اصطلاحات در بورس

در تابلوخوانی بورس بازه ها به چه معنا هستند؟

اصطلاحات مهم و کاربردی در بورس داخلی

سرویس علم و فناوری - بورس یا بهابازار به بازاری سازمان‌یافته گفته می‌شود که قیمت‌گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد.

بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکت های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید و فروش می شود و از سویی محلی برای جمع آوری پس انداز و نقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت است و مرجعی است برای مردم که وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکت ها به کار انداخته و از سود آن برخوردار شوند. بورس از طریق جذب و به کار انداختن سرمایه های راکد، حجم سرمایه گذاری در جامعه را بالا می برد.

بورس بین عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان سرمایه ارتباط برقرار می کند و معاملات بازار سرمایه را تنظیم می نماید. هم چنین با قیمت گذاری سهام و اوراق بهادار تا حدودی از نوسان شدید قیمت ها جلوگیری می کند.

بازار سرمایه همچون هر کسب و کاری نیاز به آموزش دارد. آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس یکی از اولویت هایی است که هر سرمایه گذاری باید انجام دهد.

در این مقاله قصد داریم به معرفی تعدادی از اصطلاحات پرکاربرد و رایج بورس بپردازیم:

کد معاملاتی (کدبورسی) :

کسانی که قصد سرمایه گذاری در بورس دارند، باید از یک کارگزاری کد بورسی دریافت کنند.

کسانی که کد بورسی دریافت می کنند، می توانند از طریق نرم افزارهای آنلاین که کارگزاری در اختیار آنها می گذارد، خرید و فروش سهام را انجام دهند. کد بورسی شامل 3 حرف اول نام خانوادگی به همراه یک عدد ثابت می باشد.

بازار اولیه :

بازار اولیه، بازاری است که شرکت هایی که تازه در بورس پذیرش شده اند، بخشی از سهام آن ها آنجا عرضه می شود و در این بازار پذیره نویسی می شوند.

بازار ثانویه :

بازار ثانویه بر خلاف بازار اولیه، بازاری است که سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار اولیه، مورد معامله قرار می گیرد.

پرتفوی:

سبدی از سهم های شرکت های مختلف است که با هدف کاهش ریسک سرمایه گذاری تهیه می شود. کارشناسان اقتصادی حتی در بهترین حالتهای تحلیلی خرید تنها یک سهم (اصطلاحاً تک سهم شدن) را توصیه نمی کنند و پیشنهاد خرید چند سهم متنوع را می دهند. این کار برای آن است که ریسک سرمایه گذاری کاهش یابد.

شرکت کارگزاری :

کارگزاری ها بنگاه های معاملاتی هستند که خرید و فروش سهام از طریق آنها صورت می گیرد. در این خرید و فروش آنها وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار هستند. کارگزاری ها واسطه بین سهامداران و سازمان بورس محسوب می شوند. همانطور که برای انجام امور مربوط به دارایی های پولی به بانک مراجعه می کنیم، برای انجام امور مربوط به دارایی سهام خود نیاز داریم به یک شرکت کارگزاری مراجعه کنیم.

شاخص کل :

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص هاست.

به طور کلی این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

اصطلاحات مهم و کاربردی در بورس داخلی

نماد شرکت های بورسی:

نماد، کد شرکت هایی است که برای سهولت شناسایی آنها و دسته بندی شان در بورس مورد استفاده قرار می گیرد. حرف اول گروه صنعتی + بخشی از نام شرکت

سود مرکب :

سود مرکب، سودی ترکیب شده و مضاعف است. به عبارت دیگر، در محاسبه سود مرکب علاوه بر محاسبه سودی که به اصل سرمایه تعلق می گیرد، سودی که به خود سودها تعلق می گیرد هم در نظر گرفته می شود. در محاسبه سود ساده، فقط اصل سرمایه و سودی که به آن تعلق می گیرد مهم است. به زبان ساده تر سود یا بهره مرکب به نوعی از سود گفته می شود که برای محاسبه آن علاوه بر اصل سرمایه، میزان سود حاصل از بهره های جمع شده از دوره های قبل سپرده یا وام نیز اضافه می گردد.اصطلاحات در بورس

روند :

روند یا Trend زمانی تشکیل می گردد که تغییرات نرخ به صورت پیوسته در یک مسیر انجام گردد. زمانی که آن مسیر در حال افزایش و صعودی باشد این روند را صعودی و در صورتی که آن مسیر کاهشی و نزولی باشد این روند را نزولی میگویند. در روند صعودی دارای کف ها و سقف های بالاتر و در روند نزولی کف ها و سقف های پایین تر داریم.

هدف یا Target :

Target به معنای هدف است بطور مثال شما سهامی را در قیمت 300 تومان میخرید و پیش بینی می کنید که به قیمت 400 تومان خواهد رسید. این 400 تومان می شود هدف قیمتی یا تارگت شما.

تحلیل تکنیکال :

تحلیل تکنیکال بازارهای سهام و روند بازار به معنای مطالعه تاریخچه داده های بازار از جمله قیمت و حجم معاملات است. در واقع، تحلیلگران بر پیش بینی رفتار آیندهٔ بازار از عملکرد گذشتهٔ بازار استفاده می کنند.

تحلیل بنیادی :

یکی از مهمترین تحلیل هایی که بازار سرمایه دنیا از این تحلیل استفاده می کنند، تحلیل بنیادی یا فانتامنتال می باشد. در این تحلیل، بیشتر به ساختار اقتصادی، سیاسی و بررسی محتوای ساختار بازار سرمایه متکی است. تحلیلگرانی که از فانتامنتال استفاده می کنند در هر زمان، یک ارزش ذاتی برای کل بورس در نظر می گیرند. این ارزش با در نظر گرفتن اوضاع و رویدادهای اقتصادی معین می شود. در این تحلیل از کل به جزء می رسیم. یعنی از اقتصاد کلان شروع شده و به اقتصاد های خرد می رسد. سطح صنعت و در آخر وضعیت شرکت مورد نظر را با استفاده از صورت های مالی و گزارش های حسابرس بررسی شده و با پیش بینی سود و زیان آتی شرکت، ارزش ذاتی شرکت با روش مناسب محاسبه می شود. هرگاه بین ارزش بازار و ارزش ذاتی سهام تفاوت قابل توجهی دیده شود، تصمیم گیری در خرید و فروش آن سهام اهمیت می یابد.

تعاریف و اصطلاحات بورس ایران

مجمع عمومی عادی سالیانه :

پس از مشخص شدن اساسنامه شرکت، همه ساله مجمعی تشکیل می گردد به نام مجمع عمومی عادی سالیانه که در آن صورت های مالی شرکت به تصویب سهامداران می رسد و نسبت به تقسیم سود حاصل شده ی سال مالی تصمیم گیری انجام می گیرد. این مجمع نیز با حضور نیمی از صاحبان سهام رسمیت می یابد و در صورت عدم تشکیل، در نوبت بعدی با حضور هر تعداد از سهامداران رسمیت دارد.

مجمع عمومی فوق العاده :

اگر بنا به دلایلی نیاز به تصمیم گیری های مهمی نظیر انحلال یا اعلام ورشکستگی شرکت باشد، خارج از زمان مقرر برای تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه، اعلام اطلاع رسانی عمومی جهت دعوت به مجمع صورت می گیرد. این مجمع همان مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع در نوبت اول با حداقل نیمی از سهامداران تشکیل می شود و در صورت عدم تشکیل در نوبت اول، نوبت دوم با حضور ۳/۱ اعضا نیز رسمی است. همچنین کلیه مصوبات با ۳/۲ آرای حاضر به تصویب می رسد.

افزایش سرمایه :

شرکت ها به منظور تأمین منابع موردنیاز برای اجرای طرح های توسعه ای و رشد سرمایه گذاری ها، تأمین سرمایه در گردش، اصلاح ساختار سرمایه و … اقدام به افزایش سرمایه می کنند. شرکت ها قبل از افزایش سرمایه، ابتدا معمولا مدارک و مستندات افزایش سرمایه را روی سامانه کدال ارسال می کنند. همچنین چند روز قبل از بسته شدن نماد و برگزاری مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه، آگهی برگزاری مجمع روی سایت کدال قرار می گیرد.

افزایش سرمایه به سه روش انجام می شود:

از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه

از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم

از محل صرف سهام

حجم مبنا :

حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت معامله شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. ميزان حجم مبنا هم اكنون برابر با هشت ده هزارم تعداد سهام شركت است.

قیمت آخرین معامله:

به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده در بازار بورس معامله می شود، قیمت آخرین معامله گفته می شود.

قیمت پایانی:

به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می شود. قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می گیرد. مثلاً اگر قیمت پایانی روز دوشنبه 100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی سه شنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95 ریال) خواهد بود.

نرخ پیشنهادی :

نرخ پیشنهادی یکی از مفاهیم بورس و مبلغی است که یک معامله گر تمایل دارد برای هر سهم مفروض بپردازد. در مقابل، نرخ پیشنهادی فروشنده را داریم که به مبلغی گفته می شود که فروشنده برای همان سهم مفروض مطالبه می کند. اختلاف این دو قیمت را مابه التفاوت می نامند.

سهام شناور :

به آن بخش از سهام غیر مدیریتی که مالکیت آن عموم مردم در بازار سرمایه هستند، سهام شناور می گویند.

نسبت p/e :

یکی از عواملی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس کاربرد زیادی دارد، نسبت p/e است. نسبت p/e نسبت قیمت یک سهم به پیش بینی سود سهام (eps) آن است. سرمایه گذاران حاضرند به ازای دریافت هر ریال سود یک شرکت، چند ریال برای خرید آن بپردازند. از این نسبت برای ارزش گذاری سهام استفاده می شود.

یکی از رایج ترین اشتباهات که سرمایه گذاران مبتدی انجام می دهند، خرید سهام صرفا بر مبنای نسبت p به e است. در حالیکه ممکن است ارزش سهام بیش نمایی شده باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد که بعدا به سرعت پایین نیاید. از طرفی p/e پایین لزوما به این معنی نیست که ارزش یک شرکت کم نمایی شده، بلکه به معنای آن است که بازار معتقد است شرکت در آینده ای نزدیک با مشکل روبرو خواهد شد.

EPS :

منظور از EPS سود شرکت به ازای هر سهم است. هر شرکت در بازار بورس ، اول سال مالی، سود تخمینی خود را بر اساس نظر هیات مدیره اعلام می کند و در کدال منتشر می کند. این سود با محافظه کاری اعلام می شود. لذا این سود پیش بینی شده، در قیمت سهام تاثیر بسیاری دارد. برای این که EPS را بدست آورید، باید سود خالص شرکت را بر تعداد سهام تقسم کنید.

بسته شدن نماد :

هر گونه تغییر، اعم از تغییر در اصول اساسی شرکت به مانند تغییر محل، تعدیل EPS، افزایش سرمایه و تعیین اعضای هیئت مدیره و … تنها در صورتی امکان پذیر است که نماد معاملاتی شرکت بسته شود. یعنی معاملات سهام شرکت تا زمان تصمیم گیری در خصوص موارد فوق تعطیل خواهد شد و نماد شرکت در تابلوی بورس به وضعیت متوقف در خواهد آمد.

لازم به ذکر است، بعد از تصمیم گیری در خصوص موارد فوق و با اجازه سازمان بورس، سهام شرکت مورد نظر با قیمت جدید وارد تابلو خواهد شد یا اصطلاحاً نماد بازگشایی می شود و در اولین روز باز شدن، سهام از قانون حجم مبنا پیروی نکرده و مانند روزهای دیگر سقف و کف قیمتی مجاز نخواهد داشت.

پولبک Pullback :

پولبک به برگشت قیمت به سطح مهم قبلی به منظور قدرت گرفتن برای ادامه حرکت گفته میشود به طور مثال اگر خط روندی بشکند و قیمت بعد از مقدار کمی دور شدن از خط روند در حرکت اصلاحی خود به خط روندش سری بزند و برگردد به آن پولبک گفته میشود.)

دستور Order :

اردر (Order) دستور مشتری برای خرید یا فروش می باشد.

آشنایی با اصطلاحات بورس

صف خريد و صف فروش :

وقتي حجم تقاضا برای يک سهم در بورس، از حجم عرضه آن سهم بيشتر باشد، براي آن سهم صف خريد تشکيل مي شود. تشکيل صف خريد براي يک سهم نشان دهنده اقبال سرمايه گذاران به آن سهم است. در نقطه مقابل، وقتی حجم عرضـه يک سهم در بورس، بيشتر از حجم تقاضا براي آن سهم باشد، براي سهم مذکور صف فروش شکل مي گيرد. تشکيل صف فروش برای يک سهم، مي تواند حاکي از بي رغبتي سرمايه گذاران به آن سهـم است.

دامنه نوسان :

منظور از دامنه نوسان، حداکثر افزايش يا کاهشی است که قيمت سهام شرکت، در يک روز مي تواند داشته باشد.

بازار گاوی :

در بازار گاوی (Bull market) تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به ندرت صورت می گیرد. به عبارت دیگر، سرمایه گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می کنند و فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. بازار گاوی به دوره ای گفته می شود که قیمت ها در حال افزایش است. ویژگی اصلی بازار گاوی، خوش بینی، اعتماد سرمایه گذاران و انتظار ادامه روند افزایشی است. شروع بازار گاوی معمولاً نشان دهنده گشایش اقتصادی است، زیرا عقاید عمومی درباره وضعیت اقتصادی آینده، قیمت سهام را تغییر می دهد.

بازار خرسی :

بازار خرسی (Bear market) موقعیتی است که در آن قیمت اوراق بهادار کاهش یافته و خوش بینی سرمایه گذاران تبدیل به ترس و بدبینی می شود. به بیان دیگر در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار اصطلاحات در بورس حاکم است و همین امر رمقی برای سرمایه گذاران به منظور خرید سهام جدید باقی نمی گذارد. بازار خرسی نباید با اصلاح قیمت ها اشتباه گرفته شود، اصلاح قیمت ها روند کوتاه مدت دارد و کمتر از دو ماه طول می کشد. در اصلاح قیمت سرمایه گذاران می توانند یک نقطه ورود پیدا کرده سهام را بخرند، درحالی که در بازار خرسی نقطه ورود وجود ندارد.

حق تقدم خريد :

اگر شركتی برای سرمايه گذاری های جديد نياز به افزايش سرمايه داشته باشد و بخواهد اين افزايش سرمايه را از طريق انتشار سهام عادي جديد انجام دهد ،بر اساس اساسنامه بايد مبادرت به عرضه " برگ حق تقدم خريد " نمايد،بدين مفهوم است كه شركت حق تقدم سهام عادي جديد را به سهامداران قبلي ، منظور سهامداراني است كه در زمان تصويب افزايش سرمايه، سهامدار شركت بوده اند و الان نيز سهامدار شركت هستند.

حد سود و حد ضرر :

معامله گرانی که در بازارهای مالی با دیدگاه کوتاه مدت و بعضاً میان مدت فعالیت می کنند برای تعیین زمان خروج خود از معاملات، عمدتاً از حد سود و حد ضرر استفاده می کنند. این افراد که عموماً بر اساس تحلیل تکنیکال به خرید و فروش در بازارهای مالی مانند سهام، ارز و … اقدام می کنند، اغلب برای میزان سود و زیان خود محدوده هایی را تعیین می کنند.

حد سود به معنای هدف قیمتی است که معامله گر مورد نظر با رسیدن قیمت دارایی (سهام یا سایر اوراق بهادار) خود به آن مقدار، شناسایی سود نموده و با فروش دارایی از معامله خارج می شود.

در این حالت خروج از معامله، با هدف جلوگیری از کاهش سود انجام می شود. تعریف حد ضرر نیز مشابه حد سود است، با این تفاوت که در این حالت خروج از معامله با هدف جلوگیری از افزایش زیان انجام می شود. حد سود و حد ضرر از اجزای مهم یک سیستم معاملاتی به شمار می روند. تعیین صحیح این حدود به آشنایی کافی با بازار و دانش تحلیل تکنیکال نیاز دارد.

آموزش اصطلاحات بازار سرمایه - ۱۲ خرداد ۸۶

آربیتراژ (Arbitrage) چیست؟
روشی است که در آن سرمایه‌گذار از تفاوت‌های قیمت یک سهام قابل دادوستد در دو یا چند بورس اوراق بهادار سود می‌برد. او سهم را در بازاری که قیمت پایین‌تر است، خریداری می‌کند و بی‌درنگ در بازاری که قیمت بالاتر است، می‌فروشد.

آربیتراژ (Arbitrage) چیست؟

روشی است که در آن سرمایه‌گذار از تفاوت‌های قیمت یک سهام قابل دادوستد در دو یا چند بورس اوراق بهادار سود می‌برد. او سهم را در بازاری که قیمت پایین‌تر است، خریداری می‌کند و بی‌درنگ در بازاری که قیمت بالاتر است، می‌فروشد. قیمت بازار (Market Price) چیست؟

آخرین قیمتی است که سهم با آن قیمت در بورس اوراق بهادار به فروش رفته است.

سهم بازار (Market Share) چیست؟

درصدی از کل بازار فروش یک محصول است که یک شرکت به خود اختصاص داده است.

منظور از بدهی تضمین شده چیست؟

هر گونه ابزار بدهی مانند اوراق قرضه که اصل مبلغ آن با سپردن مقداری دارایی مشهود به عنوان وثیقه توسط ناشر تضمین شده باشد، بدهی تضمین شده نامیده می‌شود.

ابزار مشتق (Derivatives) چیست؟

ابزار مشتق به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچ‌ گونه ارزش مستقلی ندارد. پیمان آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به طور معمول در بورس‌های معتبر جهان دادوستد می‌شوند. پیمان آتی، قراداد استانداردی است که بر اساس آن شخص متعهد می‌شود در آینده تعداد مشخصی اوراق بهادار را در زمان و مکان معین به طرف مقابل تحویل دهد. برگ اختیار معامله نیز به دو گونه است: اختیار خرید سهم و اختیار فروش سهم .

تفاوت بین دو قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهم را می‌گویند و میزان آن به میزان عرضه و تقاضا در سطح بازار بستگی دارد. هرچه حجم و تعداد دادوستدهای یک سهم در بازار بیشتر باشد، این تفاوت قیمت کمتر خواهد بود.

سهم شکننده یا پرنوسان (Volatile Share) چگونه سهمی است؟

سهامی که تغییرات شدید و ناگهانی فراوانی در قیمت آن رخ می‌دهد، به سهام شکننده یا پرنوسان معروف است. چنانچه نوسان شدید قیمت یک سهم به دلیل وجود عواملی همچون نوسان درآمدها، تعداد اندک سهام منتشر شده، یا وخامت اوضاع در صنعتی که به آن وابسته است باشد، نوسان قیمت آن با عامل آلفا محاسبه می‌شود و در صورتی که نوسان قیمت آن با اوضاع بازار مرتبط باشد، از عامل بتا استفاده می‌شود.

آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم تخصصی بورس

برای پیشرفت در بازار موجود ابتدا شما بایستی اطلاعات لازم در مورد بازار و رقبای خود داشته باشید. یکی از مهم‌ترین مواردی که شما باید کاملاً بر آن تسلط داشته باشید بورس است. شما پس از آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم تخصصی بورس بایستی کاملاً با اصطلاحات بورس، شاخص‌های آن و دیگر موارد آشنایی داشته باشید تا بتوانید از رقبای خود پیشی بگیرید. برای مثال تفاوت بین سهام سپرده و غیر سپرده یکی از اصطلاحاتی است که در این دوره شما با آنها آشنا می‌شوید. در سیستم معاملاتی سازمان بورس سهام سپرده قابل معامله هستند و برای آنها برگه سهم توسط سازمان بورس چاپ می‌شود. برعکس سهام غیرسپرده دقیقاً شرایط مخالف سهام سپرده را دارند. این سهام قابل معامله نیستند و توسط سازمان بورس برای آنها برگه سهم چاپ نمی‌شود. این تنها نمونه کوچکی از این دریای عظیم اصطلاحات است. شما می‌توانید با گذراندن این دوره تمامی این اصطلاحات را به خوبی فرا بگیرید.

سؤالات متداول

نیازی به هیچ پیش زمینه و دانشی نیست. پس از صحبت با مشاوران دوره اگر پیش نیازی لازم باشد به شما تقدیم می‌شود.

تمامی دوره‌ها به صورت حضوری در تهران برگزار می‌گردد و دوستان شهرستانی می‌توانند در کلاس‌های آنلاین شرکت کنند و یا بسته آموزشی تهیه نمایند.

شرکت‌کنندگان در تمامی دوره‌ها می‌توانند تمامی این اطلاعات را در خاطر بسپارند ولی بهتر است یادداشت برداری و مرور مطالب حداکثر تا یکماه انجام شود.

آشنایی با تابلوخوانی در بورس و برخی از اصطلاحات تابلو بورس

تابلوخوانی و بازارخوانی از جمله مهارت‌های بسیار مهم و کاربردی در بورس می‌باشد که هرچه سریع‌تر باید به یادگیری آن بپردازید. وقتی که شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار بتوانید به مهارت تابلوخوانی اشراف داشته باشید، می‌توانید به تجزیه و تحلیل تمام اتفاقاتی که در تابلو معاملاتی بورس می‌بینید بپردازید. در نهایت با کمک این اطلاعات قادر خواهید بود تا به خرید و فروش سهام بپردازید. در واقع شما می‌توانید ردپای تغییرات در بازار بورس را از طریق یک سری اعداد و ارقام و همچنین شاخص‌ها و نمادها به دست آورید و در آخر به آن چیزی که از فعالیت در بازار بورس برایتان اهمیت دارد برسید. مثلا بفهمید که چه موقع به اطلاعات بورسی ورود پیدا کنید و حد ضرر را چطور انتخاب کنید و کجا از معامله خارج شوید. در ادامه‌ی این مقاله از سری مقالات آموزش بورس چراغ راجع به نحوه‌ی تابلوخوانی در بورس بیشتر صحبت خواهیم کرد.

منظور از تابلوخوانی در بورس چیست؟

تابلوخوانی در بورس

هر شخص حقیقی یا حقوقی که بخواهد وارد بحث عرضه و تقاضا شود، باید از تابلو استفاده کند و نحوه‌ی کار با آن را بداند. تابلوخوانی در بورس به معنای پیش‌بینی آینده‌ی قیمت تنها با تکیه بر مشاهدات نوع خرید و فروش‌های معامله‌گران بر روی تابلوی بورس است؛ یعنی ما نوع معاملاتی که در حال عرضه و تقاضا هستند را ببینیم و حدس بزنیم که آینده‌ی سهم به چه صورت روند صعودی یا نزولی در پیش خواهد گرفت. البته این را هم بگوییم که در بحث تابلوخوانی نیازی به تحلیل بنیادی یا تکنیکال نمی‌باشد. تابلوخوانی لزوماً یک سری اطلاعاتی را به شما می‌دهد که به کمک آن می‌توانید آینده‌ی قیمتی سهم را حدس بزنید. اما برای آن‌که با خیال راحت‌تر به خرید و فروش بپردازید و درصد خطای شما کاهش یابد، باید از سیستم‌های معاملاتی دیگری هم در کنار مهارت تابلوخوانی استفاده نمایید.

کلیاتی در رابطه با مبحث تابلوخوانی بورس

• پیش از آنکه به بررسی نحوه‌ی تابلوخوانی در بورس بپردازیم، راجع به کلیاتی در این زمینه صحبت خواهیم کرد که دانستن آن‌ها برای سرمایه‌گذاران مبتدی خالی از لطف نمی‌باشد.
• بورس اوراق بهادار تهران از شنبه تا چهارشنبه باز است و تایم بازار هم از ساعت ۸/۵ تا ۱۲/۵ می‌باشد.
• برای تابلوخوانی در بورس باید بدانید که ساعت ۸/۵ تا ۹، تایم پیش‌گشایش بازار است؛ یعنی در این بازه‌ی زمانی خرید و فروشی انجام نمی‌شود. در این زمان می‌توان فهمید که چه تعداد خریدار و فروشنده در بازار هستند.
• ساعت ۹ تا ۱۲/۵ تایم بازار است و در آن خرید و فروش انجام می‌شود.
• ساعت ۹ تا ۹/۵ معمولاً تایم بازی حقیقی‌ها در بازار است.
• اگر دقت کرده باشید در بازارهایی که به صورت هیجانی نیستند و روند عادی خود را در پیش گرفته‌اند معمولاً تقاضا زیاد است و قیمت‌ها بالاست. اما از ساعت ۹/۵ به بعد شاید ببینید که سهمی با سرعت به سمت صف خرید می‌رود و بعد از آن متعادل می‌شود. در این زمان قیمت به سمت پایین برمی‌گردد و صورت تعادلی به خودش می‌گیرد.
• معمولاً معامله‌گران حرفه‌ای بین ۹ تا ۹/۵ دست به معامله نمی‌زنند و خریدی انجام نمی‌دهند. بازی اصلی در بورس از ساعت ۹/۵ تا ۱۲ می‌باشد. (البته به دلیل استثنائاتی که در بازار بورس وجود دارد، ممکن است گاهی بسته به شرایط لازم باشد تا معاملاتی در این بازه‌ی زمانی انجام شود).
• در دقایق پایانی بازار، حجم معاملات بازار هیجانی می‌شود و گاهی فشار فروش زیاد می‌شود. چرا که خیلی‌ها می‌گویند باید یک پله از خرید خود را به اصطلاحات در بورس ساعات پایانی موکول کنید.

نحوه شروع تابلوخوانی در بورس

چگونگی شروع تابلوخوانی در بازار بورس

برای تابلوخوانی بورس ، ابتدا کلمه‌ی بورس را در گوگل جستجو کنید و سپس بر روی اولین لینک یعنی سایت tsetmc کلیک کنید و وارد این سایت شوید. شما هر سهمی را که بخواهید می‌توانید در سایت tsetmc پیدا کنید تا تابلوی سهم برای شما نمایش داده شود. شما می‌توانید اطلاعات مربوط به خرید، فروش، سهم شناور، حجم مبنا و مواردی از این دست در رابطه با سهم موردنظرتان را در تابلوی معاملاتی مشاهده نمایید.

تابلوخوانی بورس و سفارش‌های خرید و فروش

هنگام تابلوخوانی در بورس وقتی‌که صفحه‌ی نماد موردنظرتان را باز می‌کنید، می‌توانید سفارش‌های خرید و فروش مختلف را ببینید که سهام‌داران حقیقی و حقوقی در حال ثبت آن‌ها هستند. منظور از افراد حقیقی در بورس همان سرمایه‌گذاران معمولی هستند که هر کدام کد ملی مشخصی دارند. اما حقوقی‌ها شرکت‌هایی همچون شرکت‌های کارگزاری ، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و غیره هستند که کد بورسی گرفته‌اند و در حال خرید و فروش می‌باشند. در قسمت سفارش‌ها می‌توانید تعداد و حجم خرید و همچنین قیمت خرید و فروش را مشاهده کنید. در بخش خرید سفارش‌ها به ترتیب از بالاترین قیمت و در بخش فروش سفارش‌ها به ترتیب از کمترین قیمت پیشنهاد شده برای فروش مرتب شده‌اند.

تعداد، حجم و ارزش معاملات در تابلوخوانی بورس

حجم، ارزش و تعداد معاملات بازار در تابلوخوانی بورس

تعداد معاملات در بحث تابلوخوانی در بورس به معنای کل معاملات روز می‌باشد و در واقع تعداد آن مد نظر است. حجم معاملات نیز به معنای حجم کل سهام معامله شده در طول روز می‌باشد. منظور از ارزش معاملات هم که حجم معاملات ضربدر قیمت سهام معامله شده می‌باشد و البته ارزش بازار هم به معنای تعداد کل سهام شرکت (اعم از حقیقی و حقوقی ) ضربدر قیمت روز سهم می‌باشد. در تحلیل سهم‌ها این نکته را باید در نظر داشته باشید که سهم خوب سهمی است که ارزش بازار آن کمتر از ارزش واقعی آن باشد. در پایین این اعداد اطلاعات دیگری مثل ساعت آخرین معاملات انجام شده طی روز و همچنین وضعیت نماد نیز قابل مشاهده می‌باشد.

سهام شناور در تابلوخوانی بورس

منظور از سهام شناور در تابلوخوانی در بورس این است که از کل سهامی که یک شرکت دارد، ببینیم چند درصد آن قابل معامله می‌باشد؛ یعنی درصدی از سهام شرکت که در اختیار عموم مردم قرار دارد. این موردی است که در تحلیل‌های خود حتما باید به آن توجه کنید. چرا که سهام شناور برای شرکت‌ها به این معناست که آن‌ها مستعد سفته بازی هستند. لذا این احتمال وجود دارد که سهام این شرکت‌ها خیلی سریع بالا برود و یا بالعکس روند نزولی در پیش گیرد. دلیل آن هم این است که بازیگردان‌های این دسته از سهام تعداد افراد کمتری هستند که می‌توانند برای سهام خود تصمیم بگیرند. در تمام سهم‌هایی که شناوری بالایی دارند، تغییرات و نوسانات قیمت طبق اصول و منطق پیش خواهد رفت.

بازه‌ها در تابلوخوانی بورس

در تابلوخوانی بورس بازه ها به چه معنا هستند؟

بالاترین و پایین‌ترین قیمتی که سهم اصطلاحات در بورس در آن طی روز معامله شده است را بازه روز می‌گویند. این بازه در طول روز بین مثبت ۵ و منفی ۵ قیمت پایانی روز قبل می‌تواند تغییر کند که به آن قیمت مجاز روز هم می‌گویند . در بحث تابلوخوانی در بورس‌، منظور از بازه‌ی هفته و بازه‌ سال هم به ترتیب نوسان قیمت در طی هفته و سال می‌باشد.

منظور از حجم مبنا چیست؟

هنگام تابلوخوانی در بورس با مفهومی به نام حجم مبنا برخورد خواهید کرد. حداقل تعداد سهمی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در دامنه‌ی نوسان کامل رشد کند یا کاهش یابد را حجم مبنا گویند. طبق قانون، باید حداقل ۲۰ درصد از کل سهام یک شرکت در یک سال معامله شود. حال اگر تعداد روزهای کاری یک سال را ۲۵۰ فرض کنیم، حجم مبنای روزانه برابر با ۰٫۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهم می‌باشد. مثلاً اگر شرکتی ۲۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۱۶ هزار سهم خواهد بود. بنابراین، باید حداقل ۱۶ هزار سهم معامله شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود.

البته در تابلوخوانی در بورس می‌بینید که برای برخی شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کنند، حجم مبنا ۱ (یک) است؛ در واقع، این قانون بازار فرابورس برای شرکت‌های پذیرفته ‌شده در فرابورس است که حجم‌ مبنای (۱) داشته باشند. یعنی کافی است یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

سخن آخر

در این مقاله از سایت آموزش چراغ راجع به تابلوخوانی در بورس و برخی اصطلاحات مهم در تابلو بورس صحبت کردیم. همان‌طور که در این مقاله گفتیم، تابلوخوانی از جمله مهارت‌هایی است که به کمک آن می‌توانید آینده‌ی سهمی را پیش‌بینی کنید. اما توصیه می‌شود که به هیچ عنوان تنها با بحث تابلوخوانی ترید نکنید و در کنار آن از تحلیل بنیادی و تکنیکال هم استفاده کنید. در نهایت خروجی‌های چندین نوع تحلیل را کنار هم قرار دهید تا یک خروجی خوب داشته باشید و با درصد اعتماد بیشتری به خرید و فروش در بازار بپردازید. چراغ ، به عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های آموزش و استخدام در تلاش است تا بیان و ارائه‌ی اصطلاحات در بورس نکات و دوره‌های آموزشی مفید در رابطه با بورس به شما برای سرمایه‌گذاری و کسب سود در این بازار پرتلاطم کمک کند.

پرکاربردترین اصطلاحات و مفاهیم بورس

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به‌عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس است، به‌عبارت‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی به تعداد مساوی خریداری کنید. در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام​ شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

۲- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس(ETF)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس ETF یا Exchange Tradable Found نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل ‌شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می‌شود و ساختاری شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است، می‌توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای‌ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه‌گذاری می‌کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه‌ای سعی می‌کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار سود کسب کند.

۳- مفاهیم بورس: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) یکی از مهم‌ترین سازوکارهای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی هستند که شرایط بازار را ازنظر ریسک و بازده برای سرمایه‌گذاران مختلف به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران مبتدی مساعدتر می‌کنند. لازم است بدانید در کشورهای پیشرفته معمولا افراد اوراق بهادار را مستقیما معامله نکرده و در عوض پول‌های خود را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنند. ایده اصلی این صندوق‌ها یک‌کاسه کردن پول‌های کوچک و سرمایه‌گذاری آن‌ها توسط یک گروه از مدیران با تجربه و حرفه‌ای است.

۴- مفاهیم بورس: صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی

هدف صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص‌ (Index fund) انطباق پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار سهام است. یک صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، الزاماً منابع خود را براساس الگوی تعیین‌ شده برای یکی از شاخص‌های موجود در بازار، سرمایه‌گذاری می‌کند. شاخص مذکور می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در این صندوق‌ها تنها زمانی خریدوفروش سهام ضرورت می‌یابد که وجهی به‌واسطه ورود سرمایه‌گذار جدید اضافه یا به دلیل خروج یک سرمایه‌گذار کم شود. مزیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های نسبتاً پایین آن‌ و حذف ریسک مدیریت صندوق‌ است.

۵- مفاهیم بورس: سبدگردانی (Separately managed account)

سبدگردانی، همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملاً متعلق به سرمایه‌گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خریدوفروش آن‌ها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اخیرا «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش‌ازاین نیز تجربه سبدگردانی به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. سبدگردانی فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری با همکاری تیمی از تحلیل‌گران حرفه‌ای و بر‌اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی مناسب از دارایی‌های سهام، اوراق مشارکت و سکه طلا برای او تشکیل داده و به‌صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند.

همچنین، با توجه به تغییر عوامل اثرگذار بر محیط سرمایه‌گذاری، تصمیمات لازم در جهت رسیدن به اهداف سبد و افزایش ارزش آن از طرف مدیر اتخاذ می‌شود.

۶- مفاهیم بورس: تحلیل تکنیکال و بنیادی

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis)‌ به دنبال محاسبه ارزش ذاتی هر سهم است و به این منظور به مطالعه هر چیزی، از وضعیت کلی اقتصاد و صنعت تا وضعیت مالی شرکت و مدیریت آن می‌پردازد؛ اما تحلیل تکنیکال (Technical Analysis)‌ از طریق مطالعه آمارهای فعالیت بازار مانند قیمت و حجم معاملات، به دنبال شناسایی الگوها و روندهایی است که نشان‌دهنده‌ حرکت آینده یک سهم به آن‌سو هستند. تحلیلگران بنیادی در جست‌و‌جوی این هستند که ارزش ذاتی​ سهام چقدر است و براساس دانسته‌های بنیادی اقدام به خرید و فروش و کسب سود می‌کنند؛ درحالی‌که تحلیلگران تکنیکال بر این باورند که کلیه اطلاعات در قیمت سهام نهفته است و با تشخیص روندها و الگوها می‌توان به سود رسید.

۷- مفاهیم بورس: اوراق بدهی

اوراق بدهی مانند اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی سپرده نوعی ابزارهای بدهی هستند که با شرایط معین بین دو طرف معامله می‌شوند. به‌بیان‌دیگر اوراق بدهی اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به‌موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص(سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق به‌عنوان بستانکار حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد. خریدار این نوع اوراق در واقع به شرکت‌های بزرگ و دولت وام می‌دهد و با کمک آن سود ثابتی را به دست می‌آورد.

۸- مفاهیم بورس: پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یک واژه فرانسوی و به‌ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از دارایی‌های مالی گفته می‌شود. به‌بیان‌دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌هاست که یک سرمایه‌گذار آن‌ها را خریداری کرده ‌است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه‌گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به‌صورت مستقیم توسط سرمایه‌گذاران نگهداری شده یا به‌وسیله سبدگردان‌های حرفه‌ای‌ مدیریت می‌شود. بازده سرمایه‌گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ریسک پرتفوی به‌دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد کمتر از متوسط ریسک سهام داخل سبد است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نمونه‌هایی هستند که به‌صورت پرتفوی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای قیمت‌گذاری آن‌ها مهمترین عامل ارزش خالص پرتفوی این شرکت‌هاست.

۹- مفاهیم بورس: دارایی تحت مدیریت (AUM)

دارایی تحت مدیریت (Asset Under Management)، نشان‌دهنده ارزش بازار همه دارایی‌های مالی است که یک‌نهاد مالی مانند صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه جسورانه یا یک کارگزاری، از طرف مشتریانش به مدیریت آن مشغول است. دارایی تحت مدیریت معمولا معیاری از اندازه و موفقیت شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری است. شرکت‌های مدیریت سرمایه‌گذاری معمولا کارمزدهای خود را به‌تناسب دارایی تحت مدیریت تعیین می‌کنند، بنابراین دارایی‌های تحت مدیریت همراه با متوسط نرخ‌های کارمزد تعیین‌کننده اصلی درآمدهای یک شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری هستند.

۱۰- مفاهیم بورس: ارزش خالص دارایی NAV

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه دارایی‌ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و… پس از کسر ارزش روز بدهی‌ها می‌باشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌های سرمایه‌‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به‌کار می‌رود.

۱۱- مفاهیم بورس: عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO) به زمانی گفته می‌شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می‌شود. عرضه‌های اولیه معمولاً توسط شرکت‌های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می‌شود، همچنین شرکت‌های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل‌شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می‌دهند. جزئیات سهامی که عرضه می‌شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه‌گذاران بالقوه می‌رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان‌تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می‌توان نام برد. از معایب این کار هزینه‌های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

۱۲- مفاهیم بورس: بازار گاوی

در بازار گاوی (Bull market) تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند و فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. بازار گاوی به دوره‌ای گفته می‌شود که قیمت‌ها در حال افزایش است. ویژگی اصلی بازار گاوی، خوش‌بینی، اعتماد سرمایه‌گذاران و انتظار ادامه روند افزایشی است. بازار گاوی در مقابل بازار خرسی قرار دارد. بازارهای گاوی و خرسی معمولاً با چرخه‌های تجاری هم‌زمان هستند. شروع بازار گاوی معمولاً نشان‌دهنده‌ گشایش اقتصادی است، زیرا عقاید عمومی درباره وضعیت اقتصادی آینده، قیمت سهام را تغییر می‌دهد. همچنین بازارهای خرسی قبل از رکود اقتصادی شروع می‌شوند.

۱۳- مفاهیم بورس: بازار خرسی

بازار خرسی (Bear market) موقعیتی است که در آن قیمت اوراق بهادار کاهش‌یافته و خوش‌بینی سرمایه‌گذاران تبدیل به ترس و بدبینی می‌شود. به‌بیان‌دیگر در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است و همین امر رمقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. بازار خرسی نباید با اصلاح قیمت‌ها اشتباه گرفته شود، اصلاح قیمت‌ها روند کوتاه‌مدت دارد و کمتر از دو ماه طول می‌کشد. در اصلاح قیمت سرمایه‌گذاران می‌توانند یک نقطه ورود پیدا کرده سهام را بخرند، درحالی‌که در بازار خرسی نقطه ورود وجود ندارد.

۱۴- مفاهیم بورس: ارزش ذاتی

ارزش ذاتی (Intrinsic value) در علوم مالی به ارزش واقعی سهام یک شرکت یا یک دارایی اطلاق می‌شود که بر پایه بررسی تمامی ابعاد کسب‌وکار مورد نظر، از جمله صورت‌های مالی ، پتانسیل رشد سودآوری شرکت در سال‌های آینده و لحاظ دارایی‌های مشهود و نامشهود انجام گرفته ‌است.

با این تفاسیر شاید برای شما این سؤال به‌وجود آید که چه تفاوتی بین قیمت بازار و قیمت یا ارزش ذاتی یک سهم وجود دارد؟ بگذارید با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید قیمت بازار سهم شرکت الف، هم‌ اکنون ۲۰۰ تومان است. به‌بیان‌دیگر، سهام شرکت الف هم‌اکنون با قیمت ۲۰۰ تومان در بورس در حال خریدوفروش است؛ اما سرمایه‌گذاران زیادی همچنان متقاضی خرید این سهم هستند. اگر از سرمایه‌گذاران خریدار سهم سؤال کنید که چرا قصد دارید سهام این شرکت را خریداری کنید؟ پاسخ همه آن‌ها این خواهد بود که «به نظر ما، این سهم بیشتر از ۲۰۰ تومان ارزش دارد.» معنی این جمله این است که ارزش واقعی سهام شرکت الف، از نگاه آن‌ها بیشتر از قیمت بازار این سهم است. بنابراین، در یک تعریف ساده، ارزش ذاتی یک سهم، بیانگر قیمتی است که سرمایه‌گذاران برای سهم قائل هستند. طبیعتا اگر از دید سرمایه‌گذاران، ارزش ذاتی یک سهم پایین‌تر از ارزش بازار آن سهم باشد، این سهم گزینه مناسبی برای فروش خواهد بود.

گفتنی است ارزش ذاتی یکی از پارامترهای کلیدی در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. تحلیلگران با در نظر گرفتن دارایی‌های مشهود و نامشهود و محاسبه سودآوری شرکت‌ در سال‌های آتی، ارزش ذاتی شرکت را به‌دست می‌آورند و آن را با ارزش روز سهم مذکور مقایسه می‌کنند. تصمیم درباره خرید یا فروش سهم توسط تحلیلگران به‌تفاوت قیمت ارزش ذاتی و ارزش روز بازار آن بستگی دارد.

۱۵- مفاهیم بورس: ضریب بتا

ضریب بتا(β) معیاری است که براساس داده‌های تاریخی معاملات سهام بدست آمده و معرف میزان ریسک سیستماتیکی است که سرمایه‌گذار با تصاحب آن سهم نسبت به‌کل بازار متحمل می‌شود. بتای یک سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده‌ میزان نوسان آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار است. اگر بتا کوچک‌تر از یک باشد، آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان کمتر و اگر بتا بیشتر از یک باشد آن سرمایه‌گذاری نسبت به بازار نوسان بیشتری دارد. بتای بازار که شامل همه دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری است، برابر با یک است.

۱۶- مفاهیم بورس: آربیتراژ

آربیتراژ (Arbitrage) به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است، از دیدگاه علمی، آربیتراژ احتمال سود بدون ریسک پس از کسر هزینه‌های انجام معامله است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود.

سود آربیتراژی زمانی ایجاد می‌شود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه می‌شود، اما قیمت‌های یکسانی ندارد. آربیتراژ این امکان را به وجود می‌آورد که در بلندمدت قیمت‌ها به میزان زیادی از ارزش منصفانه فاصله نگیرند. با فاصله گرفتن قیمت‌ها در یک بازار از قیمت منصفانه، آربیتراژگران فعال شده و با خرید این کالا از بازارهای دیگر ‌قیمت را به قیمت منصفانه نزدیک می‌کنند. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.

۱۷- مفاهیم بورس: سهام شناور آزاد

سهام شناور آزاد (Free Float) بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند و انتظار می‌رود، در آینده نزدیک، قابل معامله باشد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی شده و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه‌مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

۱۸- مفاهیم بورس: سود هر سهم و سود پرداختی سهام

سود هر سهم یا EPS عبارت است از مقدار سود خالص شرکت به ازای هر سهم. سود سهام پرداختی به ازای هر سهم یا DPS عبارت است از بخشی از سود هر سهم که در مجمع بین سهامداران تقسیم می‌شود و نشانگر مقدار سود نقدی توزیع‌شده توسط شرکت است.

۱۹- مفاهیم بورس: نماد

نماد عبارت است از کد یا نام اختصاری شرکت‌ها که برای سهولت شناسایی و دسته‌بندی آن‌ها در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال شرکت ملی مس ایران با نماد «فملی» یا پالایشگاه نفت بندرعباس با نماد «شبندر» در بازار بورس و تالارهای معاملاتی معرفی می‌شوند. بد نیست بدانید معمولا حرف اول در یک «نماد» نشان‌دهنده صنعت مربوطه و بخش دوم خلاصه‌ای از نام شرکت است.

به‌عنوان‌مثال تمام شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران که در گروه بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی فعالیت می‌کنند نمادشان با حرف «و» شروع می‌شود.

۲۰- مفاهیم بورس: بازار خارج از بورس(OTC)

بازار خارج از بورس(Over The Counter) یک بازار غیرمتمرکز و بدون مکان فیزیکی است که معامله به‌طور مستقیم بین دو نفر انجام می‌شود و قیمت معامله لزوماً به‌صورت عمومی منتشر نمی‌شود. در این بازار قیمت‌ها براساس مذاکره تعیین می‌شوند و معاملات از طریق شبکه‌های کامپیوتری، تلفن و ایمیل صورت می‌گیرد. محصولات معامله‌ شده در بورس باید استاندارد باشند، درحالی‌که این محدودیت در بازار خارج از بورس وجود ندارد و طبق قرارداد دو طرف، ویژگی‌های مورد معامله مشخص می‌شود.