شاخص کل (TEDPIX) چیست؟

شاخص بورس چیست

این بخش را به پرسش پرتکرار معامله گران ” شاخص بورس چیست ” اختصاص داده ایم. همانطور که تاکنون مشاهده شده بازار اوراق بهادار توانسته است جای خود را به خوبی در بازار های سرمایه گذاری باز کند و به عنوان محبوب ترین مکان برای سرمایه گذاری شناخته شده است.

یکی از مفاهیم پایه و ضروری در شناسایی و ارزیابی بورس، شاخص بورس است. در این نوشتار قصد داریم به این موضوع و اهمیت آن در بازارهای سرمایه گذاری بپردازیم و همچنین در ادامه به انواع شاخص های مهم در این حوزه خواهیم پرداخت.

و اما شاخص بورس چیست ؟

شاخص بورس معیاری است که می تواند بازار سهام یا زیرمجموعه آن را اندازه گیری کند. شاخص، عددی می باشد که نوسانات در بازه های زمانی گوناگون را نمایش می دهد. به این صورت که فعالان و تحلیلگران بازار بورس از طریق آن می توانند و ضعیت بازار و تغییراتی که در آینده ممکن است به وجود آید را بسنجند و از این طریق به سرمایه گذاران کمک می شود تا سطح فعلی قیمت را با قیمت های قبلی مقایسه کرده و بتوانند عملکرد بازار را محاسبه نمایند.

نتایج روزانه شاخص های بورس، از محبوب ترین موارد ذکر شده در دنیای امور مالی و سرمایه گذاری به شمار می روند و این شاخص از قیمت سهام انتخاب شده محاسبه می شود. سرمایه گذاران از مقادیر محاسبه شده شاخص های بورس به عنوان شاخص ارزش فعلی سهام مؤلفه های خود استفاده می کنند و می توانند با مقایسه سطح شاخص فعلی و گذشته، بازده را با گذشت زمان تعیین کنند.

ضمن اینکه شاخص های بورس سهام در اندازه های مختلف ارائه می شوند و برخی از شاخص ها فقط تعداد معدودی سهام دارند که ارزش آنها را تعیین می کنند در حالی که برخی دیگر هزاران سهام را در نظر می گیرند. شما نمی توانید به طور مستقیم در شاخص بورس سرمایه گذاری کنید اما با سرمایه گذاری در صندوق های شاخص که به سرمایه گذاران امکان می دهد عملکرد این شاخص ها را ردیابی کنند می توانید با بالا رفتن آن شاخص ها درآمد و سود کسب کنید. این صندوق های شاخص می توانند به عنوان صندوق های متقابل یا صندوق های مبادله ارزی (ETFs) ساختار یافته شوند.

دلیل دنبال کردن شاخص های بورس چه چیزی است؟

شاخص های بورس اوراق بهادار می توانند به چند دلیل مهم و مفید باشند که این مفید بودن منجر به دنبال کردن آن ها شده است.

در این قسمت به دلیل دنبال کردن شاخص های بورس پرداخته ایم :

• ردیابی شاخص بازار سهام می تواند به شما یک حس عمومی از سلامت کلی بازار بورس اوراق بهادر ببخشد.
• ردیابی شاخص های کمتر شناخته شده می تواند به شما کمک نماید تا ببینید چگونه یک بخش خاص از بازار در مقایسه با کل بازار عملکرد دارد.
• اگر می خواهید با عملکرد بازار کل مطابقت داشته باشید و نمی خواهید در سهام انفرادی سرمایه گذاری کنید، یک راه مقرون به صرفه برای بدست آوردن بازده جامد با گذشت زمان، سرمایه گذاری در صندوق های شاخص است که علاقه مند به دنبال کردن شاخص های بازار سهام می شوید.
• شاخص های بورس اوراق بهادار می توانند بدون نیاز به پیروی از فراز و نشیب های سهام هر فرد نحوه عملکرد بازار را آسان تر کنند. آن ها فرصت های سرمایه گذاری ساده ای را باز می کنند که حتی سرمایه گذاران تازه کار نیز می توانند از آن برای پ موفقیت بلند مدت در بورس استفاده کنند.

چگونه یک شاخص بورس را مطالعه نماییم؟

تا اینجا به این مورد که شاخص بورس چیست پرداختیم و اهمیت دنبال کردن این شاخص ها را بیان کردیم اما در ادامه شما باید به این نکته توجه داشته باشید که چگونه مقدار شاخص با گذشت زمان تغییر می کند.

شاخص های جدید بورس همیشه با یک مقدار ثابت مشخص بر اساس قیمت سهام در تاریخ شروع آن شروع می شوند. پس از آن ارزش های شاخص آتی، افزایش و ریزش قیمت سهام را اندازه گیری می کنند. با این وجود همه شاخص های بورس از ارزش اولیه استفاده نمی کنند. بنابراین فقط اندازه گیری تغییرات شاخص با استفاده از نقاط می تواند گمراه کننده باشد.

به عنوان مثال اگر یک شاخص در روز 250 امتیاز و دیگری با 10 امتیاز افزایش یابد به نظر می رسد که اولین شاخص بسیار بهتر عمل می کند. اما اگر شاخص اول با 25000 در روز شروع کرد در حالی که شاخص دوم با 250 شروع کرده، می بینید که از نظر درصد سود برای شاخص دوم به مراتب بیشتراست. در بودجه هایی که شاخص را ردیابی می کنند سود بیشتری به دست خواهید آورید. بنابراین بهتر است روی درصدها تمرکز کنید تا تغییرات امتیازات.

علاوه بر این، حتی محبوب ترین شاخص های بورس نیز عملکرد کل بازار را اندازه گیری نمی کنند. دانستن اینکه سهام در یک شاخص قرار دارد می تواند به شما بگوید کدام قسمت از بورس سهام در عملکرد آن شاخص نقش داشته و همینطور می تواند توضیح دهد که چرا سایر شاخص ها به همین روش عمل نمی کنند.

در قسمت زیر برای بهتر متوجه شدن این سوال که شاخص بورس چیست به بررسی انواع آن پرداخته ایم :

پس از پاسخ به این پرسش که شاخص بورس چیست نوبت به معرفی انواع آن می رسد. با توجه به مولفه های که در بازار بورس اندازه گیری شده اند شاخص ها نیز نام گذاری می شوند. در ادامه به بررسی شاخص های جهانی بورس، شاخص های منطقه ای و برخی از شاخص های بورس اوراق بهادر تهران می پردازیم.

شاخص های جهانی بورس اوراق بهادار :

شاخص های جهانی بورس، سهام را در سراسر جهان ردیابی می کنند. به عنوان مثال شاخص جهانی MSCI دارای سهام بزرگ و متوسط در 23 كشور توسعه یافته است كه تقریباً 85٪ از سرمایه بازار آزاد تنظیم شده در هر كشور را پوشش می دهد. شایان ذکر است که شاخص های جهانی بورس که تحت تأثیر سرمایه گذاری بازار قرار دارند در معرض بازارهای نوظهور یا بازارهای مرزی قرار نمی گیرند چرا که برای واردات بسیار کم هستند.

همراه با شاخص جهانی MSCI، برخی از محبوب ترین شاخص های جهانی بورس شامل موارد زیر هستند:

1. شاخص جهانی FTSE
2. شاخص S&P Global 100
3. شاخص S&P Global 1200
4. Dow Jones Global Titans 50
5. شاخص جهانی راسل

شاخص های منطقه ای بورس اوراق بهادار :

شاخص های بورس منطقه ای، سهام مناطق خاص در سراسر جهان را ردیابی می کنند. این شاخص ها ممکن است سهام آسیا، اروپا یا آمریکای لاتین را در بر بگیرد. آن ها به سرمایه گذاران و تحلیلگران کمک می كنند كه عملکرد كشورهای خاص را با یك منطقه عمومی مقایسه نمایند تا میزان دارایی های بیش از حد و همینطور كمتر را برجسته كنند. بودجه های مرتبط با این شاخص ها ممکن است در مواجهه با ساختمان در مناطق خاص جهان مفید باشد.

شاخص های ملی بورس اوراق بهادار :

شاخص های ملی بورس اوراق بهادار کشورها را در معرض دید قرار می دهد. در برخی موارد، سهام این شاخص ها کاملا از سهام شرکت های بزرگ تشکیل خواهد شد مشابه میانگین صنعتی داو جونز در ایالات متحده و در موارد دیگر احتمال دارد سهام کوچک در نظر گرفته شود چرا که ممکن است کشوری دارای شرکت های بزرگ زیادی نباشد. این مورد اغلب در اقتصادهای نوظهور و بازارهای مرزی اتفاق می افتد.

شاخص های بورس تهران را در زیر نام برده ایم :

1. شاخص کل قیمت در بورس (TEDPIX) :

این شاخص یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی، که مخفف شده عبارت(Tehran Exchange Dividend Price Index) می باشد. یکی از کاربردی ترین شاخص ها در بازار بورس تهران محسوب می شود که عملکرد شرکت های اصلی بورس اوراق بهادار تهران را ردیابی می کند.

شاخص کل ثابت کننده میانگین بازده کل سرمایه گذاران در بازار بورس بوده و از جمع نوسان قیمت سهم و سود نقدی کسب شده سالانه سهام شرکت را برآورد می کنند. می توان گفت که شاخص کل تحت تأثیر نوسانات قیمت و بازده نقدی پرداخت شده توسط کلیه شرکت ها در بورس است. در یک نمایه کلی، تأثیر شرکت ها براساس اندازه و سرمایه آن ها استوار است بنابراین شرکت هایی که دارای سهم بیشتری هستند موثرتر می باشند.

2. شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX) :

شاخص سهام آزاد شناور یا به طور اختصار (Tehran Exchange Free float Index) یکی دیگر از شاخص های بورس تهران به شمار می آید. فهم این شاخص مستلزم آشنایی با سهام شناور است. معمولا سهام شرکت های بورس توسط دو گروه از سهامداران خریداری می شود گروه اول سهامداران حقوقی هستند که درصد بالایی از سهام شرکت را در دست دارند و تاثیر بیشتری بر تغییرات بازار نیز می گذارند اما در مقابل گروه دوم سهامداران حقیقی شرکت می باشند که به طور مرتب سهام خود را در بازار خرید و فروش می کنند به این نوع سهام، شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ سهام آزاد شناور گفته می شود.

بیشتر بودن درصد سهام آزاد شناور موجب اشتیاق سرمایه گذاران برای مشارکت در این بازار خواهد شد. بنابراین ارزش این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور استفاده می شود و فقط تغییرات قیمتی که توسط سهامداران حقیقی معامله می شود را مورد ارزیابی قرار می دهد.

3. شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX) :

این شاخص تحت تاثیر قیمت و بازده نقدی است و متوسط بازدهی دادن سود نقدی شرکت ها به سهامداران را بیان می کند. بنابراین هنگامی که این شاخص ارتقا پیدا کند به این معنی است که شرکت ها سود زیادی به سهامداران تخصیص می دهند.

4. شاخص کل هم وزن :

در این نوع شاخص، کلیه شرکت های فهرست شده در بورس، خواه شرکت هایی که سهم بیشتری دارند و خواه شرکت هایی که سهم کمتری دارند، وزن یکسانی برای محاسبه شاخص کل بورس خواهند داشت. بنابراین اگر طی یک سال شاخص قیمت سهام 40 % افزایش یافته باشد به آن معنا است که به طور متوسط قیمت ها در بورس 40 % رشد داشته است.

شاخص کل به طور کامل تغییرات بازار سهام را پوشش نمی دهد و از نظر تحلیلگران انتخاب مناسبی برای ارزیابی شرکت های فهرست شده در بورس به شمار نمی آید شاخص هم وزن معرفی شد.

گاهی اوقات می بینیم که بیشتر بورس های سهام رو به کاهش است اما به دلیل اینکه عملکرد شرکت های بزرگ خوب بوده شاخص کل مثبت می شود و همچنین بازار کلی به صورت مصنوعی مثبت اعلام می گردد. اما در شاخص هم وزن اندازه و سهام شرکت ها یکسان در نظر گرفته خواهد شد پس فراز و نشیب قیمت سهام شرکت ها نیز در این شاخص به همان میزان شرکت های دارای سهام موثر است.

5. شاخص 50 شرکت برتر :

شاخصی است که از 50 شرکت با بیشترین حجم معاملات تشکیل شده است. این 50 شرکت، شرکت هایی با بالاترین نسبت نقدینگی هستند. این شرکت ها در طول روز تعداد قابل توجهی معامله انجام می دهند و سهامداران می توانند به راحتی سهام مورد نظر خود را خریداری کرده و بفروشند. شاخص 50 شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را نشان می دهد.

6. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ :

این شاخص بیانگر 30 شرکت بزرگ بورس است. این 30 شرکت طبق اندازه شرکت انتخاب می شوند و اندازه آن ها با توجه به ارزش سهام روز معین می گردد که این مقدار ارزش محصول روزانه سهام بورس در تعداد سهام صادر شده توسط شرکت است. شاخص 30 شرکت بزرگ، متوسط تغییرات قیمت سهام این 30 شرکت را نشان می دهد.

جمع بندی :

در این نوشتار ما به این موضوع که شاخص بورس چیست و چه اهمیتی در بازار های سرمایه گذاری دارد پرداختیم. نکته حائز اهمیت این است که شاخص بورس تنها یکی از موارد تاثیرگذار بر سرمایه گذاری بورس بوده و باید در کنار آن اصطلاحات دیگری را نیز مورد مطالعه قرار داد و در نهایت از طریق آن ها خرید و فروش سهام را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

امیدواریم این بخش با عنوان ” شاخص بورس چیست ” برای شما مفید واقع شده باشد و توانسته باشیم به خوبی متقاضیان را برای سرمایه گذاری موفق در بورس راهنمایی نماییم. پیشنهاد می کنیم مطلب زیر را نیز بخوانید:

جهت مشاوره تلفنی وام های بانکی بر روی لینک زیر کلیک نمایید:

شاخص بورس چیست ؟ انواع شاخص بورس کدامند ؟

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس کدامند؟ چه کاربردهایی دارند؟

همانطور که در مقاله شاخص بورس چیست؟ نیز اشاره شد حال به بررسی انواع شاخص بورس خواهیم پرداخت، شاخص بو رس عبارت است از یک سری اعدادی است که به توصیف وضعیت یک سهام در بورس می پردازد که این اعداد اهمیتی ندارد در اصل میزان تغییرات شاخص ها ا ست که برای افراد حائزه اهمیت می باشد و با استفاده از این اعداد و ارقام می توانید به معاملات آنلاین در بورس سهام بپردازید.

انواع شاخص های بورس:

شاخص کل قیمت یا TEPIX : شاخص کل قیمت یا Tehran Exchange Price Index نشان دهنده روند تغییرات عمومی قیمت در کلیه سهام های موجود بازار بورس می باشد. تغییر قیمت سهام شرکت های بزرگ باعث ایجاد نوسان شدیدی در شاخص بورس می شود. در این شاخص اگر نماد شرکتی متوقف شده باشد در اینصورت آخرین قیمت سهم را نمایش می دهند. جهت مشاهده لحظه ای شاخص کل می توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجه فرمایید.

برای افزایش اطلاعات و آگاهی خود در زمینه بورس می توانید در کلاس بورس شرکت کنید و یا با خرید پکیج بورس به راحتی تنها در مدت زمان بسیار کمی علم بورسی خود را افزایش بدهید.

شاخص قیمت و بازده نقدی : شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX یکی از دقبق ترین شاخص ها در بازار بورس است. این شاخص توسط عواملی مانند: سود سهام و بازده نقدی اثر می پذیرد.

شاخص بازده نقدی : شاخص بازده نقدی یا TEDIX، میانگین بازده نقدی که به عنوان سود در بین سهامدارن تقسیم می شود.

شاخص صنعت : شاخص صنعت یا Industrial Index عبارت است نشان دادن میانگین تغییرات قیمت سهام در شرکت هایی که در زمینه صنعتی مانند: خودروسازی، پتروشیمی، ساختمان و … فعالیت دارند.

شاخص مالی : شاخص مالی یا Financial Index عبارت است نشان دادن میانگین تغییرات قیمت سهام در شرکت هایی که در زمینه مالی فعالیت دارند.

شاخص سهام آزاد شناور: شاخص شناور یا TEFIX عبارت است سهام هایی که توسط سهامدارن حقیقی خریداری می شود و این سهم ها در بازار بورس دائما در حال خرید و فروش است، بنابراین سهام آزاد شناور به محاسبه تغییرات قیمت سهام هایی که توسط سهامدارن حقیقی خریداری شده می پردازد.

شاخص بازار اول و دوم : شاخص بازار اول نشان دهنده سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار اول پذیرش شده اند و بازار دوم نشان دهنده سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار دوم پذیرش شده اند. شرکت هایی که اکثر سهام های آن ها بفروش رسیده و همچنین سود آوری قابل ملاحظه ای داشته باشند در بازار اول وارد شوند و سایر شرکت ها در بازار دوم وارد می شوند.

شاخص پنجاه شرکت برتر : هر شرکتی که برای خرید و فروش سهام خود به مدت زمان کمتری نیاز داشته باشد جز ۵۰ شرکت برتر قرار خواهد گرفت. در شاخص ۵۰ شرکت برتر، سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی که خرید و فروش (نقدشوندگی) در آنها نیاز به کمترین مدت زمان را دارد نشان داده می شود. این شرکت های دارای خرید و فروش بالایی در روز هستند.

شاخص سی شرکت بزرگ : این شاخص بورس شامل لیستی از ۳۰ شرکت بزرگ در بازار بورس است و هر سه ماه یک بار به روز رسانی می شود (لیست شاخص سی شرکت بزرگ) همچنین اگر بعد از بروز رسانی تغییراتی در قیمت سهام این سی شرکت بوجود آمده باشد، تاثیر بسزایی بر ارزش شاخص کل بورس خواهد داشت. ارزش بازار این سی شرکت نسبت به سایر شرکت ها بسیار بیشتر است.

انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟

شاخص های بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی کرد. تحلیل شاخص‌های بورس و نوسانات آن‌ها، نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. بنابراین تمامی فعالین بازار سرمایه که ممکن است بر اساس تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، تابلوخوانی یا ترکیبی از این روش‌ها فعالیت کنند، همواره شاخص های بازار را تحت نظر دارند.

شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود.

شاخص چیست؟

در فرهنگ فارسی معین شاخص به این صورت تعریف شده است. عددی که میانگین ارزش مجموعه‌ای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند. همان‌طور که از تعریف فوق برداشت می‌گردد شاخص نماینده مجموعه‌ای از متغیرهای همگن است. برای مثال در معاملات بورس اوراق بهادار از آنجایی که دارایی اصلی مورد مبادله سهام است بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر این اساس انواع شاخص های بورس تعریف می‌گردد. با عنایت به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم. در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند. در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

همان‌طور که پیش از این نیز مطرح شد شاخص نماگری است که سطح عمومی قیمت یا بازدهی را برای گروهی یا کل سهام نشان می‌دهد. بنابراین شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت کلیه سهام موجود در بازار بورس است. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌گردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

x 100	ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه	= مقدار شاخص کل
	ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید در مخرج کسر شاهد ارقام مذکور در سال مبدأ هستیم. منظور از ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر به آن اشاره شده چیست؟ لازم به ذکر است که ارزش جاری هر سهم از حاصل‌ضرب قیمت پایانی سهام ضربدر تعداد سهام آن شرکت به دست می‌آید. هم‌چنین عنایت داشته باشید که سال مبدأ در بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۶۹ تعریف شده است و قیمت سهام در آن سال به عنوان مبنای محاسبات لحاظ گردیده است. برای درک این موضوع سعی می‌کنیم تا در قالب یک مثال مواردی را خدمت شما شرح دهیم:

فرض کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تا الآن تنها از سه سهم الف، ب و پ تشکیل شده باشد. اطلاعات سهام در آن سال به شرح زیر است:

سهم الف: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال

در نتیجه ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ در مثال ما برابر خواهد بود:

(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰۰۰۰ +۴۰۰۰۰۰۰ = ۱۱۰۰۰۰۰۰

بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ معادل ۱۱ میلیون ریال بوده است و طبق فرمول شاخص، رقم شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد است. حال فرض کنید در سال ۱۳۷۰ قیمت سهام الف به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ب به ۲۷۵۰ ریال و سهام پ به ۲۵۰۰ ریال افزایش پیدا کند. بنابراین ارزش جاری بازار سهام در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) = ۲۰۰۰۰۰۰ + ۵۵۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۲۵۰۰۰۰۰

بنابراین همان‌طور که در محاسبات فوق مشاهده می‌فرمایید ارزش جاری بازار سهام در مثال ما در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش پیدا کرده است. حال اگر شاخص کل را محاسبه نماییم شاهد رشد ۱۴ درصدی شاخص کل قیمت هستیم:

(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۱۱۴

همان‌طور که در بالا مشاهده می‌فرمایید شاخص کل نسبت به سال ۱۳۶۹ در حدود ۱۴ واحد افزایش داشته است که نشان از رشد ۱۴ درصدی شاخص بورس دارد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

• در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌گردد که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری می‌گردد.
• زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می‌گردد.
• از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌گردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.
• سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می‌گردد.

شاخص کل هم‌وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌گردد. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارند. با لحاظ توضیحات فوق مجدداً به محاسبه شاخص هم‌وزن می‌پردازیم:

سال ۱۳۶۹:

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سال ۱۳۷۰ :

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

در بازار بورس شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

• زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
• زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.
• اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.
• اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. لازم به ذکر است که سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

• سود نقدی مصوب مجامع
• سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌گردد.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می‌نماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌نماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می‌گردد و در این حالات نبایستی خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح نماییم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند. هم‌چنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزو خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌گردند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

عموماً برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود. شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی‌گردد.درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد. شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می‌گردد در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌گردد. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شاخص کل (TEDPIX) چیست؟ شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می‌نماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه می‌نماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می‌گردند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

کلام آخر:

در بالا به تشریح مهم‌ترین شاخص‌های محاسبه شده در سازمان بورس پرداختیم. نکته مهم و حیاتی پیرامون شاخص این هست که با استفاده از تحلیل شاخص‌ها صرفاً می‌توان یک دیدگاه کلی از وضعیت جاری بازار کسب کرد و اینکه برای ارزیابی تغییر وضعیت در بازار (برای مثال از رکود به رونق) باید رفتار شاخص را طی چندین روز و یا چندین هفته بررسی کرد تا بتوان به نتیجه قطعی دست یافت.

شاخص بورس چیست؟ از نمودار شاخص بورس چه می‌دانید؟

بورس اوراق بهادار که این روزها جایگاه ویژه‌اي در ميان صاحبان سرمايه پیداکرده است، داراي اصطلاحات ویژگی‌هایی است كه فعالان اين عرصه بايد آگاهي كافي در اين زمينه داشته باشند و به‌اصطلاح عاميانه چم‌وخم آن را بشناسند. شاخص بورس ازجمله فاكتورهاي اصلي بازار بورس به شمار مي‌آيد كه آشنايي با آن و كاربردهايش در روند سرمايه‌گذاري فعالان اين بازار تأثیر بسزايي دارد. در اين گفتار سعي شده اطلاعات لازم براي اينكه بدانيد شاخص بورس یعنی چه و چطور بر مبناي نمودار شاخص بورس سرمايه‌گذاري كنيد؟ ارائه شود.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت مالی چیست؟ منظور از شاخص صنعت خودرو یعنی چه؟ شاخص صنعت دارویی بیانگر چیست؟ همان‌طور که از موضوعات سؤالات مشخص است. در این مقاله می‌خواهیم به تعریف این مفاهیمی مانند شاخص صنعت و شاخص مالی در بورس بپردازیم. اطلاعات پیرامون بازار بورس جهت سنجش و ارزیابی عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاربرد زیادی دارد و حتی می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید تغییرات احتمالی قیمت‌های سهام را در آینده پیش‌بینی کنید؛ بنابراین اگر می‌خواهیم بدانید شاخص صنعت چیست؟ تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

پیش از آن‌که به اصل مطلب یعنی پاسخ به سؤال شاخص صنعت و شاخص مالی چیست؟ بپردازیم، بهتر است که یک تعریف کلی از شاخص بورس ارائه کنیم تا مفهوم کلمه شاخص برای شما آشکار شود و با بتوانید ادامه مقاله را با آگاهی بیشتری مطالعه کنید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، معياري براي سنجيدن و ارزيابي وضعيت عمومي بازار بورس است كه بر مبناي آن مي‌توان گفت روند بازار در يك بازه زماني خاص، مثبت يا منفي بوده، به‌طورکلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. سرمايه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید يا فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگوني نظير روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنين وضعیت بازار را بررسي كنند.و همچنین توصیه میکنم مقاله “ معاملات الگوریتمی در بورس چیست ” و “ محاسبه بازده سهام ” را هم بخوانید

تحلیل شاخص‌های مختلف ازجمله شاخص بورس یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی بازار سرمایه به شمار مي‌آيد. البته بايد توجه داشته باشيد كه مثبت بودن نمودار شاخص بورس به‌تنهایی دليلي بر كسب سود نيست و باوجود مثبت بودن شاخص بورس هم ممكن است با ضرر مواجه شويد بنابراين هنگام انجام معاملات علاوه بر نمودارشاخص بورس مؤلفه‌های ديگر را نيز موردبررسی قرار دهيد.

شاخص سرمایه‌گذاری

“indexing” نوعی مدیریت منفعل صندوق است. مدیر صندوق به جمع‌آوری سهام در زمان بازار می‌کند یعنی انتخاب اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری و استراتژی برای خرید و فروش آن‌ها، مدیر صندوق پرتفوی ایجاد می‌کند که دارایی‌های آن نشان دهنده اوراق بهادار یک شاخص خاص است. ایده این کار این است که صندوق با تقلید از مشخصات شاخص بورس اوراق بهادار به عنوان یک کل یا بخش گسترده‌ای از آن پرتفوی خود را به عملکرد شاخص نزدیک می‌کند.

از آنجا که نمی‌توانید مستقیماً روی یک شاخص سرمایه‌گذاری کنید، صندوق‌های شاخص برای ردیابی عملکرد آن‌ها ایجاد می‌شوند. این صندوق‌ها شامل اوراق بهاداری هستند که به تقلید از داده‌های یک شاخص می‌پردازند و بدین ترتیب به یک سرمایه‌گذار اجازه می‌دهند درازای پرداخت هزینه، روی عملکرد شاخص شرط بندی کنند.

حامیان صندوق هنگام گردآوری صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری مشترک و ETF سعی در ایجاد نمونه کارهایی دارند که نمایانگر اجزای یک شاخص خاص است. این به یک سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا یک اوراق بهادار را که احتمالاً هم‌زمان با بازار سهام به طور کلی یا با بخشی از بازار افزایش و کاهش یابد، خریداری کند.

شاخص بورس بيانگر چه چيزهايي است؟

شاخص‌ها معمولاً معیارهای رکود یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه را مشخص می‌كنند. به همين دليل فعالان بازار سرمایه با بررسي اين شاخص‌ها می‌توانند به وضعیت کلی بازار اشراف پیداکرده و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را پيش‌بيني کنند.

از سوي ديگر سهامداران از طریق شاخص‌ها، مي‌توانند تغییرات یک پدیده را در دو زمان متفاوت با يكديگر مقايسه كنند. به‌طور مثال با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه كرد. شاخصي كه در اخبار راديو و تلويزيون از آن به‌عنوان شاخص بورس نام‌برده مي‌شود، شاخص كل است كه تمامي شركت‌هاي بورس را در برمی‌گیرد. شاخص كل درواقع مهم‌ترین شاخص بورس محسوب مي‌شود.

شاخص بورس در اوراق بهادار

شاخص‌های بورس اوراق بهادار در سراسر جهان، شاخص‌های قدرتمندی برای اقتصاد جهانی و هر کشور هستند. در ایالات‌متحده S&P 500، Dow Jones Industrial Average و Nasdaq Composite سه شاخص قیمت سهام هستند که توسط رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران به طور گسترده دنبال می‌شوند.

شاخص قیمت کل نشان دهنده قیمت تمام سهام موجود در بازار است. این شاخص به صورت عددی بیان می‌شود و واحد خاصی نیز ندارد، از این رو نمی‌توان به راحتی تحلیل و تفسیر کرد. برای حل این مشکل روش خاصی وجود دارد. یک سال را در نظر گرفته و به عنوان سال مبنا تعریف می‌کنند. تمام اعداد و ارقام مربوط به شرکت‌ها در این سال پایه نیز به عنوان مبنا در گرفته می‌شوند. هر سال قیمت و اعداد هر شرکت را با توجه به سال مبنا مقایسه کرده و تعیین می‌کنند شرکت چه میزان افزایش یا کاهش داشته است. با این روش نموداری از روند شرکت حاصل می‌شود و میزان افزایش یا کاهش شاخص را مشخص می‌کند. فرمول محاسبه مقدار شاخص قیمت سهام کل به صورت زیر است:

۱۰۰ * ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه = مقدار شاخص کل بورس

با ‌ضرب قیمت پایانی سهام در تعداد سهام آن شرکت ارزش جاری بازار آن حاصل می‌شود. گاهی اوقات به دلیل برگزاری مجمع عمومی یا به دلایلی برای شفاف‌سازی سهمی بسته می‌شود. در این حالت قیمت پایانی سهم در آخرین روز معامله به عنوان مبنای قیمت آن سهم در نظر گرفته می‌شود. در واقع شاخص کل بورس بیان ‌کننده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار بورس می‌باشد.

تمام سهام موجود در بازار بورس در دو دسته بازار اول و بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی بر اساس معیارهای مختلفی از جمله تعداد سهام، میزان سودآوری، میزان نقد شوندگی سهام و … صورت می‌گیرد. شاخص کل قیمت برای این دو بازار جداگانه محاسبه شده و به عنوان شاخص قیمت سهام بازار اول و شاخص بازار دوم ارائه می‌شود.

توجه داشته باشید منفی یا مثبت بودن شاخص بورس در اوراق بهادار به تنهایی نمی‌تواند تعیین کند که زمان خرید یا فروش سهم خاصی است. بورس بازار بزرگی است که اگر بدون اطلاع از نحوه کار و آشنایی وارد آن شوید ضررهای جبران ناپذیری به شما وارد می‌شود.

شاخص‌ها از مهم‌ترین معیارهای موجود برای بررسی بازار بورس هستند. با استفاده از شاخص‌ها وضعیت سهام در گذشته مشخص شده و برای روزهای آینده نیز تا حدودی قابل پیش‌بینی است. از این رو آشنایی با انواع شاخص و بررسی هرکدام برای سرمایه‌گذاری در بروس بسیار مهم است.

مفهوم شاخص در بازار سرمایه

شاخص یا Index در حقیقت معیاری است که بیانگر تغییرات اقتصاد و یا بازار بورس در آمار است. درباره بازارهای مالی، شاخص به‌عنوان یک سبد فرضی از تمامی سهام معرفی می‌شود که در آن امکان خریدوفروش و معاملات بورسی فراهم است، همچنین می‌توانید میانگین تغییرات قیمت انواع سهام را مشاهده کنید.

هر یک از شاخص‌های در بازار بورس، روش اندازه‌گیری و محاسبه خاص خود را دارند، درنتیجه برای مقایسه دو شاخص متفاوت باید به مقایسه درصد تغییرات شاخص‌ها نسبت به‌روزها و یا ماه‌های قبل پرداخت؛ بنابراین نمی‌توان عدد فعلی آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد. در بین انواع شاخص‌های بازار بورس، می‌توانید از شاخص کل و انواع شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران برای سنجش و ارزیابی عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنید. حتی این امکان برای شما وجود دارد که بتوانید قیمت‌های آینده و تغییرات احتمالی آن‌ها را بررسی کنید.

انواع شاخص‌های بازار بورس شامل شاخص کل قیمت، شاخص هم‌وزن، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ می‌شود. ما در این مقاله می‌خواهیم بگوییم شاخص صنعت چیست؟ و شاخص مالی چیست؟ همان‌طور که گفتیم می‌توانید از طریق اطلاعاتی که درباره شاخص‌های بورس به دست می‌آورید، قیمت‌های آینده سهام را نیز پیش‌بینی کنید.

شاخص بورس چیست؟

اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و یا اینکه به طور دقیق با شاخص کل بورس و انواع مختلف شاخص بازار بورس آشنا شوید، با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، معیاری برای سنجیدن و ارزیابی وضعیت عمومی بازار بورس است که بر مبنای آن می‌توان گفت روند بازار در یک بازه زمانی خاص، مثبت یا منفی بوده است و یا در تعبیری دیگر به‌طورکلی شاخص را ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر می‌دانند.

سرمایه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید یا فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگونی نظیر روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنین وضعیت بازار را بررسی کنند.

در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد Tse -> Tehran Stock Exchange نمایش داده می شود، شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند.

انواع شاخص‌ها

شاخص کل

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران صحبت می‌شود.

شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل و جواب سوال “شاخص بورس چیست؟“، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

‌شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است.

مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.

شاخص کل هم وزن

تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.
برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند ‌شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

شاخص قیمت

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این ‌شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف ‌شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود.

مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است.

تفاوت عمده این شاخص با ‌شاخص کل این است که در ‌شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این ‌شاخص نیز مثل ‌شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص بازده نقدی

شاخص بازده نقدی، نشانگر میانگینِ بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌ها است. شرکت‌ها در پایان سال مالی خود معمولا قسمتی از سودِ کل خود را به افرادی که در زمان برگزاری مجمع سهامدار شرکت بودند، اختصاص می‌دهند.

شاخص قیمت صنایع

شاخص صنعت: سطح عمومی قیمت‌ِ سهامِ شرکت‌های فعال در بخش صنعت را نشان می‌دهد.
شاخص قیمت مالی: سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌های فعال در بخش واسطه‌گری‌های مالی را نشان می‌دهد.

شاخص آزاد شناور

برای آشنا شدن با این شاخص ابتدا باید با مفهوم سهام شناور آشنا شویم.
سهام شناور، بخشی از سهام شرکت است که به عموم تعلق می‌گیرد و خریداران آن معمولا قصد مشارکت در تصمیمات شرکت را ندارند و تنها به دید سرمایه‌گذاری، اقدام به خرید سهام می‌کنند. انتظار می‌رود که این سهام در آینده‌ای نزدیک نیز قابل معامله باشد.

شاخص آزاد شناور همانند شاخص کل محاسبه می‌شود، ولی به‌جای وزن کل تنها از وزن سهام آزاد شناور شرکت‌ها استفاده می‌شود. با استفاده از این شاخص، می‌توان رفتار بخشی از بازار که قدرت نقدشوندگی بالایی دارد را شناسایی کرد.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار شامل دو بازار اول و دوم است.
برای بررسی این‌که چه شرکت‌هایی در بازار اول جای می‌گیرند، بورس اوراق بهادار شرکت‌ها را از نظر میزان فعالیت و کارایی، میزان نقد‌شوندگی و همچنین میزان سرمایه، مورد بررسی قرار می‌دهد. شرکت‌هایی که در این بررسی‌ها وضعیت بهتری نسبت به سایرین داشته باشند در بازار اول جای می‌گیرند.

سایر شرکت‌ها که امتیاز مناسبی را در این فاکتورها کسب نکنند در بازار دوم جای می‌گیرند. هر کدام از این دو بازار نیز دارای شاخص منحصر به خود است.

شاخص بازار اول سطح عمومی قیمتِ سهامِ شرکت‌هایی که در آن جای گرفته‌اند را نشان می‌دهد. شاخص بازار دوم نیز سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های عضو خود را نشان می‌دهد.

بازار اول بورس خود دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است که هر کدام از این تابلو‌ها نیز شاخص مربوط به خود را دارد.

شاخص فرابورس

تعداد زیادی از شرکت‌ها وجود دارند که شرایط ورود و پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند؛ بنابراین سهامشان در فرابورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار فرابورس نسبت به بورس ریسک بیشتری دارد، چون شرکت‌هایی که سهامشان در این بازار معامله می‌شود، ممکن است سودآوری بالایی نداشته باشند.شرکت‌های عضو فرابورس معمولا نسبت به شرکت‌های بورسی از نظر میزان سرمایه و سهام آزاد شناور نیز در جایگاه مناسبی قرار ندارند و حتی ممکن است افشای اطلاعات توسط آن‌ها به‌درستی انجام نگیرد. این شاخص تاثیر‌پذیر از تغییرات قیمتی و بازده نقدی پرداختی تمام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس است. به نوعی دیگر بازده کل فرابورس را نشان می‌دهد.