. در این مقاله مفهوم ضریب بتا و روش محاسبه

بازده هر سهم با توجه به زمان نگهداری و فروش متفاوت خواهد بود اما زمانی که پای تصمیم‌گیری در خصوص مسائل مالی به میان می‌آید، باید معیاری برای اندازه‌گیری ریسک وجود داشته باشد. این دقیقا همان دلیلی است که ضریب بتا به خاطر آن معرفی شد. در این مقاله مفهوم ضریب بتا و روش محاسبه آن را بیان می‌کنیم و می‌گوییم که چطور باید از آن در تحلیل وضعیت سهام استفاده کرد.

سابقه سنجش ریسک در سرمایه‌گذاری

در اوایل سال‌های ۱۹۰۰ بود که تحلیل‌گران اقتصادی ترازنامه را ملاک بررسی میزان ریسک اوراق بهادار در نظر می‌گرفتند. بر این اساس اگر میزان وام یا بدهی شرکت زیاد بود، سرمایه‌گذاری در آن شرکت را پرریسک می‌دانستند. اما در سال ۱۹۶۲ نحوه تعیین ریسک تغییر کرد. بر این اساس، میزان ریسک با توجه به حاشیه ایمنی دارایی تعریف می‌شد. این حاشیه ایمنی با بررسی تفاوت میان قیمت بازار و ارزش ذاتی دارایی تعیین می‌شد.

اکنون نیز بیشتر تحلیل‌گران بازارهای مالی، ریسک سرمایه‌گذاری را یک مفهوم مرتبط با انحراف معیار نرخ بازده می‌دانند. به این ترتیب ریسک سرمایه‌گذاری زمانی بیشتر خواهد بود که بازده سرمایه‌گذاری تغییرات بیشتری داشته باشد. بهتر است پیش از پرداختن به این موارد نگاهی بر انواع ریسک موجود در بازارهای مالی بیندازیم.

دسته‌بندی انواع ریسک

انواع ریسک که موجب تغییر در بازده سرمایه‌گذاری می‌شود، به طور کلی در دو دسته زیر قابل بررسی است:

• ریسک غیرسیستماتیک
• ریسک سیستماتیک

ریسک غیرقابل سیستماتیک (قابل اجتناب)

این دسته از ریسک‌ها را می‌توان مدیریت کرد. در واقع با چیدمان متنوع سبد سهام می‌توان این ریسک را کاهش داد. به طور کلی چنین ریسک‌هایی در سطح یک شرکت یا صنعت مشخص اتفاق می‌افتند. کالاها و خدمات تولیدی یک شرکت یا صنعت مشخص، نوع مدیریت، اقدامات شرکت‌های رقیب و ساختار هزینه‌های شرکت از عوامل ایجادکننده‌ چنین ریسک‌هایی هستند.

ریسک سیتماتیک (غیرقابل اجتناب)

این ریسک بر خلاف ریسک‌های غیرسیستماتیک قابل مدیریت و کنترل نیست. از جمله مواردی که می‌توانند این ریسک‌ها را رقم بزنند می‌توان به تحولات سیاسی و اقتصادی، تورم، بیکاری و چرخه‌های تجاری اشاره کرد. این ریسک‌ها به کل بازار برمی‌گردند و نمی‌توان آن‌ها را پیش‌بینی کرد.

اگر علاقه دارید که ماهیت ریسک و انواع آن را بهتر بشناسید و با نکات موثر بر آن‌ها بیشتر آشنا شوید، می‌توانید مطلب «چه ریسک‌هایی سرمایه‌گذاری ما را تهدید می‌کنند؟» را مطالعه کنید.

چرا باید به ضریب بتا توجه کنیم؟

زمانی که سرمایه‌گذار قصد خرید یک سهم یا اوراق قرضه را داشته باشد، باید ملاکی برای ریسک سرمایه‌گذاری خود در نظر بگیرد. این ملاک می‌تواند انحراف معیار بازده در سال‌های گذشته باشد. اما معیار مناسبی که می‌توان به صورت جداگانه برای میزان ریسک یک دارایی در نظر گرفت، بررسی روند حرکتی آن با توجه به پرتفوی بازار است. چنین حرکتی با کوواریانس دارایی منفرد نشان داده می‌شود و می‌توان آن را به نوسان‌پذیری پرتفوی کل بازار نیز تعمیم داد.

افزون بر این امر، هر دارایی منفرد خود نیز واریانسی دارد که ارتباطی با پرتفوی بازار ندارد. به این واریانس، واریانس غیرسیستماتیک می‌گویند. چنین مفهومی به جنبه‌های منحصر‌به‌فرد یک دارایی اشاره دارد. این نوع از واریانس معمولا اهمیت چندانی ندارد. چرا که اگر یک سبد سهام بزرگ و متنوع تشکیل دهیم، می‌توان از آن چشم پوشید. به این ترتیب صرف ریسک یک دارایی منفرد خود تابعی از ریسک سیستماتیک دارایی در مقایسه با پرتفوی کل بازار است. معیار ریسک سیستماتیک، ضریب بتا در بورس نامیده می‌شود.

بررسی میزان ضریب بتا در بورس

به طور کلی ضریب بتا در بورس (Beta Coefficient) شیب معادله ریسک و بازده چه می‌گوید؟ رگرسیون خطی و در اصل یک ضریب هم‌بستگی است که به عنوان معیاری در خصوص نوسان‌پذیری سهام در نظر گرفته می‌شود. این ضریب اطلاعات مفیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. این اطلاعات از مقایسه‌ بازده سهام با شاخص بازار به دست می‌آید.

بتا نشان‌دهنده داده‌های تاریخی ارزش دارایی‌هاست. در واقع عدد بتا به سرمایه‌گذاران می‌گوید که ریسک سرمایه‌گذاری در یک دارایی خاص در قیاس با کل بازار به چه میزان است.

هنگامی که انتظار می‌رود شاخص بورس رشد کند، سرمایه‌گذاران به سراغ سهامی می‌روند که ضریب بتای بالاتری داشته باشد. اما اگر شاخص افت داشته باشد، بر روی سهامی با بتای پایین دست می‌گذارند.

ضریب بتا در بورس معیاری است برای اندازه‌گیری میزان ریسک سیستماتیک سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار. به هر حال نمی‌توان این ریسک را کاهش داد یا از بین برد. ریسک نسبی یک سهم با در نظر گرفتن پرتفوی کلی بازار سهام، مسئله‌ای است که با ضریب بتا آن را نمایش می‌دهند. در محاسبه میزان بتا از شاخص قیمت استفاده می‌کنند. در واقع برای محاسبه میزان ریسک سرمایه‌گذاری یک سهم، آن را با شاخص بورس مقایسه می‌کنند. میزان هم‌سویی و تطابق میان بازده یک سهم با کل بازار، به کمک ضریب بتا در بورس مشخص می‌شود.

زمانی که بتا مثبت باشد، حاکی از هم‌سویی سهم با بازار است. بتای منفی نیز نشانه واگرایی سهم و بازار است. ممکن است میزان بتا صفر باشد که این امر نشان می‌دهد سهم نسبت به شاخص واکنشی ندارد و تاثیری از آن نمی‌پذیرد.

ضریب بتا چه چیزی را نشان می‌دهد؟

عدد یک در ضریب بتا، به عنوان مبنا در نظر گرفته می‌شود. بر این اساس می‌توان ضرایب بتا را در قالب موارد زیر مشخص کرد.

ضریب بتای بیشتر از یک

بر این اساس، بتای بیشتر از یک نشان‌گر این موضوع است که نوسان‌پذیری سهم در قیاس با متوسط نوسان‌پذیری بازار بیشتر است. مثلا زمانی که می‌گوییم ضریب بتا در یک سهم برابر ۱.۵ است، یعنی شاخص هرقدر که نزول یا صعود داشته باشد، سهم مذکور ۵۰ درصد بیشتر اثر می‌پذیرد.

این تاثیرپذیری یا به شکل رشد است و یا به شکل افت. فرض کنید شاخص به میزان ۱۰ درصد رشد کند. در این صورت سهمی با ضریب بتای ۱.۵ به میزان ۱۵ درصد رشد خواهد کرد. به همین ترتیب سهمی با ضریب بتای دو، افزایش یا کاهش قیمتی دوبرابر شاخص خواهد داشت. زمانی که ضریب بتا عدد بالایی را نشان می‌دهد، می‌گوییم سهم حالت تهاجمی دارد.

ضریب بتای بین صفر و یک

در مقابل ضرایب بتای کمتر از یک (در بازه مثبت) نشان‌گر سهام تدافعی هستند. مثلا زمانی که ضریب بتای سهمی برابر با ۰.۵ باشد، حرکت سهم کندتر خواهد بود. بدیهی است که ریسک سرمایه‌گذاری در چنین سهامی هم کمتر است.

ضریب بتای صفر

اما زمانی که ضریب بتا برابر صفر باشد، سهم عملکردی خنثی نسبت به شاخص خواهد داشت. یعنی سهم فارغ از مثبت یا منفی بودن شاخص حرکت خود را ادامه می‌دهد.

ضریب بتای منفی

اما بتای منفی نیز نشان‌دهنده روندی معکوس با جهت کلی بازار است. به این ترتیب می‌توان گفت که ضریب بتا دامنه‌ای از مثبت بی‌نهایت تا منفی بی‌نهایت دارد. علامت + به معنای تغییرات هم‌سو با شاخص و علامت – نشان‌دهنده رفتاری در جهت عکس روند بازار است.

به طور خلاصه می‌توان پنج حالت را برای ضریب بتا در بورس متصور شد.

1. نخست آن‌که ضریب برابر یک باشد که نشان‌دهنده تطابق کامل میان شاخص و نوسان سهم است.
2. بتای صفر حاکی از خنثی بودن سهم در مقایسه با شاخص بازار است.
3. بتای منفی نشان می‌دهد که حرکت سهم در مقایسه با شاخص بازار، در جهت معکوس صورت می‌گیرد.
4. ضریب بتای بزرگ‌تر از یک مربوط به سهام تهاجمی است که هم ریسک بالایی دارد و هم احتمال بازده بیشتری دارد.
5. در نهایت بتای بین صفر و یک، سهم تدافعی را نشان می‌دهد که ریسک کم و به مراتب بازده کمتری دارد.

بازده بدون ریسک (RiskFree)

این بازده کمترین میزانی است که سرمایه‌گذاران می‌توانند آن را به دست آورند. در چنین بازدهی هیچ ریسکی وجود ندارد. از سویی خرید سهام همیشه با ریسک همراه است. به این ترتیب نرخ بازده موردانتظار (R_i) به دلیل ریسک موجود نسبت به نرخ بازده بدون ریسک افزایش خواهد یافت. به تفاوت میان این دو میزان، صرف ریسک دارایی می‌گویند. بر این اساس تفاوت میان بازده مدنظر بازار (R_m) و نرخ بازده بدون ریسک (R_f) صرف ریسک بازار نامیده می‌شود. با این تفاسیر فرمول بتا برابر است با:

فرمول ضریب بتا در بورس بر طبق آمار

کوواریانس نشان‌دهنده ارتباط دو گروه از داده‌هاست. زمانی که ارتباط میان داده‌ها معکوس باشد، میزان کوواریانس منفی خواهد بود. اگر دو داده عملکرد مستقلی داشته باشند، کوواریانس آن‌ها صفر و اگر ارتباط مستقیمی داشته باشند کوواریانس آن‌ها مثبت خواهد بود. بر این اساس بتا را می‌توان از طریق تقسیم کوواریانس میان بازدهی سهام و بازدهی بازار بر واریانس بازدهی بازار به دست آورد که فرمول آن به این شکل است:

بتای کل بازار همیشه مقداری برابر با یک دارد. دلیل این امر آن است که حاصل تقسیم کوواریانس کل بازار بر واریانس بازار برابر یک خواهد بود. در هنگام محاسبه ضریب بتا، داده‌های ۹۰‌روزه را به صورت روزانه بررسی می‌کنند. بر این اساس نوسان روزانه قیمت در بازدهی دارایی و تغییرات روزانه شاخص در بازدهی بازار لحاظ می‌شود.

بزرگ و کوچک شدن این ضریب در سایر اجزای بازار، نشان از نوسان‌پذیری مثبت یا معکوس سهام با بازار دارد. یعنی هرچه ضریب بتا در بورس عدد بزرگ‌تری را نشان دهد، ریسک بیشتری در مقایسه با بازار خواهد داشت. در نتیجه انتظار بازده بیشتری از آن می‌رود.

نرم‌افزارها و سایت‌هایی نیز وجود دارند که این ضریب را به صورت خودکار محاسبه می‌کنند. اما شما هم می‌توانید بر اساس فرمولی که ارائه شد، ضریب بتای هر سهم را در بازه زمانی مشخصی به دست آورید.

در سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران می‌توانید ضریب بتای شرکت‌های بورسی را مشاهده کنید. اطلاعات این سایت به صورت فایل‌های اکسل است. زمانی که فایل بازده روزانه و بازده بازار را دریافت کردید، می‌توانید کوواریانس را بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دارید محاسبه کنید و به کمک آن ضریب بتا را به دست آورید.

جمع‌بندی

با توجه به آن‌چه گفته شد می‌توان ضریب بتا در بورس را ضریب تغییرات بازده سهم بر اساس بازده پرتفوی بازار تعریف کرد. اگر این میزان بیشتر از یک باشد، نشان می‌دهد که ریسک سرمایه‌گذاری سیستماتیک در این سهم بیشتر از ریسک سیستماتیک بازار است و بازده موردانتظار سهم نیز در قیاس با بازده موردانتظار از بازار بیشتر خواهد بود. چنین بازدهی نشان‌دهنده سهام تهاجمی است. زمانی که شاخص رو به رشد است، بهتر است در چنین سهامی سرمایه‌گذاری کرد. چرا که در قیاس با شاخص، رشد بیشتری دارند.

اما اگر ضریب بتا برابر با یک باشد، یعنی به لحاظ ریسک سیسماتیک، یک رابطه‌ نظیربه‌نظیر میان سهم و بازار وجود خواهد داشت. این مسئله نشان می‌دهد که تغییرات بازدهی بازار و بازدهی سهم یکسان است. اگر میزان بتا کمتر از یک باشد، یعنی ریسک سیستماتیک سهم از بازار کمتر است. پس تغییرات و در نتیجه بازده موردانتظار از سهم نیز کمتر از بازده موردانتظار از بازار است. هنگامی که شاخص با افت مواجه است، این سهم‌ها گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌روند. چرا که اگر شاخص افت پیدا کند، اثر کمتری بر این سهم‌ها می‌گذارد.

در پایان لازم است این نکته را بیان کنیم که بررسی ضریب بتا در بورس به تنهایی هرگز نمی‌تواند ارزندگی یا عدم ارزندگی یک سهم را مشخص کند. این معیار تنها برای شناخت بهتر روند حرکتی سهام در قیاس با بازار بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ثبت شده در سایت شهر بورس – آخرین اخبار اقتصادی طی شماره 12184 توسط محمد مصدری و در روز شنبه 27 دی 1399 ساعت ۲۳:۲۱:۰۸

مدیریت ریسک در بازار ارز های دیجیتال

در زندگی روزانه ما همیشه با ریسک‌های مختلف سر و کار داریم از جمله رانندگی و برنامه‌ریزی برای آینده و نیازهای مهم مانند بیمه عمر و بازنشستگی که به صورت ناآگاهانه ما ریسک را مدیریت می‌کنیم در واقع مدیریت ریسک یعنی ارزیابی و عکس العمل های مختلف نسبت به هر نوع ریسکی است . بدین صورت که هر چند در سرمایه‌گذاری‌ها ما اطلاعات به روزی داشته باشیم و تحلیل‌های مختلف از قبیل تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال جهت معاملات به کار بگیریم اما اگر استراتژی های مناسبی جهت مدیریت کردن ریسک را نداشته باشیم بازده خوبی از سرمایه گذاری ها عایدمان نخواهد شد. ما در این مقاله در پی مدیریت ریسک در بازار ارز های دیجیتال مانند بیت کوین ، اتریوم و دیگر ارزهای رایج خواهیم بود.که عناوین آن به شرح زیر است:

مدیریت ریسک در بازارهای ارز دیجیتال

زوم ارز مدیریت ریسک را به شکل چهارچوب ای در نظر گرفته است که رفتار متقابل شرکت ها و سرمایه گذاران را با هرگونه ریسک اقتصادی نشان می‌دهد موضوعی که عموماً در همه ی کسب و کارها قابل مشهود است بنابراین ما در این مقاله سعی خواهیم کرد شما را با مفاهیم مدیریت ریسک و استراتژی های آن و خصوصیات سرمایه‌گذاران با ریسک‌های مختلف آشنا کنیم تا از خود و از دارایی‌های خود در برابر نوسانات غیرمتعارف بازار ارز های دیجیتال محافظت کنید معامله‌گری از طریق تحلیل های مختلف و دانش و اطلاعات هر چند به کاهش ریسک شما کمک می‌کند اما برای مدیریت کردن ریسک معاملات ارز دیجیتال و کسب موفقیت و ثروت از این طریق نیاز به برنامه‌ریزی دقیق جهت مدیریت کردن ریسک دارید که زوم ارز تلاش می‌کند آن را در اختیار بازدیدکنندگان محترم این سایت قرار دهد .

5 مرحله مدیریت ریسک در ارزهای دیجیتال

مراحل مدیریت ریسک عبارتند است

• تنظیم اهداف
• شناسایی ریسک
• ارزیابی ریسک
• مشخص کردن واکنش به ریسک
• نظارت

البته شایان ذکر است که روبرو شدن با ریسک یا شرایطی که در آن قرار دارید این مراحل را می تواند دستخوش تغییراتی قابل ملاحظه از قبیل ترتیب در توالی ریسک و بازده چه می‌گوید؟ و غیره نماید .

1-تنظیم اهداف:

نخستین مرحله که به شما کمک می کند تا پی ببرید که یکی از اهداف مهم شما تنظیم هدف می باشد این مرحله با میزان ریسک یک شخص یا یک شرکت که باید در برابر آن ایستادگی کند مرتبط می باشد به طور کلی این مرحله به ما می‌گوید که افراد یا شرکت ها برای رسیدن به اهدافی که در ذهنشان دارند باید چه مقدار ریسک و بازده چه می‌گوید؟ ریسک را تحمل کنند و مدیریت نمایند.

2- شناسایی ریسک:

گام دوم شناسایی و درک ریسک‌های احتمالی می باشد یعنی هر اتفاق و رو یدادی که ممکن است تاثیر منفی بر سرمایه گذاری و رسیدن به هدف داشته باشد را بررسی می‌کنیم در این مرحله ممکن است اطلاعاتی برای شما نمایان شود که کسب و کارتان را تحت تاثیر و ریسک مالی شما تاثیر نگذارد اما ممکن است در ادامه ریسک مالی شما را دچار بحران و مشکل نماید.

3- ارزیابی ریسک :

گام سوم زمانی می باشد که شما ریسک های خود را شناسایی کردید و الان زمان ارزیابی شدت و فرکانس ریسک ها می باشد که باید گفت هر ریسک تاثیر خاص خود را دارد برخی موثر و برخی دیگر غیرموثر بنابراین پس از ارزیابی آنها را درجه بندی نموده و دسته بندی می نمایم تا در برابر اتفاقات نامناسب و غیر متعارف عمل و عکس العمل های خود را داشته باشیم و جهت مقابله با آنها از آمادگی برخوردار باشیم .

4- تعیین واکنش بر هر نوع ریسک :

گام چهارم زمانیکه ریسک‌ها شناسایی ارزیابی و دسته بندی شدند به دنبال این است که واکنش‌هایی معرفی و تعیین شوند که نسبت به ریسک های احتمالی و دسته بندی شده از خود نشان دهیم. این واکنش‌ها نیز باید بر اساس درجه اهمیت طبقه بندی گردند این مرحله به ما کمک خواهد کرد که در برابر اتفاقات غیر منتظره و نامناسب عمل و عکس العمل های مناسب خود را داشته باشیم و جهت مقابله با آن آمادگی کامل داشته باشی .

۵- نظارت:

آخرین گام بررسی و نظارت بر بهره وری مدیریت ریسک هنگام بروز اتفاقات مختلف جهت رسیدن به اهداف می باشد این مرحله نیاز به جمع آوری اطلاعات و داده ها میباشد که رسیدن به اهداف تعیین شده را تسهیل می‌کند.

مزیت استفاده از استراتژی مدیریت ریسک در ارزهای دیجیتال

مزیت استفاده از استراتژی مدیریت ریسک در معاملات ارز های دیجیتال به دلیل اینکه بازارهای ارز دیجیتال یا همان رمز ارزها یک بازار نوپائی بوده و هنوز به آرامش و ثبات مشخصی نرسیده است به عنوان یکی از مهمترین فاکتورها برای کسب موفقیت و درآمد در بازار ارز های دیجیتال می باشد. بنابراین عوامل بسیاری جهت شکست یک استراتژی یا یک برنامه معامله وجود دارد به طور مثال شخصی که بر اساس انتظاراتش از آینده یا بر اساس هیجانات و احساسات خود تصمیم به سرمایه گذاری گرفته ممکن است پول خود را از دست بدهد و این شخص در نهایت به دلیل ترس از جو حاکم بر بازار دارایی خود را با قیمت پایین تری می فروشد. تصمیم گیری های هیجانی جهت سرمایه گذاری باعث می‌شود که معامله‌گران و سرمایه‌گذاران استراتژی های اولیه خود را جهت سرمایه گذاری کنار بگذارند این حالت زمانی که بازار در حالت خرسی قرار می‌گیرد به خوبی قابل مشاهده می باشد در نهایت استفاده از این روش استراتژی باعث می‌شود شرایطی را ایجاد کنیم که در برابر لغزش های احتمالی با ضرر های کمتری روبرو شویم در ادامه به نمونه‌هایی از ریسک های مالی و کاهش آنها توسط مدیریت ریسک را بر می شماریم :

الف- ریسک بازاری: یعنی ایجاد کردن برنامه ای جهت حد ضرر در هر یک از معامله ها، جایگاه خود در معامله را به شکلی خودکار قبل از هرگونه ضرر بزرگ مستحکم نماییم.

مهمترین مولفه این موضوع انتخاب نوع معامله گر و ابتکار عمل آن در معاملات می باشد، بنابراین معامله‌گران را به چهار گروه زیر تقسیم بندی می کنیم:

گروه اول- نه سود می‌کنید نه ضرر: در واقع اگر جزو این گروه بودید یعنی مدیریت ریسک شما اثربخش بوده است و نشان دهنده این موضوع می باشد که شما آدم ریسک گریزی می باشید و توانایی سرمایه‌گذاری‌های مهم را ندارید و حتی حاضر به پرداخت کارمزد های معاملاتی نیستید.

گروه دوم -سود کمتری به دست می‌آورید: اعضای این گروه نیز مدیریت ریسک اثر بخشی دارید و جزو کسانی هستید که از روش سنتی و قابل پیش بینی جهت سرمایه‌گذاری استفاده نموده و هیجانات و احساسات برشما غالب بوده و اجازه نمی‌دهید معاملات بطور کامل روند خود را طی کند.

گروه سوم -سود بیشتری به دست می‌آورند: اعضای این گروه دارای مدیریت ریسک خوب می باشند و معمولا آدم ریسک پذیری هستند و معاملات خود را با قیمت های ریسک و بازده چه می‌گوید؟ از پیش تعیین شده بسته و اجازه ادامه بقیه کارها طبق روند عادی را می‌دهند.

گروه چهارم- متضرر می‌شوند: اعضای این گروه گرایش به انتخاب توکن ها و پروژه ها و کوین های غیر نقد شونده یا دارای نقدینگی پایین دارند. همچنین دانش کمتری از چرخه بازار دارند بنابراین جهت رشد و پیشرفت از این گروه به گروه های بالاتر باید اطلاعات خود را در زمینه سرمایه‌گذاری مورد نظر را افزایش دهند.

ب- ریسک نقدینگی: یعنی با تعادل در بازارهای بزرگ به دنبال کاهش ریسک هستیم در واقع دارایی‌های که بازارهای بزرگی دارند بیش از سایرین خصوصیت نقدینگی را دارا می باشند

ج- ریسک اعتباری: در صورت استفاده از صرافی‌های قابل اعتماد دیگر نیازی به اعتماد فروشندگان و خریداران نیست و همه کارها توسط صرافی‌ها انجام می‌گیرد .

د-ریسک عملیاتی: یعنی با تنوع در سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانید ریسک خود را کاهش دهید و سرمایه خود را صرف یک پروژه یا شرکت نکنید

ه-ریسک سیستمی: این نوع ریسک را نیز می توانید با تنوع در سرمایه‌گذاری‌ها کاهش دهید ولی این تنوع باید به ایجاد تمایز در پیشنهاد شرکت‌های مختلف صنعت منجر شود تا بتوان شرکتی را که کمترین همبستگی را در سیستم دارد پیدا کنید.

4 عنصر کلیدی مدیریت ریسک در معاملات:

• سبد پرتفوی ارزی یا به عبارتی تقسیم سرمایه بین دو یا چند است
• عدم خرید در زمان تحولات هیجانی در بازار
• انتخاب سقف و کف در معاملات
• دنبال کردن اخبار روز ارزهای دیجیتال

نتیجه گیری:

از آنجایی که ریسک های اقتصادی اجتناب ناپذیر می باشد و بازار همواره در حال تغییر از حالت گاوی به حالت خرسی بوده بنابراین معامله‌گران و سرمایه‌گذاران قبل از هر نوع معامله ای باید یک استراتژی مدیریت ریسک جهت اهداف خود با قابلیت انعطاف پذیر باشند مدیریت ریسک چگونگی برخوردو با انواع ریسک را در شرایط مختلف بیان می‌کند.همچنین علاوه بر کاهش ریسک ها باعث به وجود آمدن اقدامات استراتژیک در افکار و ذهن شما می شود و ریسک‌های غیرقابل اجتناب را به بهترین نحو ممکن مدیریت می‌کند به طور کلی مدیریت ریسک به معنای برنامه‌ریزی شناسایی ارزیابی و نظارت با توجه به نوع و استراتژی‌های مختلف هر ریسک است.

دیدگاه زوم ارز درباره مدیریت ریسک در ارزهای دیجیتال

از دیدگاه زوم ارز در بازارهای اقتصادی اکثریت بر این عقیده می باشند که وجود یک استراتژی مدیریت ریسک مناسب می‌تواند کاملاً در مسیر رسیدن به اهداف و موفقیت‌ها تأثیرگذار باشد به طور کلی مدیریت ریسک در ارز های دیجیتال می تواند یک استراتژی جهت جلوگیری از حد ضرر باشد.

قاعده بازار سرمایه؛ سود بلند مدت و زیان در هیجان کوتاه مدت

همواره بازده بلند مدت بازار سرمایه از نظر بازدهی رقیب ندارد و هیچ بازاری نمی‌تواند سودآوری لازم را مثل آن داشته باشد. نگاه کوتاه مدت و کسب سود مقطعی از بازار سرمایه ممکن است با دوره‌های اصلاحی بازار همراه شود و سهامدار را با زیان مواجه کند.

_ روزنامه ایران نوشت: با وجودی که همواره بازده بلندمدت بازار سرمایه از تمام بازار‌های رقیب با فاصله زیادی جلوتر بوده است، اما گاه نگاه کوتاه مدت به آن دردسر ساز و زیانبار است. موتور رشد بورس تهران از سال گذشته روشن شد و با ورود به سال‌جاری، طلایی‌ترین ماه‌های بورس تهران تجربه شد. به طوری که بازده بورس تهران در ۴ ماهه ابتدای سال‌جاری به ۳۰۰ درصد هم رسید، اما از ۲۰ مرداد ماه امسال، با ورود متغیر‌های جدید به این بازار، حرکت شاخص‌های بورس در مسیر دیگری قرار گرفت. هر چند از مرداد به این سو شاخص نوسانات زیادی داشته است، اما درمجموع این نوسانات بخصوص برای سهامداران تازه وارد که از تابستان امسال سهامدار شده‌اند، سودآور نبوده و گاه این دسته از سهامداران با زیان مواجه شده‌اند.

با نگاهی به مرحله رونق بازار‌های مختلف همواره شاهد رفتار‌های هیجانی از سوی سرمایه‌گذاران بوده‌ایم. گاهی اوج‌گیری ارز مردم را به خرید انواع ارز ترغیب می‌کند و گاه روند شتابان رشد قیمت مسکن یا خودرو آن‌ها را به سوی این بازار‌ها هدایت می‌کند. گرچه سرمایه‌گذاری و کسب بازده بیش از نرخ تورم جاری موضوعی طبیعی است، اما برخی اوقات رفتار‌های هیجانی سرمایه‌گذاران می‌تواند برای آن‌ها دردسر آفرین باشد. درواقع کسانی برای کسب سود بالا با گذاشتن تمام یا بخش عمده دارایی خود ریسک بزرگی می‌کنند. دراین میان و در بورس تهران، سرمایه‌گذارانی بودند که همین کار را کردند، اما با خروج بموقع به هدف خود رسیدند و چند صد درصد سود کردند، ولی سرمایه‌گذاران زیادی نیز زیان کردند. البته خوشبختانه طی روز‌های اخیر، شاخص کل بورس پس از مدت‌ها دوباره به رنگ سبز درآمده است. دیروز شاخص کل با رشد ۲۶ هزار و ۵۱۶ واحدی معادل ۲.۱ درصد دوباره به یک میلیون و ۴۷۵ هزار و ۹۱ واحد رسید. از همان ابتدا که بازدهی خیره کننده ریسک و بازده چه می‌گوید؟ بورس نگاه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد، درکنار مسوولان؛ کارشناسان بازار سرمایه نیز بار‌ها به سرمایه‌گذاران توصیه کردند که از راه‌های غیرمستقیم یا همان صندوق‌های سرمایه‌گذاری پا به بازار سرمایه بگذارند یا حتی المقدور برای خرید سهام و سرمایه‌گذاری دراین بازار، از دارایی مازاد خود استفاده کنند. این درحالی است که برخی از سرمایه‌گذاران تحت تأثیر جو روانی موجود و با مشاهده سود‌های کلان برخی دیگر از سهامداران بی‌توجه به این توصیه‌ها با تمام دارایی خود به میدان سرمایه‌گذاری آمدند، دارایی‌ای که بــــا ورود شاخص به دوره ریزش و اصلاح هم اکنون مانند یک گلوله برف درحال آب شدن است.

کسانی که ریسک کردند

به طور طبیعی سرمایه‌گذاری در هر بازاری ریسک مختص به خود را دارد. هرچه میزان سود و بازده بالاتر ریسک هم بیشتر خواهد بود. برهمین اساس سرمایه‌گذارانی که ریسک پذیرهستند به سراغ بازار‌های پرریسک‌تر ریسک و بازده چه می‌گوید؟ که سود بیشتری هم دارد می‌روند و سرمایه‌گذاران ریسک گریز به سود کمتر قانع هستند و به‌صورت عمده راه بازاری مانند سپرده بانکی را درپیش می‌گیرند. با این حال برخی سرمایه‌گذاران علاوه بر پذیرش ریسک‌های طبیعی و ذاتی بازار سرمایه با آوردن تمام دارایی خود، ریسک بیشتری را پذیرفتند. دراین میان سهامدارانی هستند که برای خرید سهام وام دریافت کرده‌اند، یا از آشنایان خود قرض گرفته‌اند. حتی افرادی هستند که با فروش خانه و خودرو و حتی جهیزیه دختر خود و به امید چند برابر شدن پول خود راهی این بازار شده‌اند. عباس یکی از سهامدارانی است که با زحمت فراوان در تیرماه امسال با دریافت ۲۰۰ میلیون تومان وام وارد بازار سهام شده است. وی می‌گوید: درآن زمان چند نفر از دوستان که از سال گذشته وارد بورس شده بودند، سود خیلی خوبی کرده بودند و به من هم توصیه کردند که وارد بازار شوم. وی می‌افزاید: من که نقدینگی کافی نداشتم با زحمت فراوان موفق به دریافت وام شدم تا در مدت دو سال اقساط آن را پرداخت کنم، اما پس از یک دوره کوتاه سودآوری، بازار ریزش کرد و هم اکنون نه تنها سود نکرده‌ام بلکه سرمایه اولیه‌ام به ۹۵ میلیون تومان رسیده است و حالا اقساط سنگین وام هم بر گردنم است. رضا سرمایه‌گذار ریسک و بازده چه می‌گوید؟ دیگری است که با فروش خانه خود بالاترین ریسک را کرده است. وی توضیح می‌دهد: با خودم گفتم یک بار برای همیشه از وضعیت متوسط خود خارج می‌شوم، از اواخر خرداد ماه خانه خود را برای فروش گذاشتم پس از پیدا شدن مشتری، در اوایل مرداد پول خانه به دستم رسید و پس از رهن یک آپارتمان ۸۰۰ میلیون تومان باقی مانده را وارد بازار کردم. وی اضافه می‌کند: با راهنمایی یکی از دوستان که چند سالی است در بورس فعال است، سهام خریدم، اما پس از چند روز بورس ریخت و حالا هم خانه‌ام را از دست داده‌ام و با رشد قیمت‌ها دیگر نمی‌توانم خانه بخرم. ایرج که با خودروی پراید مدل ۹۸ خود درتاکسی‌های اینترنتی کار می‌کرد، از جمله کسانی است که با فروش خودروی خود به‌دنبال زندگی بهتر وارد بازار شده است، اما او هم مانند سایرین بخت یارش نبوده است.

وی می‌گوید: هم اکنون برای گذران زندگی روی خودروی یکی از اقوام کار می‌کنم. در کنار این ریسک‌ها، نسرین، سهامداری است که با فروش جهیزیه دختر خود ریسک بالایی کرده است. وی می‌گوید: دراوایل امسال با توصیه یکی از همسایگان ۴۰ میلیون تومان پس‌انداز خود را از بانک گرفتم و وارد بورس شدم و سود خیلی خوبی کردم به طوری که ظرف سه ماه پول من به ۸۱ میلیون تومان رسید. وی می‌افزاید:، چون سرمایه دیگری نداشتم، با مشورت دخترم به فکر فروش جهیزیه افتادم و با فروش یخچال، ماشین لباسشویی و… ۷۰ میلیون تومان دیگر سهام خریدم، اما این بار نه تنها سودی درکار نبود بلکه سرمایه‌ام هم به ۴۵ میلیون تومان رسیده است با این تفاوت که به‌دلیل رشد شدید قیمت لوازم دیگر قادر به خرید لوازم فروخته شده نیستم.

بورس در بلندمدت رقیب ندارد

باوجود تجربه‌های تلخی که از سوی برخی از سهامداران روایت شد، اما واقعیت این است که بازار سرمایه در بلندمدت از نظر بازدهی رقیب ندارد و هیچ بازاری به این میزان نمی‌تواند سودآوری داشته باشد. اما همانگونه که گفته شد، نگاه کوتاه مدت و کسب سود مقطعی از آن ممکن است با دوره‌های اصلاحی بازار همراه شود و سهامدار را با زیان مواجه کند. با این حال به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه، حتی کسانی که طی ماه‌های اخیر متضرر شده‌اند و نتوانسته‌اند از بازار خارج شوند در یک دوره شش ماهه تا یکساله زیان آن‌ها جبران خواهد شد. بررسی میزان بازدهی شش بازار سهام، سکه، طلای ۱۸ عیار، مسکن و سپرده بانکی در حدود ۸ سال اخیر یعنی از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا روز گذشته نشان دهنده ارقام جالبی است. درمیان این بازار‌ها بالاترین بازدهی با ۳ هزار و ۱۷۹ درصد دراختیار بورس تهران است. پس از آن طلای ۱۸ عیار با ۸۱۹ درصد در رتبه دوم، سکه تمام بهار آزادی با ۸۰۶ درصد در رتبه سوم و دلار امریکا و مسکن به ترتیب با ۶۸۸ درصد و ۶۳۶ درصد درجایگاه چهارم و پنجم بازدهی بلندمدت هستند. در انتهای این جدول هم سپرده‌های بانکی قرار دارد که در این مدت ۱۵۳ درصد بازدهی داشته است.