اوراق سلف استاندارد چیست؟

اوراق سلف چیست؟

این روزها اخبار متنوعی از بازار سرمایه شنیده می‌شود. دولت برای تامین مالی و جبران کسری بودجه از سازوکارهای مختلفی استفاده می‌کند. چندی پیش اخباری مبنی بر این که دولت قصد دارد سهام خود را در برخی از شرکت‌های بزرگ به‌فروش برساند منتشر شد. به‌دنبال آن پذیره‌نویسی صندوق دارا یکم انجام شد. مابین این اخبار ممکن است خبرهایی در رابطه با اوراق سلف نفتی که دولت قصد عرضه آن را دارد شنیده باشید. در این مقاله قصد داریم به توضیح این که اوراق سلف چه اوراقی هستند بپردازیم.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف، قراردادی است که به‌منظور تامین مالی فروشنده به‌کار می‌رود.

در واقع با استفاده از قرارداد سلف شما وجه مورد نیاز برای تکمیل کالای خود را از مشتری می‌گیرید و در آینده کالای تکمیل شده را اوراق سلف استاندارد چیست؟ در تاریخ قرارداد به او تحویل می‌دهید.

طی این قرارداد کالاها با قیمتی پایین‌تر از قیمت نقدی، به خریداران فروخته می‌شوند. (اگر این قابلیت وجود نداشت، تقریبا استفاده از این قرارداد کارایی خاصی برای خریدار نداشت.)

فرض کنید شما یک سرمایه‌گذار هستید و پیش‌بینی می‌کنید که در ماه‌های آینده برای توسعه کارخانه خود به کالایی نیاز دارید. در مقابل هم مدیر کارخانه‌ای به وجه نقد برای تکمیل محصولاتش نیاز دارد. شما و مدیر کارخانه قرارداد سلف میان خود می‌بندید طی این قرارداد، شما پول خرید محصولات را به‌طور کامل در موقع انعقاد قرارداد پرداخت می‌کنید. معمولا مبلغ پرداختی پایین‌تر از قیمت کالای تکمیل شده است.

در قرارداد سلف تمامی مبلغ هنگام عقد قرارداد از خریدار به فروشنده منتقل می‌شود. اما دارایی پایه در تاریخ سررسید به خریدار تحویل داده می‌شود.

اگر شما این محصولات را برای خود خریده باشید، در واقع کالا را با قیمتی پایین‌تر از قیمت واقعی خود خریداری کرده‌اید و اگر به قصد فروش خریداری کرده باشید می‌توانید از تفاوت قیمت خرید و فروش سود کنید. در این نوع از قرارداد خریدار امیدوار است قیمت کالا در آینده افزایش یابد. به‌طور کلی انگیزه معامله‌گران از عقد قرارداد سلف با هم متفاوت است.

فروشنده یا تولیدکننده قرارداد سلف برای این که بتواند برای فروش و تولید خود برنامه‌ریزی کند به این قرارداد روی می‌آورد. با عقد قرارداد سلف فروشنده از یک طرف مطمئن می‌شود که بعد از تولید محصول، خریداری برای آن وجود دارد و از طرف دیگر مطمئن می‌شود که با کسری بودجه مواجه نخواهد شد.

خریدار این قرارداد می‌تواند با خرید مواد مورد نیاز خود برای تولید و فروش آینده اوراق سلف استاندارد چیست؟ شرکت برنامه‌ریزی کافی را انجام دهد. همچنین دیگر نگرانی بابت افزایش قیمت مواد مورد نظر خود را نخواهد داشت.

محدودیت‌های قرارداد سلف

یکی از محدودیت‌های قرارداد سلف، غیرقابل انتقال بودن آن است. یعنی خریدار این قرارداد باید تا زمان تحویل گرفتن کالا منتظر بماند. به نوعی می‌توان گفت که دارندگان این نوع قرارداد معمولا با مشکل نقدشوندگی مواجه می‌شوند و نمی‌توانند نسبت به تغییرات قیمت واکنش نشان دهند. علاوه بر موارد ذکر شده هیچ بازار ثانویه‌ای برای معامله اوراق سلف وجود ندارد.

برای رفع این مشکل، قراردادی طراحی شده است که پیش از سررسید می‌توان آن را به شخص دیگری انتقال داد، به این قرارداد، قرارداد سلف موازی استاندارد می‌گویند.

قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟

به منظور برطرف کردن محدودیت‌های قرارداد سلف، قرارداد سلف موازی استاندارد طراحی شد. قرارداد سلف موازی استاندارد همانند قرارداد سلف است. با این تفاوت که در این قرارداد دارنده یا خریدار قرارداد می‌تواند قبل از سررسید درج شده و پیش از دریافت مورد ذکر شده در قرارداد، معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص دیگری بفروشد.

قرارداد سلف موازی استاندارد از ابزارهای بازار مالی بورس کالای ایران است. این اوراق برخلاف اوراق سلف قابلیت معامله شدن در بازار ثانویه را دارند. از برتری‌های این اوراق نسبت به اوراق سلف می‌توان به نقدشوندگی آن‌ها اشاره کرد. به دلیل وجود بازارگردان‌ها به راحتی می‌توان این اوراق را به وجه نقد تبدیل کرد. یکی دیگر از برتری‌های این اوراق، معافیت مالیاتی است که بر اساس قانون بازار اوراق بهادار تعیین شده است. برای پوشش ریسکی که نوسانات قیمت برای دارندگان این اوراق ایجاد می‌کند دو ابزار اختیار خرید و فروش تبعی در نظر گرفته شده است.

اختیار خرید تبعی

منظور از اختیار معامله تبعی، اختیاری است که با معامله سلف استاندارد از خریدار به عرضه کننده داده می‌شود. براساس این اختیار عرضه کننده (فروشنده، شرکت تولیدی)، ‌اختیار خرید مقدار مشخصی از دارایی پایه به قیمت اعمال را در تاریخ سررسید خواهد داشت. منظور از قیمت اعمال، قیمتی است که در قرارداد اختیار معامله برای خرید یا فروش دارایی پایه ثبت شده است.

اختیار فروش تبعی

اختیار معامله‌ای است که همراه با معامله سلف استاندارد، از سوی عرضه‌کننده به خریدار داده می‌شود که براساس آن خریدار اختیار فروش مقدار مشخصی از دارایی پایه را با قیمت اعمال شده در تاریخ سررسید خواهد داشت.

معمولا چه کسانی از این اوراق استفاده می‌کنند؟

یکی از راه‌های تامین مالی مناسب برای شرکت‌ها و واحدهای تولیدی که با کسری منابع روبه‌رو می‌شوند استفاده از این اوراق است. پس عرضه‌‌کنندگان این اوراق، شرکت‌های تولیدی هستند.

در مقابل عرضه‌کنندگان، خریداران قراردارند. منظور از خریداران، سرمایه‌گذاران و افرادی است که منابع مالی مازاد دارند. این افراد می‌توانند شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی باشند که به دنبال کسب منفعت و سود هستند. شما می‌توانید از طریق پنل کارگزاری خود این اوراق را خریداری کنید.

مزایای استفاده از قرارداد سلف موازی استاندارد برای سرمایه‌گذار

از مزایای اوراق سلف استاندارد چیست؟ این قراردادها می‌توان به سود تضمین شده‌ای که در یک بازه زمانی مشخص به شما تعلق می‌گیرد اشاره کرد. منظور از سود تضمین شده چیست؟

وقتی که عرضه کننده به خریدار همراه با قرارداد، یک اختیار فروش تبعی می‌دهد، به این معنی است که اگر در تاریخ سررسید قیمت کالا پایین‌تر از قیمت توافقی در اختیار فروش باشد، دارنده اختیار معامله اگر بخواهد می‌تواند از اختیار خود استفاده کند و عرضه کننده موظف است که با همان قیمت درج شده در اختیار، کالاها را خریداری کند. در این صورت یک سود تضمین شده‌ای به شما تعلق می‌گیرد. اگر قیمت دارایی پایه به مقدار زیادی افزایش یابد، علاوه بر سود تضمین شده، یک سود مازاد هم به شما تعلق خواهد گرفت.

در صورتی که در تاریخ سررسید قیمت کالا بسیار بیشتر از قیمت توافقی اوراق سلف استاندارد چیست؟ یعنی همان قیمت اعمال باشد، شما حق این را دارید که اختیار فروش خود را اعمال نکنید و کالاها را با قیمت بالاتر در بازار عادی بفروش برسانید.

مزایای استفاده از قرارداد سلف موازی استاندارد برای ناشر

همان‌طور که در توضیح اختیار خرید تبعی گفتیم، این اختیار در کنار قرارداد سلف استاندارد از خریدار به عرضه کننده داده می‌شود. یعنی ناشر یا همان عرضه‌کننده این اختیار را دارد که در سررسید با قیمت اعمال شده، دارایی را بخرد یا نخرد.

اگر در تاریخ سررسید قیمت بازار کالا بیشتر از قیمت توافق شده در اختیار خرید باشد، ناشر می‌تواند اختیار خرید خود را فعال کرده و سرمایه‌گذار موظف است که با همان قیمت درج شده در قرارداد کالا را به ناشر بدهد. با این اختیار ناشر دربرابر نوشانات قیمتی دارایی پایه در پآینده مصون می‌شود.

اگر قیمت روز دارایی پایه یا همان کالا، پایین‌تر از قیمت درج شده در اختیار باشد، ناشر می‌تواند از اختیار خرید خود استفاده نکند و در بازار آزاد کالا را با قیمت پایین خریداری کند.

ریسک نقدشوندگی اوراق سلف موازی استاندارد

با توجه به عدم استفاده عموم مردم از این اوراق، ممکن است با خود فکر کنید که نقدشوندگی این اوراق بسیار کم است. اما نگران اوراق سلف استاندارد چیست؟ نباشید رکنی به نام بازارگردان در بازار این اوراق وجود دارد. اگر قصد فروش اوراق خود را داشته باشید اما مشتری در بازار برای آن وجود نداشته باشد بازارگردان این اوراق را خریداری می‌کند، پس دیگر نگرانی بابت نقدشوندگی این اوراق نباید داشت.

در سایت مدیریت فناوری بورس تهران می‌توان نمادهای مورد معامله در بازار سلف موازی استاندارد را مشاهده کرد. با جستجوی نماد مورد نظرتان و یا عبارت سلف می‌توانید نمادهای مورد نظرتان را بیابید.

لیست اوراق سلف موازی استاندارد قابل معامله در بازار ثانویه

همان‌طور که در شکل بالا می‌بینید. نمادهای مرتبط با اوراق سلف معمولا ترکیبی از حروف ع و س با نام شرکت و یا کالای پایه‌ای که طی قرارداد خرید و فروش می‌شود، هستند.

تا اینجای کار در رابطه با این که قرارداد سلف چیست و چرا قرارداد سلف موازی استاندارد طراحی شد صحبت کردیم و گفتیم که استفاده از این قراردادها چه مزایایی برای ناشر و خریدار دارد.

در ادامه توضیح می‌دهیم که چه کالاهایی در قالب این اوراق معامله می‌شوند و نحوه انتشار این اوراق به چه صورت است.

دارایی‌هایی که در قالب قرارداد سلف موازی استاندارد معامله می‌شوند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟

اولین ویژگی دارایی پایه این است که باید قابلیت انتقال فیزیکی کالا وجود داشته باشد. شمش فولاد، ورقه گرم فولاد، سنگ آهن، نفت و. از نمونه‌هایی هستند که در تاریخ سررسید عرضه‌کننده می‌تواند آن‌ها را به خریداران تحویل دهد.

کالاهایی می‌توانند در قالب این قرارداد معامله شوند که هیچ محدودیت قانونی و قیمتی برای آن‌ها وجود نداشته باشد. منظور از محدودیت قیمتی این است که این دارایی پایه از طریق دولت قیمت‌گذاری نشده باشد و بتوان آن را توسط معاملات انجام شده در بازار قیمت‌گذاری کرد.

سازوکار انتشار اوراق سلف موازی استاندارد

اگر شرکتی بخواهد یکی از دارایی‌های پایه خود را در قالب قرارداد سلف جهت تامین مالی بفروشد باید رویه اجرایی زیر را طی کنند.

اولین گام مراجعه به یک نهاد مالی به عنوان مشاور پذیرش است. طی این مرحله علاوه‌بربر عقد قرارداد و تهیه امیدنامه، باید با متعهدان پذیره‌نویسی، بازارگردان و. هم صحبت شود. توجه داشته باشید که نهاد مالی مورد نظر دارای مجوزهای لازم جهت انجام کارها داشته باشد.

در گام دوم لازم نیست شما کاری انجام دهید، مشاور پذیرش که در گام اول به آن مراجعه کردیم به نمایندگی از ما به شرکت بورس کالا مراجعه می‌کند و مدارک و مستندات لازم را جهت بررسی به آن تحویل می‌دهد.

در گام سوم هم مشاور پذیرش به تودیع تضمین‌های مورد قبول شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه می‌پردازد.

در گام آخر، در صورت عدم وجود مشکل در فرایند طی شده، مشاور پذیرش به بورس کالا جهت انتشار اوراق سلف موازی مراجعه می‌کند.

نظرات ارزشمند شما

لطفا اگر این مطلب برایتان مفید بود، سوال و یا نظری درباره آن داشتید، در انتهای همین صفحه نظر خود را ثبت بفرمایید.

اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟

در مقاله « اوراق بدهی چیست؟ » توضیح دادیم که اوراق بدهی اوراقی بر پایه بدهی برای تأمین مالی شرکت‌ها و سازمان‌ها است. از انواع اوراق بدهی، اوراق سلف موازی است که این اوراق نیز برای تأمین مالی نهادها منتشر می‌شود. این اوراق در بورس کالا در دسترس هستند و افرادی که تمایل دارند تا از مزایای این اوراق برخوردار شوند، باید از طریق آن اقدام کنند.

اوراق سلف نوعی قرارداد است خریدار یک دارایی یا کالا را خریداری کرده و هزینه آن را می‌پردازد و فروشنده متعهد می‌شود تا در زمانی در آینده، آن دارایی یا کالا را به او تحویل دهد. برای این مدت نیز فروشنده می‌تواند سودی را به خریدار بدهد. با این نوع قرارداد، خریدار از مالکیت آن دارایی مطمئن شده و در صورتی که ریسک افزایش قیمت کالا وجود داشته باشد، این ریسک کاهش خواهد یافت. در مقابل، فروشنده از فروش قطعی دارایی اطمینان داشته و تأمین نقدینگی مورد نیاز خود را نیز انجام داده است. در این نوع قرارداد، خریدار تا زمان سررسید نمی‌تواند اوراق خود را به فروش برساند. برای حل این مشکل در بازار سهام، اوراق سلف موازی استاندارد طراحی و منتشر شده است.

اوراق سلف موازی استاندارد

اوراق سلف موازی استاندارد برای رفع محدودیت‌های اوراق سلف طراحی شده است. قرارداد اوراق سلف موازی استاندارد همانند قرارداد اوراق سلف است. اما در این اوراق خریدار می‌تواند قبل از سررسید، اوراق خود را در بازار ثانویه به فروش برساند. بنابراین نقدشوندگی این اوراق بالا است. همچنین به دلیل وجود بازارگردان این اوراق در بورس کالا، این اوراق به راحتی به پول تبدیل می‌شود. همچنین این اوراق از مالیات معاف است.

براساس دستورالعمل اجرای معاملات سلف استاندارد در بورس کالای ایران، قرارداد سلف استاندارد، قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم نماید. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش برساند. در این قرارداد باید مشخصات کامل کالا، زمان و مکان عرضه، قیمت، سررسید و سایر مشخصات درج شود.

برای پوشش ریسک نوسانات قیمت بازار بورس دو ابزار اختیار خرید و فروش تبعی در این اوراق استفاده می‌شود که عبارتند از:

اختیار خرید تبعی

اختیاز معامله‌ای است که حسب مورد هماره با معامله سلف موازی استاندارد، از سوی خریدار به عرضه‌کننده داده می‌شود که براساس آن، عرضه‌کننده اختیاز خرید مقدار مشخصی از دارایی پایه به «قیمت اعمال» را در تاریخ سررسید خواهد داشت. تعهد موضوع قرارداد اختیار خرید تبعی به موجب قرارداد سلف استاندارد، منحصرا به خریدار آن انتقال می‌یابد.

اختیار فروش تبعی

اختیار معامله‌ای است که حسب مورد همراه با معامله سلف موازی استاندارد، از سوی خریدار به عرضه‌کننده داده می‌شود که براساس آن عرضه‌کننده، اختیار خرید مقدار مشخصی از دارایی پایه به «قیمت اعمال» در تاریخ سررسید خواهد داشت. این اوراق سلف استاندارد چیست؟ اختیار به موجب قرارداد سلف استاندارد منحصرا به خریدار آن انتقال می‌یابد.

برای مشاهده فهرست اوراق سلف موازی استاندارد می‌توانید به بخش این اوراق در سایت بورس کالا مراجعه کنید.

اصطلاحات قرارداد سلف موازی استاندارد

قيمت اعمال: قيمتی است كه براساس قرارداد اختيار معامله می‌توان حسب مورد اقدام به خريد يا فروش دارايی پايه با آن قيمت نمود.

قيمت پايانی: قيمتی است كه براساس روش تعيين شده در اين دستورالعمل برای هر نماد معاملاتی در پايان هر جلسه رسمی معاملاتی توسط بورس محاسبه و اعلام می‌شود.

تسويه نقدی: تسويه نهايی قرارداد سلف استاندارد به طور نقدی براساس قيمت پايانی آخرين روز معاملاتی كه منجر به سقوط تعهدات طرفين می‌شود.

تسويه نهايی: تسويه نقدی يا تحويل فيزيكی كه طبق ضوابط اين دستورالعمل انجام می‌شود.

تحويل فيزيكی: تسليم دارايی پايه در دوره تحويل توسط عرضه‌كننده به دارنده گواهی سلف استاندارد است.

حداقل سفارش انباشته: حداقل مقدار سفارش خريد و فروشی است كه بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگردانی جهت نماد معاملاتی مورد بازارگردانی در سامانه معاملاتی بورس به صورت فعال نگه دارد.

حداقل قيمت خريد روزانه: حداقل قيمتی است كه بازارگردان بصورت روزانه متعهد به خريد سلف استاندارد است.

حداقل معاملات روزانه: حداقل ميزان معاملات در هر نماد است كه بازارگردان موظف به انجام آن در يك روز معاملاتی مطابق با مفاد اين دستورالعمل است.

دارايی پايه: دارايي موضوع قرارداد سلف استاندارد پذيرش شده است.

دامنه مظنه: حداكثر اختلاف بين قيمت سفارش خريد و سفارش فروش در هر نماد معاملاتي به درصد است كه بازارگردان آن نماد، در سامانه معاملاتی بورس وارد می‌نمايد. اين درصد نسبت به قيمت سفارش خريد محاسبه می‌شود.

دامنه نوسان قيمت روزانه: دامنه قيمت مجاز ورود سفارش در هر جلسه معاملات است كه نسبت به قيمت پايانی آخرين روز معاملاتی قبل تعيين می‌شود.

دوره تحويل: دوره‌ای است كه طی آن تحويل فيزيكی دارايی پايه توسط عرضه‌كننده انجام می‌شود.

دوره عرضه اوليه: مدت زمانی‌ است كه طی آن دارايی پايه توسط عرضه‌كننده طبق ضوابط اين دستورالعمل عرضه خواهد شد.

دوره معاملاتی: فاصله زمانی اولين تا آخرين روز معاملات هر نماد معاملاتی مربوط به قرارداد سلف استاندارد است كه جزئيات آن در مشخصات قرارداد تعيين می‌شود.

روز كاری: روزهای مجاز معاملاتی است كه توسط هيئت مديره بورس جهت انجام معاملات سلف استاندارد تعيين می‌شود.

عرضه‌كننده: شخصی كه براساس قوانين و مقررات اقدام به عرضه كالا در بورس نموده و متعهد به تحويل كالا طبق مفاد اين دستورالعمل است.

رویه اجرایی انتشار اوراق سلف موازی استاندارد

برای انتشار اوراق سلف موازی در ابتدا عرضه‌کننده باید به نهادهای دارای مجوز عرضت پذیرش مراجعه کرده و شیوه تأمین مالی را مشخص کند. پس از تدوین امیدنامه عرضه و معامله اوراق سلف موازی استاندارد، با عامل فروش، متهد پذیره‌نویسی و بازارگردان مذاکره کرده و درخواست خود را اعلام کند. پس از اعلام موافقت این ارکان، مشاور عرضه به نمایندگی از عرضه‌کننده به شرکت بورس کالای ایران مراجعه کرده اوراق سلف استاندارد چیست؟ و فرایند پذیرش را طبق مقررات انجام دهد.

بورس کالا درخواست دریافت شده را رسیدگی کرده و در صورت کامل بودن مدارک و مستندات، آن را به هیئت پذیرش ارسال می‌کند. در صورت پذیرفته شدن درخواست توسط این هیئت، مشاور با مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه، اقدامات لازم را برای ارائه تضامین و انعقاد قراردادهای تعیین شده انجام می‌دهد.

در مرحله بعد مشاور مستندات جمع‌آوری شده، تأییده‌ها و قراردادها را به شرکت بورس کالا ارائه می‌دهد و در صورت تأیید بورس کالا، اقدامات برای عرضه اوراق آغاز خواهد شد.

نمونه عرضه اولیه اوراق سلف موازی استاندارد میلگرد شرکت فولاد آتیه خاورمیانه

عرضه اوراق سلف موازی استاندارد میلگرد شرکت فولاد آتیه خاورمیانه، با نماد «عمیلگرد» به تعداد 705،566 قرارداد و با قیمت 1،417،000 ریال در هر قرارداد 10 کیلوگرمی، از طریق شرکت کارگزاری توانا در روز یکشنبه 12/10/1401 از ساعت 10:30 تا 11 به عنوان دوره پیش‌گشایش، 11 تا 12:30 برای دوره عادی معاملات انجام گرفت و معاملات ثانویه آن از تاریخ 13/10/1401 تا 12/10/1401 ادامه خواهد داشت.

سایر اطلاعات این عرضه در جدول زیر آورده شده است:

مشخصات قرارداد سلف موازی استاندارد میلگرد

اطلاعات معاملات این اوراق در سایت مدیریت فناوری بورس تهران قابل مشاهده است.

کلام آخر

ابزارهای مالی مختلفی در بازار سرمایه وجود دارد که براساس شرایط و اهداف مختلف می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. یکی از این ابزارهای کاربردی اوراق سلف استاندارد است که امکانی را فراهم می‌کند تا هم عرضه‌کننده‌های کالاها و محصولات از فروش خود مطمئن باشند و هم متقاضیان آن محصولات، ریسک افزایش قیمت را کاهش دهند. در این میان، افرادی که به دنبال بازدهی مطمئن و بسیار کم ریسک نیز هستند می‌توانند از این اوراق استفاده کنند.

اوراق سلف استاندارد چیست؟

در ایران بازار سرمایه از بخش‌های متنوعی تشکیل شده است که در این میان بورس کالا از ساختار استاندارد و خوبی برخوردار است و بخش بزرگی از معاملات در این بخش از بازار سرمایه رقم می‌خورد. در بورس کالا ابزارهای مالی و معاملاتی متنوعی توسط فعالان بازار به کار گرفته می‌شود. هدف اصلی از به کارگیری این ابزارهای مالی هدایت صحیح سرمایه، رشد اقتصادی بازارهای داخلی، جدا شدن از بخش سنتی معاملات در بازار و… است. همان‌طور که اشاره کردیم در این بازار ابزارهای متنوعی وجود دارد و در این مقاله قصد داریم به اوراق سلف استاندارد بپردازیم که از آن به منظور تامین مالی بخش صنعت استفاده می‌شود. با ما همراه باشید.

اوراق سلف چیست؟

کلمه اوراق سلف استاندارد چیست؟ سلف به تنهایی به معنی اطاعت کردن یا قبول کردن است. اوراق سلف در اصل نوعی اوراق صکوک محسوب می‌شوند که نسبت به سایر اوراق در بازار کالای ایران از امنیت بیشتری برخوردارند. سرمایه‌گذاران یا در اصل خریداران با استفاده از این اوراق صکوک می‌توانند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند و به نوعی محصول مورد نیاز را از طرف فروشنده پیش‌ خرید کنند.

قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف در بازار کالای ایران به عنوان ابزاری است که افراد با استفاده از آن محصولات و کالاهای مد نظر خود را با قیمت مشخص در این بازار پیش خرید می‌کنند. به زبان ساده‌تر، مالکان محصولات خود را به صورت نقدی پیش فروش می‌کنند و در روزهای آتی به دست خریدار می‌رسانند. در این میان یک قرارداد نسیه هم وجود دارد که برعکس قرارداد سلف تلقی می‌شود. در قرارداد نسیه فروشنده محصول مورد نظر را به خریدار تحویل می‌دهد و حساب و کتاب آن در روزهای آینده انجام خواهد شد.

پس با این اوصاف قرارداد سلف به قراردادی گفته می‌شود که فروشندگان با استفاده از آن، محصولات خود را با قیمت مشخص به صورت نقد و بر اساس قرارداد سلف به خریداران پیش فروش و در روز تعیین شده، ارائه کنند. در نظر داشته باشید که قراردادهای سلف در بازار کالای ایران، بازار ثانویه ندارند و همین امر موجب محدودیت نقدینگی در این بازار می‌شود.

قرارداد سلف موازی استاندارد چیست؟

همان‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم قراردادهای سلف دارای برخی محدودیت‌ها در روند بازار هستند که برای برطرف کردن این محدودیت‌ها، قرارداد سلف موازی استاندارد طراحی شده است. در واقع هدف از ایجاد این ابزار در بازار کالای ایران این است که شخص خریدار قادر است معادل دارایی پایه خریداری شده را قبل از سررسید، به شخص دیگر واگذار کند. بنا به تعریفی که در این بخش ارائه شد، اوراق سلف موازی استاندارد نوعی ابزار مالی تلقی می‌شوند که بر اساس قرارداد سلف موازی استاندارد در بازار منتشر می‌شود.

در این فرآیند ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، بدون در نظر گرفتن قیمت دارایی پایه، مقداری سود کم را برای سرمایه‌گذاران در چهارچوب قرارداد اختیار فروش در سررسید تضمین می‌کند. در صورتی که قیمت دارایی پایه در این پروسه افزایش پیدا کند، سود مازاد نیز به شخص سرمایه‌گذار تعلق پیدا می‌کند. در صورتی که سرمایه‌گذاران در این زمینه قصد پوشش ریسک اوراق سلف موازی استاندارد را داشته باشند می‌توانند از ابزار مالی به نام اختیار خرید و فروش تبعی استفاده کنند.

اختیار خرید و فروش تبعی چیست؟

اختیار خرید تبعی در اصل نوعی اختیار معامله است که به منظور پوشش ریسک در فرآیند معاملات همراه با اوراق سلف موازی از سوی خریدار به فروشنده کالا اعطا می‌شود. بر اساس آن، اختیار خرید تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید و به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه کننده می‌دهد. از طرف دیگر اختیار فروش تبعی به اختیار معامله‌ای گفته می‌شود که باز به همراه اوراق سلف موازی استاندارد از سوی فروشنده به خریدار اعطا می‌شود و بر اساس آن خریدار اوراق، تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه کننده می‌دهد.

ویژگی دارایی‌های واجد شرایط برای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد

دارایی‌هایی که در بازار کالای ایران واجد شرایط عقد قرارداد سلف موازی استاندارد هستند باید دارای برخی ویژگی‌ها باشند که در این بخش به این عوامل اشاره می‌کنیم:

• امکان تحویل فیزیکی داریی پایه وجود داشته باشد.
• دارایی پایه قابلیت استانداردپذیری را داشته باشد.
• یک مرجع قیمتی قابل اتکا در فرایند معاملات وجود داشته باشد.
• به منظور نقل و انتقال کالا محدودیت‌های قانونی خاصی وجود نداشته باشد.
• یک بازار نقدی قوی به منظور ارائه دارایی پایه وجود داشته باشد.
• قیمت‌گذاری‌های دولتی بر روی کالا وجود نداشته باشد که در اصل به عنوان نوعی محدودیت قیمتی در روند معاملات تلقی می‌شود.

کاربرد قراردادهای سلف موازی چیست؟

به عنوان نمونه در نظر داشته باشید که برخی تولیدکنندگان ممکن است در فرآیند تولید محصول با کمبود نقدینگی مواجه شوند که دقیقا در همین بازه زمانی با استفاده از اوراق سلف موازی به پیش فروش نقدی محصولات خود در بازار می‌پردازند و بر همین اساس نقدینگی مورد نیاز آن‌ها برای تولید محصول تامین می‌شود. بنابراین اوراق سلف موازی در اصل ابزاری به منظور تامین نقدینگی شرکت‌ها یا راهی برای تامین سرمایه شرکت‌ها محسوب می‌شود.

کاربرد بعدی اوراق سلف موازی استاندارد این است که با استفاده از آن کسری بودجه دولت را می‌توان تامین کرد. در این فرایند دولت می‌تواند با انتشار اوراق سلف برخی از محصولات و تولید‌ات خود را به مردم پیش فروش کند و در زمان سررسید ارائه محصولات، کالاها را در بازار جهانی به خریداران خود اعطا کند. با این تفاسیر دولت می‌تواند با این ابزار مالی تا حدودی کسری بودجه خود را تامین کند.

انگیزه اصلی تولیدکنندگان و خریداران در پروسه استفاده از اوراق سلف موازی چیست؟

در معاملاتی که بر اساس اوراق سلف موازی صورت می‌گیرد، فروشنده کالا و خریداران دارای برخی از اهداف و انگیزه‌های مالی هستند که در این بخش به این انگیزه‌ها اشاره می‌کنیم:

انگیزه تولیدکنندگان محصول:

• با استفاده از این اوراق، قادر به تامین مالی برای پروسه تولید محصولات خود هستند.
• با استفاده از این ابزار اطمینان دارند که محصولات‌شان پیش از تولید در بازار به فروش می‌رسد.
• امکان برنامه‌ریزی استاندارد برای تولید و فروش محصولات برای تولید‌کنندگان وجود خواهد دارد.

انگیزه خریداران محصول:

• این امکان برای خریداران وجود دارد که برای صنایع پایین دستی، مواد اولیه مورد نیاز را تامین کند.
• با استفاده از این ابزار مالی خریداران نسبت به قیمت مواد اولیه در معامله اطمینان خاطر خواهند داشت.
• امکان ایجاد بستر مناسب به منظور سرمایه‌گذاری و کسب سود قابل توجه برای خریداران وجود دارد.

اوراق سلف موازی استاندارد دارای چه مزایایی است؟

اوراق سلف موازی استاندارد همانند سایر اوراق موجود در بازار سرمایه داری برخی مزایا است که در بازار بورس قابل استفاده هستند. در این بخش به شرح مزایای اوراق سلف موازی استاندارد می‌پردازیم:

• تامین مالی برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
• کاهش هزینه‌های معاملاتی
• افزایش نقدشوندگی بازار
• تضمین نقدشوندگی اوراق به دلیل وجود بازارگردان
• معافیت مالیاتی
• دارای عمر کوتاه‌ مدت یک تا ۲ سال
• کشف قیمت روزانه و لحظه‌ای برای کالاها در چارچوب مکانیسم بازار
• دارای حداقل سود تضمین شده که این سود بر اساس رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص می‌تواند رشد کند
• امکان خرید و فروش قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه
• ریسک پایین

کارمزد اوراق سلف موازی استاندارد

معاملاتی که بر پایه اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران انجام می‌شود نهایتا دارای سقف کارمزد 0.000725 به ازای هر قرارداد خرید و فروش خواهد بود. در نظر داشته باشید که در مرحله پذیره‌نویسی اوراق سلف، کارمزد خرید و فروش در اصل به عهده ناشر اوراق خواهد بود.

نحوه خرید اوراق سلف موازی استاندارد چگونه است؟

دقت داشته باشید که به منظور خرید اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران، باید در گام اول از طریق کارگزاری‌های بورس، برای ثبت ‌نام و دریافت کد معاملاتی اقدام و در مرحله بعدی درخواست خود را مبنی بر استفاده از اوراق سلف موازی استاندارد ثبت کنید. در نهایت بعد از بررسی‌ درخواست شما، این امکان برای‌تان فراهم خواهد شد.

سخن آخر

بازار سرمایه یکی از بهترین بسترهای سرمایه‌گذاری در هر کجای دنیا به شمار می‌آید. در ایران هم این امکان برای تمام افراد فراهم شده که با استفاده از ابزارهای مالی مختلف به معاملات در این بازار بپردازند و در نهایت کسب سود قابل توجه‌ای داشته باشند. ما در این مقاله به معرفی ابزار پرکاربردی به نام اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران پرداختیم. نحوه استفاده از آن و ویژگی‌های عمده این ابزار مالی و انگیزه‌هایی که برای تولید‌کنندگان و خریداران محصول وجود دارد را عنوان کردیم.

تولیدکنندگان محصولات در اصل با استفاده از اوراق سلف استاندارد قادر هستند که محصولات خود را به صورت نقدی در بازار پیش فروش کنند و با استفاده از سرمایه‌ای که برای آن‌ها حاصل می‌شود امکان مدیریت بهتر پروسه تولید و برنامه‌ریزی‌های مالی برای محصولات جدید را داشته باشند. در اصل این ابزار مالی در بازار بورس کالای ایران به عنوان یک راه حل برای تامین سرمایه محسوب می‌شود که تولید‌کنندگان با استفاده از آن به شکل بهتری قادر به ارائه محصولات خود در بازار هستند و در عوض خریداران هم از بعضی مزایا‌ بهره‌مند می‌شوند.

برای اوراق سلف نمی‌توان رقم دقیقی را به عنوان نرخ سود اعلام کرد و در هر مورد، هنگام انتشار اوراق رقم سود مشخص می‌شود. معمولا نرخ سود این اوراق نسبت به سپرده‌گذاری‌های بانکی بیشتر است و از حداقل 18 درصد به بالا برآورد می‌شود.

قرارداد یا اوراق سلف چیست و چه کاربردی دارد؟

خرید و فروش اوراق سلف، قراردادی است که در آن عرضه‌کننده (فروشنده)، به ازای دریافت وجه نقد، بخشی از دارایی خود را به فروش می‌رساند. به بیان دیگر عقد سلف، قراردادی است که فروشنده با دریافت وجه نقد از خریدار، تعهد می‌نماید تا در یک تاریخ مشخص، کالا را به مشتری تحویل بدهد. سودی که خریدار از دریافتِ با تأخیر کالای خود کسب می‌کند، معادل قیمت پایین‌تری است که پرداخت می‌نماید.

فرض کنید آقای غفاری که مدیر کارخانه “سلف‌سازان” است، پیش‌بینی می‌کند در 4 ماه آینده به 25 هزار واحد کالا نیازمند است. بنابراین تصمیم به خرید کالای مورد نظر خود می‌گیرد. آقای غفاری، در روند جستجو برای پیدا کردن تولید کنندگان کالای مورد نظر، متوجه می‌شود که کارخانه “سلف‌کاران”، کالای مورد نیاز او را تولید می‌کند ولی برای ادامه تولیدات نیازمند وجه نقد است. در نتیجه او با پیشنهاد عقد سلف به سراغ مدیر کارخانه “سلف‌کاران” می‌رود.

در نتیجه آقای غفاری موفق شده است تا با قیمت پایین‌تر کالای مورد نیاز 4 ماه آینده خود را دریافت کند و فروشنده هم موفق به دریافت وجه نقد برای ادامه تولیدات خود اوراق سلف استاندارد چیست؟ شده است. که به این نوع معاملات، قرارداد سلف می‌گویند.

آیا طرفین با عقد سلف، محدودیت هایی را در تجارت خود تجربه خواهند کرد؟

در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بله، قرارداد سلف دو طرف معامله را با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد کرد که عبارتند از:

1. غیر قابل انتقال بودن اوراق سلف
2. عدم وجود بازار ثانویه برای معامله اوراق سلف
3. روبرو شدن با مشکلات نقدشوندگی

آیا برای حل مشکلات قرارداد سلف، راهکاری وجود دارد؟

قرارداد سلف موازی استاندارد که از عقد سلف مشتق شده است، از ابزارهای بورس کالا به حساب می‌آید و قابلیت معامله در بازارهای ثانویه را دارد. به این ترتیب، راهکاری مناسب برای حل مشکلات این نوع از معاملات است.

در واقع با کمک قرارداد سلف موازی استاندارد، دارنده و یا خریدار قرارداد، می‌تواند پیش از رسیدن به سررسید تعیین شده در قرارداد، معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص دیگری واگذار کند.

در رابطه با معاملات سلف موازی این نکته را در نظر بگیرید که، اهرمی تحت عنوان فروش استقراضی وجود ندارد و به این ترتیب، محدودیت‌های قراردادهای سلف از بین می‌رود و می‌تواند در کنار تأمین مالی تولید کننده، در بورس کالا و اوراق بهادار آن، به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری قرار بگیرد.

عقد سلف در بازار بورس به چه معناست؟

به موجب این قرارداد، بین خریدار و فروشنده توافق می‌شود که طی پرداخت مقدار مشخصی پول در زمان معین، کالا از طرف فروشنده به خریدار تحویل داده شود. براساس عقد سلف در بازار بورس، قیمت کالا و تمامی مبلغ معامله، در روز قرارداد تعیین شده و توسط خریدار پرداخت خواهد شد.

مزایای قرارداد سلف موازی برای فروشنده

1. تأمین سرمایه اولیه برای تولید کالا
2. تسریع در روند چرخه عملیات تولیدی

مزایای قرارداد سلف موازی برای خریدار

خریدار به این امید که قیمت کالای خریداری شده در آینده افزایش می‌یابد، وارد این معامله می‌شود.

به این نکته توجه کنید که معاملات سلف تا حدودی در دسته معاملات آتی قرار می‌گیرد با این تفاوت که کل مبلغ در ابتدا از سمت خریدار پرداخت شده و تحویل کالا در زمان تعیین شده از جانب فروشنده انجام می‌شود. البته این تحویل از سمت سازمان‌های نظارتی بورس تضمین خواهد شد.

چرا قرارداد سلف موازی را انتخاب کنیم؟

همان‌طور که در بالا نیز متذکر شدیم، قرارداد سلف موازی، کمبودهای عقد سلف را پوشش می‌دهد و علاوه بر این‌که نیاز تولید کننده را تأمین می‌نماید، در بازار اوراق بهادار، به عنوان نوعی سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود.

در زیر به صورت موردی، مزایای سلف موازی را بیان می‌کنیم:

1. به دلیل وجود بازارگردان‌ها، قدرت نقدشوندگی بالایی دارند.
2. با توجه به قدرت نقدشوندگی بالا، تراکنش مالی بالایی را نیز تجربه می‌کند.
3. امکان واگذاری قرارداد به اشخاص دیگر را فراهم می‌کند.
4. به این دلیل ‌که به خریدار اجازه تغییر وضعیت در معامله را می‌دهد، ریسک بیش‌تری را نیز پوشش می‌دهد.
5. با توجه به این امر که قیمت کالا، براساس خرید و فروش اوراق مشخص می‌شود، امکان کشف قیمت به صورت لحظه‌ای را فراهم می‌کند و به این ترتیب، قیمت‌های شفاف‌تری از کالاها را خواهیم داشت.

اگر شما شخصیت حقیقی و یا حقوقی هستید که جذب مزایای اوراق سلف موازی شدید و تمایل دارید که از این اوراق به سود برسید، می‌توانید با دریافت کد سجام و کد بورسی و از طریق صفحه معاملاتی خود اقدام به خرید صکوک سلف نمایید.

چه کالاهایی در قالب اوراق سلف قابل معامله هستند؟

1. دسته اول این کالاها، متعلق به گروهی است که امکان انتقال فیزیکی برای کالاها را فراهم می‌نماید. از جمله می‌توان به نفت، سنگ آهن، شمش فولاد، ورقه گرم فولاد و… اشاره کرد.
2. دسته دوم، به کالاها و دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که توسط دولت قیمت‌گذاری نمی‌شود و به این ترتیب، محدودیت قیمتی برای آن کالاها و دارایی‌ها وجود ندارد.

یک شرکت چگونه می‌تواند دارایی‌ های خود را در قالب قراداد سلف به فروش برساند؟

1. در ابتدا باید به یک نهاد مالی به عنوان مشاور مراجعه کند. سپس مجوزهای لازم را دریافت نموده و قرارداد را منعقد نماید. در این مرحله، باید بازارگردان هم انتخاب کند.
2. مشاور مالی، به نمایندگی از شرکت شما به سازمان بورس کالا مراجعه کرده و مدارک لازم به جهت بررسی را در اختیار بورس کالا قرار می‌دهد.
3. در قدم بعدی، مشاور مالی منتخب، تضمین مورد نظر سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه را آماده و به این سازمان ارایه می‌دهد.
4. در نهایت اگر تمامی مراحل بالا به درستی طی شود، مشاور به جهت انتشار اوراق سلف موازی به بورس کالا مراجعه خواهد کرد.

علی صابریان

از سال 1390 که مجموعه خانه سرمایه شروع به کار کرد با برگزاری ۳۱ دوره جامع آموزشی بلند مدت، بیش از ۶۰۰۰ تحلیلگر را وارد بازار سرمایه کرده‌ایم. تمام تلاش من و همکارانم ایجاد مرجعی برای آموزش واقعی و صحیح موفقیت مالی و سرمایه گذاری بوده است مرجعی که کمک می کند زندگی بهتری برای خود و اطرافیانمان بسازیم.

اوراق سلف استاندارد چیست؟

همان طور که در قسمت‌های قبل گفتیم بورس کالای ایران، نهادی رسمی و ساختار یافته است که نقش مهمی را در بازار سرمایه ایران بازی می‌کند. بورس کالای ایران، بستری برای طراحی ابزارهای معاملاتی نوین بر اساس نیازهای اقتصاد ایران است. رویکرد اصلی در طراحی این ابزارها، هدایت صحیح منابع به بخش‌های تولیدی اقتصاد، توسعه بازارهای داخلی، تجهیز بازار کالاها و ارتقای ساختارهای سنتی بازار است. بنابراین ابزارهای مختلفی تاکنون در بازار کالا معرفی شده‌اند. به منظور پاسخگویی به نیاز تامین مالی بخش صنعت، بورس کالای ایران اقدام به طراحی اوراق سلف موازی استاندارد کرده است که در ادامه به تعریف و توضیح اوراق سلف استاندارد می‌پردازیم.

تعریف اوراق سلف استاندارد

1- اوراق سلف

سلف در لغت به معنی پیش ‌پرداخت، قبول کردن و اطاعت نمودن است. اوراق سلف نوعی اوراق صکوک هستند که نسبت به سایر اوراق مشارکت امنیت بیشتری دارند. تولیدکننده یا مالک دارایی با استفاده از این اوراق صکوک می‌تواند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کرده و خریدار با پیش خرید محصولات، در آن سرمایه‌گذاری کند.

2- قرارداد سلف

قرارداد سلف، قراردادی است که به وسیله آن افراد، محصولات واحدهای تولیدی را به قیمت مشخص، پیش خرید نقدی می‌کنند. به عبارت دیگر مالکان کالا، دارایی خود را به صورت نقدی پیش فروش می‌کنند و زمانی مشخص در آینده آن را تحویل می‌دهند. قرارداد سلف برعکس قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده کالا را تحویل می‌دهد و تسویه کالا در آینده اتفاق می‌افتد.

بنابراین قرارداد سلف، قراردادی است که در آن عرضه کننده بخشی از دارایی پایه قرارداد را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در زمان تحویل به خریدار تسلیم اوراق سلف استاندارد چیست؟ کند. همچنین گواهی سلف، سندی شامل مجموع دارایی‌های خریدار از قرارداد سلف است. یکی از بزرگترین محدودیت‌هایی که قرارداد سلف دارد این است که بازار ثانویه ندارد. بنابراین بسیاری از افراد نمی‌توانند از این قرارداد استفاده کنند. این موضوع سبب وجود نقدینگی کم در این بازار شده و اوراق نسبت به تغییر قیمت دارایی واکنش نشان نمی‌دهند.

3- قرارداد سلف موازی استاندارد

برای حل کردن مشکل قرارداد سلف و رفع محدودیت‌های آن، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد طراحی شده و قراردادی است که بر اساس آن، خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص دیگری در بازار، قبل از سررسید واگذار نماید. بنابراین اوراق سلف استاندارد، نوعی ابزار تامین مالی است که بر مبنای قرارداد سلف موازی استاندارد منتشر می‌شود.

ناشر اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک سود حداقلی را برای سرمایه‌گذاران در قالب اختیار فروش در سررسید تضمین می‌کند. از طرف دیگر، با افزایش قیمت دارایی پایه، سود مازاد به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد. برای پوشش ریسک ناشی از نوسانات قیمت دارایی پایه در قرارداد سلف موازی استاندارد می‌توان از ابزار اختیار خرید و فروش تبعی استفاده کرد که به صورت زیر تعریف می‌شوند:

1- اختیار خرید تبعی:

اختیار معامله‌ای است که همراه با معامله اوراق سلف موازی استاندارد، از سوی خریدار به عرضه کننده داده می‌شود و بر اساس آن، اختیار خرید تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید و به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه کننده می‌دهد.

2- اختیار فروش تبعی:

اختیار معامله‌ای است که همراه با معاملات اوراق سلف موازی استاندارد از سوی عرضه کننده به خریدار داده می‌شود و بر اساس آن خریدار اوراق، تعداد مشخصی از دارایی پایه را در سررسید به قیمت اعمال تعیین شده در قرارداد، به عرضه کننده می‌دهد.

دارایی‌هایی که امکان انتخاب برای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارند لازم است ویژگی‌های زیر را داشته باشند:

• امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه
• استانداردپذیر بودن دارایی پایه
• وجود مرجع قیمتی قابل اتکا
• عدم وجود محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا
• وجود بازار نقدی قوی برای دارایی پایه
• عدم وجود محدودیت‌های قیمتی برای دارایی پایه (مشمول قیمت‌گذاری‌های دولتی نباشد).

کاربرد قراردادهای سلف موازی

تولیدکنندگانی که حین تولید، دچار کمبود نقدینگی می‌شوند، از طریق پیش فروش بخشی از تولیدات خود می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند. بنابراین قراردادهای سلف، روشی برای تامین مالی شرکت‌ها از راه جذب سرمایه است. کاربرد مهم دیگر قراردادهای سلف، جبران کسری بودجه دولت است. دولت با انتشار اوراق سلف، محصولات و تولیدات را به مردم پیش فروش می‌کند و در زمان سررسید اوراق، به وکالت از صاحبان اوراق، محصولات را در بازار جهانی به فروش می‌رساند و تعهدات خود را تسویه می‌کند. تفاوت قیمت نقدی و قرارداد سلف، سود خریداران اوراق سلف است.

بنابراین انگیزه معامله گران از عقد قرارداد سلف عبارت است:

1- تولیدکننده یا فروشنده :

• تامین مالی برای پوشش هزینه‌های تولید
• اطمینان از فروش محصول بعد از تولید
• برنامه‌ریزی برای تولید و فروش

2- خریدار یا مصرف کننده:

• تامین مواد اولیه مورد نیاز به عنوان صنایع پایین دستی
• اطمینان از قیمت خرید مواد اولیه
• سرمایه‌گذاری و کسب سود

تاریخچه قراردادهای سلف

در سال 1382 بورس کالای تهران راه اندازی شد و موضوع انتشار اوراق سلف موازی مطرح شد. به دلیل وجود محدودیت‌های موجود و قوانین فقهی، انتشار این اوراق انجام نشد. در سال 1387، مبحث اوراق سلف موازی استاندارد در کمیته فقهی بورس مطرح شد و اوراق سلف نفت به عنوان اولین اوراق سلف در سال 1389 منتشر شد. دو سال بعد، در سال 1391 با توجه به نامه دیوان عالی محاسبات، انتشار اوراق سلف نفتی متوقف شد. اما طبق دستورالعمل سلف موازی استاندارد، در سال 1392 انتشار اوراق برای همه شرکت‌ها در بورس کالا و بورس انرژی ابلاغ شد.

اولین اوراق سلف موازی در سال 1394 و توسط شرکت گل‌گهر بر روی محصول سنگ آهن تولیدی این شرکت منتشر شد. با توجه به استقبال بالای متقاضیان این اوراق و مطابق دستورالعمل اجرایی، شرکت عرضه‌کننده موظف به طی مراحلی برای انتشار اوراق سلف موازی استاندارد است. شرکت بورس کالا برای تسهیل در فرآیند انتشار، رویه اجرایی انتشار این اوراق و امید نامه عرضه و معاملات اوراق سلف موازی استاندارد را با تایید هیئت ‌مدیره شرکت بورس کالا، منتشر کرده است.

مزایای اوراق سلف موازی استاندارد

قراردادهای سلف استاندارد مانند سایر اوراق مشارکت و صکوک، مزایایی دارد که در بازار بورس مورد معامله قرار می‌گیرد. این مزایا عبارت است از:

• تامین مالی برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
• افزایش نقدشوندگی بازار
• کاهش هزینه‌های معاملاتی
• معافیت مالیاتی
• تضمین نقدشوندگی اوراق به دلیل وجود بازارگردان
• کشف قیمت روزانه و لحظه‌ای برای کالاها در چارچوب مکانیسم بازار
• دارای عمر کوتاه‌مدت یک تا 2 سال
• دارای حداقل سود تضمین شده که این سود بر اساس رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص می‌تواند رشد کند
• ریسک پایین
• امکان خرید و فروش قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه

کارمزد معاملات اوراق سلف موازی استاندارد

معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالای ایران دارای سقف کارمزد 000725/0 به ازای هر قرارداد خرید یا فروش است.

در دوره پذیره‌نویسی اوراق سلف، کارمزد خرید و فروش به عهده ناشر اوراق است.

اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا

هم اکنون در بازار بورس کالای ایران، اوراق سلف موازی بر روی دارایی‌های پایه متعددی منتشر شده است. اطلاعات نمادهای سلف منتشر شده در آدرس سایت https://cdn.ime.co.ir قابل مشاهده است.

همچنین می‌توان فهرست اوراق سلف موازی استاندارد را در بخش بورس کالا در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کرد.

نحوه خرید اوراق سلف موازی استاندارد

برای خرید اوراق سلف موازی استاندارد، افراد باید به کارگزاری‌های معتبر بورس مراجعه کرده و برای دریافت کد بورسی خود اقدام کنند. پس از دریافت کد بورسی، افراد باید درخواست خرید خود را به کارگزاری اعلام کنند.

کلام آخر

همان طور که گفتیم، اوراق سلف استاندارد یکی از ابزارهای تامین مالی برای تولیدکنندگان کالاها است و سرمایه‌گذاران با خرید اوراق سلف موازی استاندارد به صورت مستقیم در ارتقای سطح تولید ملی مشارکت می‌کنند. این روش سرمایه‌گذاری، با هدایت سرمایه به حوزه‌هایی که به نقدینگی نیاز دارند، گردش مالی را افزایش می‌دهد. سرمایه‌گذاران نیز از این معاملات می‌توانند کسب سود کنند.