انواع اوراق اختیار معامله

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

معاملات آپشن سهام

معاملات آپشن سهام بخش های اصلی معاملات آپشن سهامتعریف اختیار معاملهاختیار خرید (Call Option)اختیار فروش (Put Option)چگونه از آپشن استفاده کنیم؟قیمت­ گذاری اختیار معامله اوراق بهادارمدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهاممدل توزیع دو جمله‌ای قیمت سهمفواید اختیار معاملهمعنای مشتقهقرارداد حق خریدقرارداد حق فروشمعامله‌ قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش…

معاملات آپشن سهام

معاملات آپشن سهام یا قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس ٬ ابزار مالی به‌طور عمده مبتنی بر یا مشتق از یک دارایی پایه هستند و به عبارتی ارزش آن‌ها برخاسته از ارزش دارایی دیگری است و به همین دلیل، ابزار مشتقه نیز نامیده ­می‌شوند.

دارایی‌هایی که می‌توانند به‌عنوان دارایی پایه در این ابزار مورداستفاده قرار گیرد، عبارت‌اند از انواع سهام، ابزار بهرهایی و متأثر از نوسان‌های نرخ بهره، ابزار بازار مبادله‌های ارزی، انواع کالا، اعتبارهای مشخص و خاص و وام‌های خرد و کلان.

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به‌عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تأسیس شد. در اولین روز معاملات (۲۶ آوریل ۱۹۷۳)، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد.

پس از آن، چندین بورس سهام و تقریبا تمامی بورس­ های قراردادهای آتی (Futures) به استفاده از ابزار اختیار معامله اقدام کردند.

بورس شیکاگو در تمامی این سال‌ها رتبه اول را در حجم مبادلات به خود اختصاص داده است و با استقبال بی‌نظیر بازیگران بازار در سال ۲۰۰۶ با مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله به ارزش ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴% نسبت به سال قبل به بالاترین رکورد تاریخ خود رسیده است.

در ابتدا در کارایی و میزان استقبال از این اوراق تردید وجود داشت، اما با بالا رفتن تقاضای سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق اختیار معامله، حجم معاملات این اوراق در دهه ۱۹۸۰، از حجم معاملات خود سهام پیشی گرفت که این واقعیت میزان پاسخگویی اختیار معامله نه‌تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالاها و ارزها و بیش از ۹۰ شاخص مختلف ازجمله NASDAQ و S&P500 بازار تعریف شده است.انواع اوراق اختیار معامله

تعریف اختیار معامله

اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک‌زمان مشخص اعطا می‌کند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

این اوراق ازنظر نوع قرارداد بر دو نوع کلی تعریف شده‌اند: اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) و ازنظر نحوه اعمال نیز بر دو نوع کلی آمریکایی و اروپایی هستند.

اختیار معامله آمریکایی در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست اما اختیار معامله اروپایی فقط در تاریخ انقضا اجرا پذیر است. به‌طور مثال، فرض کنید شما در پایان معاملات روز ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۷ میلادی ۱۰۰ سهم شرکت گوگل را با قیمت هر سهم ۵۰۵ دلار خریداری کرده‌اید.

این سرمایه‌گذاری ۵۰۵ دلاری به‌طور بالقوه در ریسک کامل گوگل (از یک خبر کوچک تا ورشکستگی کامل) شما در معرض خطر از دست دادن ارزش سرمایه‌گذاری خود قرار می‌دهد.

به‌منظور پوشش ریسک این دارایی در برابر نوسانات نامطلوب بازار می‌توان از اختیار فروش (Put Option) استفاده کرد.

از آنجا که هر قرارداد اختیار فروش طبق تعریف ۱۰۰ سهم را کنترل می‌کند، برای از بین بردن ریسک سرمایه‌گذاری مذکور لازم است ۱۰ قرارداد اختیار فروش (مثلا در قیمت تعیین شده ۴۹۰ و تا سه ماه آینده) خریداری نمود.

بدین معنی که با ادغام سرمایه‌گذاری اولیه خرید (۱۰۰۰ سهم گوگل) با خرید ۱۰ قرارداد اختیار فروش در قیمت ۴۹۰ دلار، شما تا سه ماهه آینده (زمان انقضای اوراق اختیار فروش) حق خواهید داشت سهام خود را در قیمت ۴۹۰ دلار به فروشنده این اوراق اختیار فروش، بفروشید.

با توجه به قیمت واقعی اختیار فروش سه ماهه گوگل در قیمت ۴۹۰ دلار در تاریخ یاد شده، خرید این ۱۰ قرارداد اختیار فروش، ۲۰۵۰۰ دلار (کمی بیش از ۴% کل سرمایه‌گذاری) برای شما هزینه در بر خواهد داشت.

در صورت کاهش قیمت سهام گوگل به قیمتی کمتر از ۴۹۰ دلار (مثلا ۴۵۰ دلار) شما می‌توانید از این حق بهره برده و همچنان سهام خود را در قیمت تعیین‌شده ۴۹۰ دلار به فروش برسانید و در صورت افزایش قیمت سهام (مثلا ۵۴۰ دلار)، از حق خود گذشته و سهام را در قیمت بالاتر در بازار خواهید فروخت؛

بنابراین شما در این مثال با صرف هزینه‌ی در حد ۴% کل سرمایه‌گذاری تا انقضای مهلت اوراق اختیار فروش (سه ماه آینده) فارغ از هرگونه تغییر در بازار یا تغییر در شرکت گوگل از فروش سهام خود در قیمت ۴۹۰ دلار یا بالاتر مطمئن خواهید بود.

در همین مثال فرض کنید شخصی اعتقاد به سقوط اندک (مثلا ۱۰ درصد) قیمت سهام شرکت گوگل در آینده‌ای نزدیک دارد این شخص می‌تواند از قابلیت خاص اختیار معامله به نام اهرم مالی (Leverage) بهره برده و اقدام به خرید ۱۰ قرارداد سه ماهه اختیار فروش (Put) گوگل در قیمت ۴۹۰ بکند.

به عبارتی این شخص بدون سرمایه‌گذاری عظیم در سهام گوگل، تنها بیمه این سرمایه‌گذاری را خریداری کرده است. خرید ۱۰ قرارداد اختیار معامله مذکور، به این شخص حق فروش ۱۰۰۰ سهم گوگل را در قیمت ۴۹۰ دلار تا سه ماه آینده، اعطا می‌کند با توجه به مثال قبل برای خرید این ۱۰ قرارداد ۲۰۵۰۰ دلار هزینه لازم است.

در صورت افت حدودا ۱۰ درصدی سهام گوگل به ۴۵۰ دلار، هر قرارداد اختیار فروش مذکور حداقل ۴۰۰۰ دلار در بازار ارزش پیدا خواهند کرد؛ زیرا هرکدام از آن‌ها به دارنده اجازه خواهند داد ۱۰۰ سهم گوگل را از بازار ۴۵۰ دلار خریداری و به قیمت تعیین شده ۴۹۰ دلار بفروشد. (۴۵۰ – ۴۹۰)*۱۰۰=۴۰۰۰ بنابراین این ۱۰ قرارداد کلا در بازار در قیمت ۴۰۰۰۰ دلار قابل فروش هستند و با توجه به قیمت خرید آن‌ها بازگشت سرمایه‌ای در حد ۱۰۰% ایجاد خواهند کرد.

اوارق اختیار معامله، کارکردهای فراوان و متنوع دیگری نیز در بازارهای ارز، کالا و قرارداد آتی دارند.

کارکردهای متنوع اختیار معامله به‌منظور کنترل ریسک سرمایه‌گذاری یا کسب درآمد به عناوین یاد شده ختم نمی‌شوند و پرداختن به آن‌ها در حالت‌های مختلف بازار (صعودی، نزولی، مستقیم و یا پر نوسان) که به‌اصطلاح استراتژی‌های معاملات اختیار معامله نام دارند، به فرصت‌های جداگانه‌ای نیاز دارد.

یکی از ابزارهایی که در بورس تهران وجود دارد قرارداد اختیار معامله یا (option) سهام می باشد. اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار (و نه اجبار) خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده در یک زمان مشخص اعطا می‌کند.

از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله موظف است در تاریخ سررسید مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

هدف از راه اندازی قراردادهای اختیار معامله مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری، افزایش انواع اوراق اختیار معامله قدرت نقدشوندگی،تنوع بخشی و فراهم آوردن امکان برنامه‌ ریزی‌ های بلندمدت برای سرمایه‌گذاران در بورس است.

این سبک از معاملات جذابیت هایی دارد که حتما برای شما وسوسه انگیر خواهد بود. مثلا برای خرید سهام عادی شما کل مبلغ سهام را در زمان خرید پرداخت می کنید درحالی که در قرارداد اختیار معامله در ابتدا درصد بسیار کمی از کل مبلغ پرداخت می شود این یعنی شما از اهرم (Leverage) برخوردار هستید.

یا مثلا دو طرفه بودن این نوع معاملات که باعث می شود شما بتوانید بر خلاف سهام عادی هم نقش خریدار داشته باشید و از افزایش قیمت ها متنفع شوید هم نقش فروشنده داشته باشید و از کاهش قیمت ها نفع ببرید.

اوراق بهادار (Security) چیست؟

بازارهای مالی در سرتاسر جهان، شامل بخش‌های مختلفی است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بازارهای مالی، «اوراق بهادار» است. در این مطلب، با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت اینوستوپدیا، با تعریف اوراق بهادار، انواع آن، سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در این حوزه و وضعیت قانون‌گذاری آن آشنا خواهید شد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار (Security)، به هر دارایی یا حقی گفته می‌شود که ماهیت غیرفیزیکی دارد، از نظر قانون معتبر شناخته می‌شود و می‌توان آن را به فروش رساند.

در بیشتر کشورها، اوراق بهادار شامل موارد زیر می‌شود:

• یک موقعیت مالکیتی در شرکت‌هایی که به صورت عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام در بورس)
• یک رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا خصوصی (اوراق قرضه)
• یا یک حق مالکیت بر ابزارهای مالی مشتقه (قرارداد آتی یا قرارداد اختیار)

به زبان ساده، اوراق بهادار وعده‌ای است که از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و می‌توان آن را خرید، فروخت و یا با چیز ارزشمند دیگری مبادله کرد.

برای درک بهتر اوراق بهادار به این مثال توجه کنید. فردی روی کاغذی می‌نویسد:

من در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۰، خودروی خود را به دارنده‌ی این برگه انتقال خواهم داد.

اگر این برگه به تأیید یک نهاد دولتی یا قانونی برسد، تبدیل به اوراق بهادار می‌شود؛ یعنی ورقی که بها دارد. بنابراین این برگه دارای ارزش است و ممکن است مردم به خرید یا فروش این برگه علاقه نشان دهند. بدیهی است که اگر خودرو تا قبل از تحویل صحیح و سالم مانده باشد، ارزش برگه نیز بالا خواهد رفت. در مقابل اگر مشکلی برای اتومبیل پیش بیاید، افراد علاقه کمتری به در اختیار داشتن آن برگه نشان خواهند داد و در نتیجه، ارزش آن افت خواهد کرد.

انواع اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به دو دسته عمده سهام و بدهی تقسیم کرد. با این حال، دسته دیگری به نام ترکیبی وجود دارد که در آن، بخشی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی ترکیب شده است. در ادامه، با این سه دسته بیشتر انواع اوراق اختیار معامله آشنا خواهیم شد.

«سهام» یا «اوراق حقوق صاحبان سهام»، متداول‌ترین نوع از انواع اوراق بهادار است. سهام، یک نفع مالکیتی است که سهام‌داران در یک نهاد (مانند یک شرکت) در اختیار دارند و یکی از انواع سهم در بازار سرمایه است. اوراق سهام شامل دو دسته‌ی سهام عادی و سهام مقدم است.

دارندگان سهام معمولاً دریافتی منظم ندارند، هر چند در برخی موارد سود سهم را دریافت می‌کنند. اما سود اصلی سهام‌داران از این سرمایه‌گذاری، سودی است که از فروش خود سهام (اوراق بهادار) به دست می‌آید (با این فرض که ارزش سهم افزایش یافته باشد).

دارندگان سهام این اختیار را دارند که به میزان سهام خود، در کنترل شرکت سهیم باشند. ضریب تأثیر رأی هر سهام‌دار به نسبت سهمی است که در اختیار دارد. در صورت ورشکستگی شرکت، سهام‌داران پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، باقی‌مانده دارایی شرکت را به نسبت سهمی که دارند، بین خود تقسیم می‌کنند. در صورتی‌که دارایی مالی شرکت برای پرداخت تعهدات به طلبکاران کافی نباشد، این بدهی از کالاها یا خدمات شرکت پرداخت می‌شود.

اوراق بدهی

«اوراق بدهی» بیانگر پولی است که وام گرفته شده است و باید بازپرداخت شود. اندازه وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید، تحت شرایطی در این اوراق قید می‌شود. اوراق بهادار بدهی شامل اوراق قرضه دولتی و شراکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار است.

زمانی که کسب‌وکارها یا نهادهای دولتی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به پول داشته باشند، با فروش اوراق قرضه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه که از آن‌ به عنوان «اوراق بهادارِ با درآمد ثابت» نیز یاد می‌شود، برای بازه زمانی خاصی مقداری پول به یک نهاد قرض می‌دهد و بهرۀ ثابتی (ماهانه یا سالانه) از آن نهاد تحت عنوان درآمد ثابت دریافت می‌کند. اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید است. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، نهادی که پول سرمایه‌گذاران را دریافت کرده است، اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

به‌طور کلی، دارندگان اوراق بدهی به طور منظم بهره، بازپرداخت اصل انواع اوراق اختیار معامله پول و سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست) را دریافت می‌کنند. این اوراق برای مدت معینی صادر می‌‎شوند و در پایان توسط صادرکننده یا «ناشر» بازخرید می‌شوند. ناشر، نهادی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر می‌کند.

اوراق ترکیبی

«اوراق بهادار ترکیبی» همانطور که از نامش پیداست، برخی از ویژگی‌های اوراق بدهی و سهام را در کنار هم دارد. اوراق ترکیبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. سهام تضمینی: قرارداد اختیاری که توسط شرکت صادر می‌شود و به سهام‌داران حق خرید سهام را در یک بازه زمانی و با یک قیمت مشخص می‌دهد.
2. سهام ترجیحی: سهم شرکت‌هایی که پرداخت بهره، سود سهام یا سایر بازدهی‌های سرمایه در آن‌ها ارجح است.
3. اوراق قابل تبدیل: اوراق قرضه‌ای که می‌توان آن‌ها را در بازار بورس به سهام شرکت ناشر تبدیل کرد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را تولید کرده و به فروش می‌رساند، «ناشر» نام دارد و کسانی که این اوراق را می‌خرند، سرمایه‌گذار نامیده می‌شوند.

به‌طور کلی، اوراق بهادار نمایانگر یک سرمایه‌گذاری و وسیله‌ای است که نهادها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند به‌وسیله آن سرمایه جذب کنند. شرکت‌ها با عرضه سهام خود به عموم مردم از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) می‌توانند سرمایه بسیار زیادی جذب کنند.

برای مثال، مسئولین یک شهر یا ایالت یا کشور می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، وجوه مورد نیاز برای یک پروژه را جمع‌آوری کنند. بسته به تقاضای بازار و یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، جذب سرمایه از طریق عرضه اوراق می‌توند گزینه مناسب‌تری نسبت به تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار

از طرف دیگر، خرید این اوراق با پولِ وام‌گرفته‌شده، که اصطلاحاً «خرید وجه تضمین با اهرم» نیز نامیده می‌شود، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری است. در اصل، یک شرکت ممکن است برای تسویه بدهی یا سایر تعهدات خود به نهادهای دیگر، حقوق مالکیتی خود را به صورت پول نقد یا سایر انواع اوراق بهادار به اشخاص حقیقی واگذار کند. این نوع تمهیداتِ وثیقه‌ای اخیرا در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟

اوراقی که به صورت عمومی معامله می‌شوند، در فهرست «بورس» قرار می‌گیرند. بورس، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران و طبق مقررات، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.

ناشران می‌توانند با اطمینان دادن به معامله‌گران از جنبه قانون‌گذاری و تأمین نقدینگی، نظر معامله‌گرها را به سهام خود جلب کنند. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجاری الکترونیکی غیر رسمی متداول‌تر شده‌اند و معامله‌گران به جای دادوستد اوراق کاغذی، به صورت آنلاین معامله‌ می‌کنند.

همان‌طور که اشاره شد، به اولین فروش عمده سهام یک شرکت در بورس، «عرضه اولیه» (IPO) گفته می‌شود. بازاری که یک سهم برای اولین بار در آن پذیره‌نویسی و عرضه می‌شود، «بازار اولیه» نامیده می‌شود.

در جریان عرضه اولیه، ناشر، فروشنده سهم است و سرمایه‌گذار یا تریدر، معامله‌گر سهم هستند. اما بعد از پایان عرضه اولیه، سهم وارد معاملات ثانویه می‌شود که در آن، سهم‌ها صرفا به عنوان یک دارایی از یک تریدر یا سرمایه‌گذار به تریدر دیگر منتقل می‌شوند. به بازاری که معاملات ثانویه در آن جاری است، «بازار ثانویه» گفته می‌شود. سهام‌داران می‌توانند سهام خود را در ازای پول نقد یا سود سرمایه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، بنابراین، بازار ثانویه بازار اولیه را تکمیل می‌کند.

اوراق بهادار ممکن است به صورت خصوصی و به گروه محدودی که واجد شرایط هستند، عرضه شود. هر از گاهی سهام شرکت‌ها به صورت ترکیبی از عرضه عمومی و خصوصی ارائه می‌شوند.

انواع دیگر اوراق بهادار

اوراق بهادار دارای گواهی به صورت فیزیک و کاغذی ارائه می‌شوند. این اوراق همچنین ممکن است در سیستم ثبت مستقیم نگه‌داری شوند. به عبارت دیگر، یک مامور ثبت به نمایندگی از شرکت، سهام شرکت را بدون اینکه نیاز به صدور گواهی فیزیکی باشد، حفظ می‌کند.

فناوری‌ها و سیاست‌های مدرن، نیاز به اوراق دارای گواهی را برطرف کرده است. اکنون سیستمی توسعه یافته است که در آن ناشران می‌توانند یک گواهی جهانی واحد را به نمایندگی از تمام اوراق بهادار معتبر، در یک صندوق امانت‌داری بین‌المللی به نام شرکت «Depository Trust» یا «DTC» سپرده‌گذاری کنند. کلیه اوراق بهاداری که در DTC معامله می‌شوند، به صورت الکترونیکی هستند. شایان ذکر است که اوراق بهادار دارای گواهی و بدون گواهی هیچ تفاوتی از نظر حقوق و امتیازات سهام‌دار و ناشر ندارند.

اوراق بهادار حامل به اوراق قابل مذاکره گفته می‌شود که حقوق انواع اوراق اختیار معامله مربوط به اوراق را به سهام‌دار می‌دهد. این اوراق تحت موارد خاص از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند. اوراق حاملی که قبل از الکترونیکی شدنِ اوراق وجود داشتند، از لحاظ ماهیت مالکیتی همیشه مجزا از هم بودند؛ یعنی هر ورق بهادار، بیانگر یک دارایی جداگانه بود و از نظر قانونی با سایر اوراق تفاوت داشت. این اوراق بهادار در اکثر موارد قابل دادوستد هستند، اما در موارد نادری نیز این‌گونه نیست. این بدان معناست که با وام گرفتن، وام‌گیرنده می‌تواند در زمان بازپرداخت، خودِ دارایی یا یک دارایی مشابه دیگر را که معادل با دارایی اصلی است، پرداخت کند. در برخی موارد، ممکن است از اوراق بهادار حامل برای دور زدن مالیات استفاده شود. به همین دلیل، ناشران، سهام‌داران و قانون‌گذاران دید مثبتی به این اوراق ندارند. بنابراین استفاده از این اوراق در ایالات متحده نادر است.

اوراق بهادار ثبت‌شده به گونه‌ای از اوراق گفته می‌شود که نام سهام‌دار و سایر جزئیات لازم توسط ناشر در یک دفتر کل ثبت می‌شود. هرگونه دادوستد این اوراق به شرطی انجام می‌شود که اصلاحات لازم در دفتر کل ثبت شود.

قانون‌گذاری

در ایالات متحده، «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا» (SEC)، عرضه عمومی و فروش این اوراق را قانون‌گذاری می‌کند.

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا

اما در ایران، این وظیفه به «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» محول شده است. طبق قوانین اوراق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، تعریف این دو نهاد به شرح زیر است:

«شورا» بالاترین رکن بازار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار را برعهده دارد. اعضـای شورا به شرح زیر است:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی
• وزیر بازرگانی
• رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس «سازمان» که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
• سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌هـای حرفـه‌ای بـازار اوراق بهـادار بـه پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران
• یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذيربط و تصویب هیئت وزیـران بـرای هـر بورس کالایی

سازمان بورس

«سازمان بورس»، یک موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقـوقی و مـالی مسـتقل بـوده و از محـل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار و سایر درآمدها اداره می‌شود.

ساختمان سازمان بورس

برای اطلاع از جزئیات تعاریف و قوانین بورس در ایران، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید.

آموزش بورس قسمت چهاردهم – انواع اوراق در بورس

((اوراق اختیار فروش تبعی)) در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکت ها به فروش می رسند. اوراقی است که بر اساس آن فروشنده که همان شرکت منتشر کننده می باشد، متعهد می گردد تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحا به آن ((قیمت اعمال)) می گویند در تاریخ معین یا همان ((تاریخ اعمال)) از سهامدار خریداری نماید. شرکت های منتشر کننده اوراق تبعی قبل از فروش این اوراق ملزم به انتشار اطلاعیه عرضه جهت اعلام عمومی ویژگی های آن می باشند.

اوراق تبعی قابلیت معامله مجدد ندارند و فقط یک بار در زمان عرضه مورد معامله قرار می گیرند.

خریدار نمی تواند بیش از تعداد سهام پایه ای که در اختیار دارد اوراق اختیار فروش تبعی خریداری نماید. لذا تعداد اوراق اختیار فروش تبعی معتبر در پایان هر رو معاملانی حداکثر می تواند معادل دارایی سهامدار در سهم پایه باشد. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی تحت مالکیت سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش تبعی مازاد، باطل شده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.

اوراق قرضه

اوراق قرضه یا اوراق بدهی ورقه ای است که قابلیت معامله شدن داشته و دارندگان این اوراق در فواصل زمانی از پیش تعیین شده مبلغی سود دریافت می کنند و در سررسید مشخص کل مبلغ آن به خریدار اوراق پرداخت می شود. این اوراق دارای انواع گوناگون بوده که بر اساس عوامل مختلفی همچون سررسید، نرخ بهره، ماهیت وام گیرنده، میزان انتشار، نوع وثیقه، شدت قابلیت و تسعیر (نوسانات)، نوع وابستگی وام گیرنده یا بدهی، هدف انتشار و نوع پولی که اوراق با آن پول انتشار می یابد، تقسیم بندی می شوند.

متداولترین نوع اوراق قرضه به شکلی است که سررسید آن مشخص و فقط یک تاریخ سررسید دارد. اوراق قرضه به طور معمول توسط دولت منتشر و ضمانت می شود یا از آنجا که پرداخت اصل و فرع این اوراق توسط دولت تعهد می شود، بدون خطر محسوب می شوند و مورد اطمینان سرمایه گذار است و ریسک آن بسیار پایین است. اوراق قرضه دولتی، اوراق قرضه شهرداری ها و اوراق خزانه نمونه هایی از اوراق قرضه منتشر شده توسط دولت است.

ویژگی های اوراق قرضه:

1. دارنده این اوراق بستانکار شرکت محسوب شده و حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد.

2. دارنده اوراق قرضه مالکیتی در شرکت نداشته و سهمی از سودی که به سهامداران پرداخت می شود، ندارد.

3. اوراق قرضه دارای سررسید مشخص هستند. برخی از اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می شوند و برخی دیگر به تدریج سررسید می شوند.

4. معمولا این اوراق دارای ارزش اسمی مشخص هستند.

5. اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود دارندگان انواع اوراق اختیار معامله اوراق قرضه در دریافت اصل و فرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن ها در قراردادهای مربوط، قید می شود.

6. بعضی از شرکت ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه می کنند. مثلا ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهد. هر چند شرکت های مشهور و معتبر معمولا اوراق قرضه بدون وثیقه منتشر می کنند.

7. به طور کلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم گیری شرکت حق رای ندارد. هر چند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از اوراق قرضه در مواردی از تصمیم گیریهای شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه های دیگر یا درموارد ادغام شرکت در شرکت های دیگر) حق رای نداشته باشند.

اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟

هر نوع ورقه یا مستندی که تضمین‌کننده حقوق مالی قابل نقل‌و‌انتقال برای مالک آن برگه باشد را اوراق بهادار می‌نامیم. این اوراق انواع مختلفی مانند سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم ، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک دارد، اما همه آن‌ها بدون استثنا نوعی ارزش مالی را برای مالک خود به‌همراه دارند و در واقع نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل‌و‌‌انتقال به شمار می‌آیند .

اوراق بهادار به طورکلی در بازار سرمایه به سه بخش «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام»، «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شود . باید دانست که شرکت یا نهادی که اوراق بهادار صادر می‌کند نیز، در اصطلاح با عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی:

گفته شد که اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است که هم نشان‌دهنده‌ی موقعیت مالکیت فرد در شرکت‌های سهامی عام است و هم نشان‌دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک‌نهاد دولتی یا شرکت می‌باشد ‌(اوراق مشارکت) و یا می‌تواند نماینده حقوق مالکیتی باشد که اختیار خرید یا فروش را نمایش می‌دهد. پس اوراق بهادار از هر نوعی که باشد، نوعی ارزش مالی به حساب می‌آید.

اوراق بدهی یا اوراق قرضه، آن دسته از اسناد یا اوراق بهاداری است که به‌ موجب آن، شرکت منتشرکننده متعهد خواهد بود که مبالغ مشخصی را به عنوان بهره سالانه در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص یعنی سررسید قرارداد اصل مبلغ را به دارنده اوراق بازپرداخت نماید. خصوصیت اوراق قرضه این است که دارنده اوراق به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل و سود میزان سرمایه‌گذاری خود در اوراق را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت منتشرکننده اوراق نخواهد داشت.

اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت ‌دولتی و شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع، اوراق منفعت، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی‌سپرده، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقه‌ای انواع اوراق اختیار معامله از انواع اوراق بدهی محسوب می‌گردند .

دلیل نام‌گذاری این اوراق به نام اوراق بدهی، ویژگی‌هایی است که این اوراق دارد. مثلا یکی از این دلایل این است که عمدتا شرکت‌هایی که مشکل منابع مالی داشته یا نقدینگی کافی برای تحقق برنامه‌ها و یا پروژه‌ها ندارند، به جای اخذ وام از بانک‌ها با انتشار اوراق نام برده به‌نوعی اقدام به جمع‌آوری نقدینگی سرمایه‌گذاران می‌کند که در علوم مالی به آن تامین‌مالی جمعی گفته می‌شود.

دلیل انجام این کار این است که شرکت منتشرکننده برای ادامه فعالیت‌ها یا انجام پروژه‌های جدیدتر خود نیاز به نقدینگی دارد. از نگاهی دیگر در علم اقتصادی بدهی نیز نوعی دارایی ارزشمند تلقی می‌شود، چراکه کسی که انواع اوراق اختیار معامله بستانکار است از طریق خلق آن و بازپرداخت آن در آینده دارایی بیشتری را برای خود فراهم می‌آورد .

اوراق بدهی دولتی یکی از معتبرترین نوع اوراق بدهی در دنیا محسوب می‌شود، متقاضیان اصلی انتشار اوراق بدهی معمولا دولت‌ها هستند، انتشار اوراق و بازپرداخت آن ریسک اعتباری کشورها را هم نمایان می‌کند. به این صورت که هرمیزان اوراق بدهی دولتی یک کشور ارزشمندتر باشد، نشان‌دهنده شرایط بهتر اقتصاد و دولت آن کشور از نظر اقتصادی است .

سهام متداول‌ترین ورقه بهادار در میان اوراق بهادار موجود در بازار، محسوب می‌شود. در ابتدا اوراق سهام، دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، به میزان سرمایه آن شرکت بستگی داشته و متغیر خواهد بود. در بورس اوراق بهادار تهران، ارزش اسمی هر سهم عادی برابر با ۱۰۰ تومان یا ۱۰۰۰ ریال است. نحوه محاسبه تعداد سهام عادی هر شرکت نیز به این صورت است که سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم تقسیم شود. اما در توضیح سهام عادی باید گفت یک نوع دارایی مالی است که مالکیت صاحب آن در یک شرکت را نشان می‌دهد. به خلاف دارندگان اوراق بدهی که به طور معمول فقط سود و ارزش اسمی اوراق خود را دریافت می‌کنند، دارندگان سهام می‌توانند از سود سهام خود نیز منفعت کسب کنند .

اوراق بهادار مشتقه:

آن دسته از قرارداد‌ها که ارزش خود را از کالای فیزیکی یا مالی دریافت می‌کنند را قراردادهای مشتقه می‌گویند. باید توجه داشت که دارایی پایه می‌‌‌‌تواند به اشکال مختلف همچون سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت‌و‌ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد .

ارزش اوراق مشتقه به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می‌شوند، بستگی دارد. در تعریف مشتقه باید گفت قراردادی بین دو یا چند طرف بر اساس یک یا چند دارایی است. تعیین ارزش مشتقه به‌وسیله نوسانات دارایی مبنا، صورت می‌پذیرد. سهام، طلا، کالاها، ارز، شاخص‌های بازار و … از رایج‌ترین دارایی‌های مبنا می‌باشند.

محل معامله اوراق مشتقه به‌طورکلی، در بازار بورس یا بازارهای متشکل خارج از بورس است. اوراق مشتقه خارج از بورس که بخش بزرگ‌تری از مشتقه‌ها را تشکیل می‌دهند هنوز قانون‌گذاری نشده‌اند اما مشتقه‌های معامله‌شده در بورس، دارای استانداردهای مخصوص خود هستند. اوراق مشتقه معامله‌شده خارج از بورس، ریسک بیشتری نسبت به مشتقه‌های استاندارد در بورس دارند. چهار نوع اوراق مشتقه اصلی هستند که امروز مورد معامله می‌باشند که شامل قراردادهای سلف، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای معاوضه انواع اوراق اختیار معامله می‌شود .

قرارداد آپشن و هرآنچه در این مورد باید بدانید

قرارداد آپشن یا اختیار معامله، از ابزارهای بازار مشتقه ( Derivative Market )، می باشد، این قراردادها ابزار جدیدی هستند که روی دارایی های پایه مانند سهام منعقد می گردند. اختیار معاملات حقی است که شما با پرداخت یک مبلغ برای خودتان رزرو می کنید. دلایل متعددی وجود دارد که این بازار را برای معامله گران ایرانی محبوب نموده است، یکی از دلایل محبوبیت بازار آپشن در بین ایرانیان، کسب سود از ریزش قیمت سهام می باشد. در حالت معمول، ارزش سهام شما با رشد قیمت افزایش می یابد و میزان سود شما بیشتر می شود، اما اگر قیمت سهام افت کند، به دنبال آن میزان زیان شما در معامله نیز لحاظ می شود. این در حالی است که شما با شناخت قرارداد معاملات آپشن می توانید حتی از ریزش دارایی خود نیز کسب سود نمایید. این بازار مناسب تمام معامله گرانی است که به دنبال سرمایه گذاری هایی فراتر از بازار سهام، اوراق بدهی و . هستند. این بازار گزینه های متنوعی در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهد، از سوی دیگر ریسک معاملات در این بازار بالا می باشد. ممکن است تصور کنید که ورود به دنیای اختیار معامله کار معامله گران حرفه ای است، این فرضیه کاملاً غلط است، هر معامله گری با هر سطحی از دانش، می تواند با آموزش بازار آپشن، وارد این عرصه شده و موفق عمل نماید. اگر شما هم به دنبال آشنایی با این مبحث هستید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

قرارداد آپشن چیست؟

قرارداد آپشن ( Options Contract )، توافقی است که به معامله گر این امکان را می دهد که دارایی خود را با قیمت از پیش تعیین شده و در موعد مقرر، بخرد یا بفروشد. این قراردادها در ایران با نام اختیار معامله (اختیار خرید، اختیار فروش) شناخته شده اند. از بازار آپشن در بیت کوین، سکه، بورس، سهام و بازارهای جهانی استفاده می شود . این قراردادها از شاخص‌های اقتصادی به وجود آمده‌اند و مناسب کاهش ریسک در معاملات بر اساس حدس و گمان می باشند.

انواع معاملات آپشن

آموزش بازار آپشن را با توضیح دو اصطلاح مهم این حوزه، آغاز می کنیم. اختیار خرید و اختیار فروش.

اختیار خرید چیست؟

اختیار خرید یا (Call Option) ، به زبان ساده، ودیعه ای است که برای هدف خاصی در آینده در نظر گرفته می شود. برای مثال شما می خواهید حق خرید زمینی را در منطقه ای در آینده داشته باشید، فقط در صورتی خواهان استفاده از این حق هستید که مجوزهای لازم از جانب شهرداری صادر شده باشد. شما می توانید حق خرید زمینی را به قیمت 500میلیون تومان از صاحب زمین در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کنید. لازم به ذکر است که صاحب زمین این اختیار را رایگان واگذار نمی کند، بلکه در قبال این حق، اصطلاحاً اجرت این کار را دریافت می کند. در این مثال ممکن است شما به صاحب زمین حدوداً 12 میلیون تومان پرداخت نمایید. به مبلغی که شما پرداخت می‌کنید قیمت اعمال یا Strike Price می‌گویند. با خرید این حق، بعد از 2 سال که مجوزهای آن منطقه صادر شد و قیمت زمین های آن ناحیه افزایش یافت، فارغ از افزایش قیمت، چون شما دوسال پیش حق خرید یک قطعه زمین را خریده اید، می توانید تنها با پرداخت 500 میلیون تومان صاحب اصلی آن زمین شوید. ولی در صورتی که بعد از 4 سال، مجوزهای لازم از جانب شهرداری برای آن زمین ها صادر شد، یعنی یک سال بعد از انقضای قرارداد، اجرتی که پرداخت کرده ایدرا از دست داده اید و اکنون شما با پرداخت قیمت واقعی زمین در بازار آزاد می توانید صاحب زمین شوید.

اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش یا ( Put Optio)، برعکس اختیار انواع اوراق اختیار معامله خرید است، و شما در این معامله صاحب حق فروش می شوید. برای مثال شما سهام دار سهم اپل هستید و نگرانید در دو سال آینده دچار رکود قیمت شود. شما می خواهید اطمینان داشته باشید که در صورت نزول بازار، ارزش دارایی شما بیش از ده درصد کم نشود. اگر سهام اپل در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش می‌شود، شما می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کنید که به شما این حق را می‌دهد که سهم را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشید. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، شما توانسته اید ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورید، زیرا سهمی که دو هزار دلار قیمت داشته را با قیمت دو هزار و ۲۵۰ دلار فروخته اید. حتی اگر قیمت آن سهم به صفر برسد شما فقط همان ده درصد را ضرر کرده اید. به صورت کلی می توان گقت که اختیار فروش مانند بیمه کردن سرمایه می باشد

نحوه ی کار معاملات آپشن

معاملات آپشن را می توانید از طریق کارگزاری ها و به کمک حساب آنلاین انجام دهید. قبل از معامله توجه به: میزان سرمایه، بازه ی زمانی برای سرمایه گذاری و تحولات قیمتی که پیش بینی شده برای دارایی های پایه، الزامی است. در صورتی که احساس کردید قیمت دارایی اصلی، قبل از تاریخ انقضا کاهش می یابد، می توانید از فروش اختیار خرید استفاده کنید و بالعکس. گزینه هایی که بر اساس سهام و به عنوان اختیار سهام شناخته می شوند، معمولا یک راهنمای خوب برای معامله گران تازه وارد در حوزه ی اختیار معاملات است.

روش تعیین قیمت در معاملات آپشن

تعیین قیمت در معاملات آپشن به دو اصل بستگی دارد: ارزش ذاتی و ارزش زمانی. ارزش ذاتی نشان دهنده ی پتانسیل سود آپشن بر اساس تفاوت بین قیمت اعمال و قیمت فعلی دارایی است، و ارزش زمانی برای برآورد قیمت آپشن را می‌توان با استفاده از مدل‌های مختلف محاسبه کرد . قیمت سهام، قیمت اعمال و تاریخ انقضا معمولاً در قیمت‌گذاری آپشن‌ها موثر می باشند. قیمت سهام و قیمت اعمال بر ارزش ذاتی تاثیر می‌گذارد، تاریخ انقضا می‌تواند بر ارزش زمانی تاثیر بگذارد.

مزایا و معایب معاملات آپشن

معاملات آپشن مانند سایر استراتژی های سرمایه گذاری مزایا و معایبی دارد که دانستن این نکات برای جلوگیری از اشتباهات در دنیای معامله گری، ضروری است.

نقدشوندگی بالای معاملات آپشن نسبت به سایر حوزه های سرمایه گذاری، مزیت بسیار مهمی است، به گونه ای که می توان با مبالغ کمتر هم شروع به سرمایه گذاری نمود.

اختیار معامله ابزاری است برای تنوع در سبد سرمایه گذاری و هم چنین سپری است برای جلوگیری از ضررهای مالی، که در ادامه منجر به کسب سود بیشتر برای معامله گر خواهد داشت.

اختیار معامله می تواند بسیار پر ریسک تر از خرید سهام، اوراق قرضه و .. باشد. پیش بینی روند قیمت در سهام کار آسانی نیست و اگر تحلیل درست در دست نباشد، ممکن است اوراق بهادار اشتباهی را خریداری نمایید. به صورت کلی اگر ریسک پذیر باشید می توانید از خطرات این قراردادها در امان باشید.