نحوه محاسبه شاخص داو جونز

وقتی که یک بانک شروع به پشتیبانی از بیت کوین می‌کند، بقیه بانک‌ها هم دچار «ترس از دست دادن» (یا همان فومو) می‌شوند و برای جلب رضایت مشتریان خود، شروع به این کار می‌کنند.

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص در بورس

آنچه به گوش هر سرمایه‌گذار بورس مهم و شنیدنی می‌آید، اخبار مربوط به “شاخص” است. اما شاخص چیست؟ در این مقاله ما قصد داریم تا به تعریف مفهوم شاخص بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف انواع شاخص، شاخص بورس تهران را معرفی میکنیم.

شاخص بورس چیست؟

“شاخص” در فرهنگ لغوی به معنای علامت و نماست. در مفهوم کلی شاخص نمایانگر عددی است که تغییرات در یک یا چند متغیر را نشان می‌دهد. شاخص کل بورس عددی است که میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را طی یک روز کاری بازار نشان می‌دهد. با مقایسه دوره‌ای شاخص می‌توان پی برد که روند بازار صعودی بوده یا نزولی.

به طور مثال عبارت “امروز شاخص کل بازار بورس ۹ ‌هزار و ۶۳۴ واحد افت داشت. که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۲۳۳ هزار واحد رسید” نشان می‌دهد که بورس نسبت به روز گذشته به چه میزان افت کرده است.

شاخص بورس در ازای هر روز کاری بازار به‌روزرسانی می‌شود تا میزان تغییرات بازدهی سهام کلیه شرکت‌ها را به اطلاع عموم برساند.

با نحوه محاسبه شاخص داو جونز مقایسه هر شاخص طی ادوار مختلف می‌توان به میزان تغییرات آن پی برد. به طور مثال با مقایسه شاخص کل بورس در تاریخ 7 اردیبهشت 1399 با مقدار 797,000 و تاریخ 7 اردیبهشت 1400 با مقدار 1,193,000 به این نتیجه می‌رسیم که روند بورس نسبت به تاریخ مشابه در سال گذشته 49% رشد کرده است.

شاخص جهانی بورس

نشان دادن روند تغییرات بازده سهام با کمک شاخص، شیوه‌ای رایج در تمامی بازارهای بورس دنیاست. از مطرح‌ترین این شاخص‌ها می‌توان به شاخص داو جونز (DOW&JONES) و نزدک (NASDAQ) به عنوان شاخص بورس آمریکا اشاره کرد.

در بورس ایران شاخص‌های مختلفی وجود دارد که فرمول محاسبه آن‌ها با هم متفاوت است و یا از سهم‌های به خصوصی تشکیل شده‌‎اند. در ادامه به توضیح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

انواع شاخص در بورس

شاخص کل یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)

در هر سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذار از دو قسمت منتفع خواهد شد:

1- افزایش قیمت سهام (بازده سرمایه‌ای): یعنی بازدهی که سرمایه‌گذار از محل تغییر قیمت سهام کسب می‌کند. به طور مثال اگر شما سهامی را 20000 ریال خریداری کرده باشید و آن را 25000 ریال بفروشید، 5000 ریال سود ناشی از تغییر قیمت سهام یعنی معادل 25 درصد قیمت خرید کسب خواهید کرد.

2- کسب سود نقدی (بازده نقدی): سودی که از جریانات نقدی دوره نحوه محاسبه شاخص داو جونز سرمایه‌گذاری به دست می‌آید. اگر در سهام سرمایه‌گذاری کرده باشید، این بازده به شکل سود و اگر در اوراق قرضه سرمایه گذاری کرده باشید، به شکل بهره خواهد بود.

بازده کل جمع بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای است. مهم‌ترین شاخص در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص کل یا همان TEDPIX است.

TEDPIX مخفف چیست؟

TEDPIX مخفف Tehran Exchange Divedend and Price Index یا همان شاخص قیمت و بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است.

این شاخص میانگین تغییرات بازده کل یعنی بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر شاخص کل روزانه نشان می‌دهد که میانگین تغییرات قیمت سهام و تغییرات سود پرداختی در یک روز چقدر بوده است.

البته نکته مهم این جاست که وزن سهم‌ها در محاسبه شاخص کل باهم برابر نیست. شرکت‌هایی که سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص می‌دهند تاثیر بیشتری نسبت به شرکت‌ها با سهام کمتر نحوه محاسبه شاخص داو جونز دارند. به عبارت دیگر تاثیر تغییرات قیمت سهم هر شرکت بر شاخص کل بستگی به وزن آن شرکت دارد. منظور از وزن، مقدار سهام و حجم معاملات شرکت است.

شاید بپرسید اگر سهمی به هر دلیلی بسته یا متوقف باشد، در محاسبه شاخص منظور نمی‌شود؟ باید گفت، در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن به عنوان قیمت آن سهم درنظر گرفته شده و نحوه محاسبه شاخص داو جونز در شاخص لحاظ می‌شود.

شاخص هم‌وزن

شاخص هم‌وزن مثل شاخص کل میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. با این تفاوت که در محاسبه شاخص هم‌وزن، وزن سهام شرکت‌ها باهم برابر در نظر گرفته می‌شود. در واقع حجم معاملات و مقدار سهم تاثیری بر محاسبه شاخص هم‌وزن ندارد. شاخص هم‌وزن میانگین قیمت سهام تمامی شرکت‌ها را با فرض یکسان بودن تاثیر آن‌ها بر میانگین نشان می‌دهد.

نکته مهم در خصوص شاخص هم وزن این است که به علت یکسان بودن تاثیر وزن سهم‌ها بر محاسبه میانگین، تغییرات شاخص نشان‌دهنده تغییرات بیش از نیمی از سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. به طور مثال شاخص مثبت نشان می‌دهد که سهام بیش از نیمی از شرکت‌ها رشد داشته‌اند. اما درباره شاخص کل نمی‌توانیم اینطور بگوییم. چون مثبت بودن شاخص می‌تواند تنها بر اثر رشد سهام چند شرکت بزرگ باشد در حالیکه قیمت سهام شرکت‌های کوچک کاهش‌یافته است. به عبارتی وزن بیشتر سهام شرکت‌های بزرگ باعث می‌شود که تغییرات قیمت سهام سایر شرکت ها برمحاسبه شاخص کل تاثیر کمتری بگذارد.

شاخص قیمت (TEPIX)

TEPIX مخفف Tehran Exchange Price Index به معنی شاخص بازدهی قیمت بورس اوراق بهادار تهران است. شاخص قیمت میانگین تغییرات قیمت سهام تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد. این شاخص بخشی از شاخص کل است که تغییرات بازدهی نقدی را نشان نمی‌دهد و تنها مختص به روند تغییرات قیمت سهام است.

شاخص بازده نقدی (TEDIX)

TEDIX مخفف Tehran Exchange Divedend Index به معنی شاخص بازدهی نقدی بورس اوراق بهادار تهران است. این شاخص تنها تغییرات روند سود پرداختی به سرمایه‌گذاران از سوی شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

معمولا این شاخص کمتر دچار تغییر می‌شود و روندی با نوسانات کم دارد. اما این قاعده بستگی به تاریخ شاخص دارد. در ماه‌هایی مثل مرداد و دی نوسان شاخص بازده نقدی بیشتر می‌شود. چون اغلب شرکت‌ها در این ماه‌ها مجمع عمومی برگزار می‌کنند و نرخ سود پرداختی را به سهامداران اعلام می‌کنند.

شاخص قیمت و شاخص بازده نقدی هر دو متاثر از وزن سهام شرکت‌ها هستند. هر شرکت با وزن سهام بیشتر، تاثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارد.

شاخص صنعت و شاخص مالی

شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات بازدهی کل سهام شرکت‌های مختص به یک صنعت است. به طور مثال وقتی می‌گوییم شاخص صنعت دارویی 212 واحد رشد کرده است؛ یعنی میانگین بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه دارویی مثل برکت، دارو، دامین، دالبر، دسینا و… نسبت به روز گذشته 212 واحد افزایش پیدا کرده است. شاخص مالی میانگین تغییرات بازدهی سهام شرکت‌های فعال در حوزه مالی مثل شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های بیمه و … ر ا نشان می‌دهد.

شاخص 30 شرکت بزرگ

منظور از 30 شرکت بزرگ، 30 شرکت فعال در بورس با بیشترین وزن است. این 30 شرکت بیشترین سهام موجود در بازار را به خود اختصاص داده‌اند و حجم معاملات سهام آن ها بالاست. تغییرات قیمت این شرکت‌ها تاثیر چشم‌گیری بر شاخص بورس می‌گذارد. شرکت‌هایی مثل فملی (به طور مثال با حجم بالای 107892341 در یک روز)، وبملت، خودرو، اخابر و…

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

TEFIX مخفف Tehran Exchange Free Float نحوه محاسبه شاخص داو جونز Index به معنی شاخص سهام آزاد شناور بورس اوراق بهادار تهران است. منظور از سهام آزاد شناور، حجمی از سهام هر شرکت است که در انحصار یک شخص به خصوص یا یک شرکت حقوقی نیست. معمولا بخشی از سهام هر شرکت توسط افراد با سرمایه‌های کلان یا نهادهای مالی (تحت عنوان سرمایه‌گذاران حقوقی) خریداری و با هدف مشارکت در مدیریت شرکت نگهداری می‌شود.

همین امر باعث می‌شود تا این بخش از سهام در انحصار مالکان باشد و به صورت فعال در بازار معامله نشود. آنچه از مابقی سهام شرکت باقی می‌ماند سهام شناور است که در دست سرمایه‌گذاران حقیقی بوده و هر لحظه امکان دارد که معامله شود.

شاخص سهام شناورآزاد مانند شاخص سهام کل است. با این تفاوت که به جای میانگین تغییرات بازدهی کل، میانگین تغییرات سهام شناور آزاد را نشان می‌دهد. هرچه شاخص سهام شناور آزاد به شاخص سهام کل نزدیک تر باشد، یعنی سهام شناور آزاد بیشتر و سهام در انحصار افراد و سرمایه‌گذاران حقوقی کمتر است.

شاخص بازار اول و دوم

سازمان بورس سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را بر اساس برخی معیارها به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌کند. معیارهایی مثل میزان سودآوری، درصد سهام شناور آزاد، عدم وجود زیان انباشته، حجم معاملات، تعداد سهام و…

شرکت‌هایی که بر اساس این معیار‌ها وضعیت مساعدی دارند در دسته بازار اول بورس قرار می‌گیرند.

شرکت‌هایی که نسبت به شرکت‌های بازار اول در رده‌های پایین تری هستند، در دسته بازار دوم بورس جا می‌گیرند. شاخص بازار اول نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام شرکت‌هایی است که بر اساس معیارهای سازمان بورس در این بازار جا می‌گیرند. شاخص بازار دوم میانگین قیمت سهام شرکت‌های دسته دوم بازار بورس است.

اما با وجود فیلترهای تعریف شده، معمولا حجم معاملات بازار دوم بیشتر از حجم معاملات بازار اول است. هم‌چنین ممکن است درصد تغییرات شاخص بازار دوم بیشتر از شاخص بازار اول باشد.

کاربرد شاخص‌ها

هدف اصلی شاخص‌ها اطلاع‌رسانی میزان تغییرات و نوسانات بازار سرمایه به عموم مردم در غالب یک عدد کمّی است.

از دیگر کاربردهای شاخص‌ها در بازار سرمایه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- مبنایی برای ارزیابی عملکرد حرفه‌ای مدیران سرمایه‌گذاری

2- کمک به تحلیل گران برای پیش بینی حرکات آتی بازار

3-اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار در مطالعات اقتصادی

4- مبنایی برای شکل‌گیری و نظارت بر صندوق های شاخصی

اصلی‌ترین مرجع اعلام شاخص سایت Tsetmc یا همان سایت مدیریت فناوری بورس ایران است. از این طریق شما می‌توانید تغییرات انواع شاخص، مقدار و درصد آن‌ها را ببینید که پیوسته به‌روزرسانی می‌شود.

شاخص قیمت بر می گردد

درحالی بازار سرمایه روزهای كم رونقی را سپری می كند كه فعالان بازار سرمایه با انتقاد از این مساله كه شاخص بورس نماگر درستی از وضعیت اقتصادی و بورس نیست، از تغییر در محاسبه شاخص بورس به عنوان یكی از راهكارهایی یاد می كنند كه می تواند منجر به برون رفت از وضعیت فعلی شود. بر این اساس طی درخواست های مكرر خود از ریاست سازمان بورس و شركت بورس خواستار تغییر این نماگر بازار سرمایه شده اند.

در این راستا مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری خوارزمی در گفت و گو با خبرنگار بورس24 ، از شاخص بورس به عنوان نحوه محاسبه شاخص داو جونز تنها ابزار موجود برای تحلیل بازار نام برد كه ویژگی اصلی آن فراهم کردن امکان مقایسه ی ارزش سبد سهام موجود در بورس در زمان حال با ارزش آن در زمان پایه است؛ بر این اساس رفتار آن می تواند همواره بخشی از نکات و واقعیت های موجود در بازار را نشان دهد.

شاخص فعلی همه بازار را به ما نشان نمی دهد

حجت اله صیدی با بیان اینكه با نگاه به شاخص نمی توان تمامی حقایق موجود در بازار را رصد کرد، معتقد است كه شاخص صرفاً محاسبه ای ریاضی است و بنابراین بیشتر ماهیت توصیفی دارد تا استنباطی و تحلیلی. از سوی دیگر ، از آنجا که این رقم جمع حاصل ضرب قیمت در تعداد سهام تک تک شرکت هاست ( و در برخی بازار ها ممکن است سود تقسیمی نیز به آن اضافه شود ) می توان ادعا کرد که همواره بخشی از نوسان شاخص در اثر متغیرهای کلان محیط اقتصادی است كه در ادبیات مالی از آن به ریسک سیستماتیک تعبیر می شود.

وی خواستار توجه به این مساله شد كه مراد از متغیرهای کلان تنها متغیرهای اقتصادی نیست و عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را نیز در بر می گیرد که هر کدام به نوعی بر شئون اقتصادی جامعه اثرگذار است.

مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری خوارزمی ادامه داد: همچنین بخشی دیگر از نوسان شاخص نیز به وضعیت هر صنعت و بنگاه مربوط است که از آن به عنوان ریسک غیر سیستماتیک تعبیر می شود. اگر از وضعیت شرکت ها در سطح خرد بگذریم ، می توان چنین ادعا کرد که به طور کلی هنگامی که شاخص روند فزاینده ی نسبتاً مداومی دارد، اقتصاد در شرایط رونق و رشد است و هنگامی که روند شاخص کاهشی است، رکود، عدم تعادل و احیاناً بحران اقتصادی وجود دارد.

صیدی در این میان افت و خیز های شاخص در ماه های اخیر را طبیعی دانست که با توجه به رکود اقتصادی، قیمت نفت و بودجه ی انقباضی دولت این كاهش صورت گرفته است.

در این بین وی معتقد است كه افت فعلی، مداوم و پایدار نخواهد بود.

مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری خوارزمی كه شاخص بازده و قیمت را جایگزین شاخص قیمت عنوان می كرد، ادامه داد:‌ در محاسبه ی شاخص کل، سود نقدی نیز وارد شده است، بر این اساس به نظر می رسد که به دلیل پیچیدگی هایی که در لحاظ کردن سود نقدی در فرمول وجود دارد، به ویژه آن که زمان پرداخت سود نقدی در بسیاری از موارد با زمان احتساب آن در فرمول محاسبه ی شاخص تفاوت دارد، شاخص فعلی از دقت کافی برخوردار نباشد.

وی تصریح كرد:‌ بر این اساس وقتی محاسبه ی شاخص با دقت همراه نباشد طبیعی است که قابلیت مقایسه و تحلیل درست را نخواهد داشت.

درخواست بازگرداندن شاخص قیمت

در این راستا بود كه وی بر ضرورت بازگرداندن شاخص قیمت تاكید كرد و گفت:‌ گروه بزرگی از سهامداران، به ویژه آن دسته از فعالان که سرمایه گذاران تکنیکال نامیده می شوند، خرید و فروش سهام را بر اساس تحلیل قیمت سهام انجام می دهند و نه میزان سود نقدی که سالی یک بار تقسیم می شود و تحت تأثیر تصمیم های مجامع هم هست و معلوم نیست پیشنهاد هیئت مدیره لزوماً مورد تصویب مجمع قرار گیرد.

وی معتقد است:‌ برای ارزیابی وضعیت بازار سرمایه یا اقتصاد کشور هیچگاه نمی شود به یک شاخص خاص بسنده کرد، لذا هر شاخصی تنها بخشی از واقعیت بازار و اقتصاد را نشان می دهد. هر چند نقش توضیح دهندگی برخی از آنها بیشتر از دیگر شاخص هاست.

بر این اساس وی مهم ترین شاخص در بورس را شاخص قیمت و سپس شاخص قیمت و بازده عنوان و اضافه كرد: بعد از این موارد، شاخص پنجاه یا صد شرکت برتر و سپس شاخص صنعت است که برای تحلیل گران خیلی می تواند سودمند باشد.

لزوم ایجاد شاخص های جدید برای بازار سهام

رییس هیات مدیره كارگزاری حافظ نیز درگفت و گو با خبرنگار بورس24 ، اظهارداشت:‌ سرمایه گذاران و سیاست گذاران اقتصادی به منظور دست یابی به تصویر مناسبی از روند این بازار و توانایی ارزیابی گذشته و در مواردی پیش بینی آینده از شاخص های بورس بهره می برند. همچنین شاخص بورس به عنوان دماسنج اقتصادی کشورها محسوب می شود و سیاست گذاران اقتصادی و سیاسی تاثیر عملکرد خود را در شاخص بورس مشاهده می كنند.

مجید صانعی ادامه داد:‌ در صورتی که تصمیمات به نفع اقتصاد کشور باشد و چشم انداز شرایط اقتصادی کشور مناسب ارزیابی شود شاخص های بورس روند صعودی به خود می گیرند و در غیر این صورت روند نزولی را شاهد خواهد بود. از این رو شاخص بورس ابزاری مناسب جهت بررسی جنبه های اقتصادی تصمیمات سیاست گذاران است.

وی؛ تجزیه و تحلیل دقیق تر روند قیمت در بورس اوراق بهادار نیازمند شاخص هایی با كاركردهای گوناگون است و بدین سبب امروزه شاخص های نحوه محاسبه شاخص داو جونز بسیار متنوعی در بورس های معتبر جهانی محاسبه و منتشر می شوند. شیوه های محاسبه شاخص نیز در راستای كارایی بیشتر و ارایه تصویری دقیق تر از فرآیند عملكرد بورس، دستخوش تغییرات چندی شده است.

وی یاد‌آورشد:‌ بورس اوراق بهادار تهران نیز از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت خود با نام تپیكس كرده است. در گذر زمان شاخص های دیگری همچون تدیكس و تدپیكس نماگری بازدهی نقدی و بازدهی كل بورس را بر عهده گرفتند، در این میان شاخص بورس تهران در موارد متعددی مورد توجه منتقدان قرار گرفته و محافل دانشگاهی نیز در تحقیقات چندی كارایی آن را مورد تردید قرار داده اند. بدین ترتیب، چنین به نظر می رسد كه شاخص های بورس تهران محتاج اصلاحاتی در نحوة محاسبه خود باشند.

این كارشناس بازار سرمایه از محاسبه شاخص توسط شرکت بورس و اوراق بهادار به عنوان نکته اساسی در مورد شاخص بورس ایران یاد كرد و گفت: شاخص ها در بورس های معتبر جهان کمتر توسط نهاد ناظر منتشر می شود. به عنوان نمونه، شاخص داوجونز توسط DOW JONES & COMPANY که یکی از بزرگترین شرکت های خبری بخش خصوصی در زمینه مالی و تجاری است، منتشر می شود، شاخص NASDAQ توسط انجمن ملی معامله گران اوراق بهادار انتشار می یابد همچنین شاخصS&P500 توسط شرکت استاندارد اندپورز منتشر می شود.

وی‌ لازم به ذکر دانست که عنوان كند:‌ 500 شرکت موجود در این شاخص توسط کمیته ای متشکل از تحلیل گران و اقتصاددانان این مؤسسه انتخاب می شود. مرجع انتشار دو شاخص اخیر وابسته به کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا است. از این رو جای خالی نهادی مستقل و خصوصی جهت انتشار شاخص های بورس در ایران به شدت احساس می شود.

تاریخچه و کارکرد شاخص قیمت

رییس هیات مدیره كارگزاری حافظ با بیان این كه شاخص قیمت بورس اولین بار توسط شركت داوجونز و با روش میانگین ساده حسابی در سال محاسبه شد، ادامه داد:‌ شركت معتبر داوجونز هنوز هم افزون بر شاخص های متعدد دیگر، شاخص های میانگین سادة خود را محاسبه و منتشر می كند. این شاخص ها كه میانگین های داوجونز نام گرفته اند، تنها از تغییرات قیمت متأثر می شوند و بر خلاف دیگر شاخص ها تعداد سهام منتشره تأثیری بر آن ها ندارد، لذا این امر باعث می شود كه تمامی شركت های مشمول چنین شاخص هایی با میزان برابری بر شاخص تأثیر بگذارند و بدین ترتیب اثر تغییرات قیمت شركت های كوچك در برابر شركت های بزرگ محو نشود. این شاخص ها با روش بسیار ساده ای محاسبه می شوند كه عبارت از تقسیم حاصل جمع قیمت شركت های مشمول تقسیم بر عدد پایه است.

وی در ادامه اظهارات خود، به محاسبة شاخص قیمت اشاره كرد كه با روش میانگین وزنی كه بر اساس الگوی لاسپیرز پایه گذاری شده است، رایج ترین شیوة محاسبة شاخص است.

صانعی ادامه داد:‌ این روش در میان بورس ها و مؤسسات مالی با شیوة تقریباً مشابهی محاسبه می شود، ، وزن هر شركت در این شاخص تعداد سهام منتشرة آن است. وزن دهی بر اساس میزان سهام منتشره باعث می شود تا شركت های بزرگ تأثیر بیشتری در مقایسه با شركت هایی با سرمایة كم، بر شاخص بگذارند و بدین ترتیب در مواردی این امكان وجود دارد كه شركت های كوچك عملاً شاخص وزنی را متأثر نكنند و تغییرات شاخص تنها نشان دهندة حركت قیمتی شركت های بزرگ شود. به منظور رفع این نقیصه، بسیاری از بورس ها اقدام به محاسبه شاخص وزنی برای شركت هایی در دامنة سرمایه مشخص كرده اند. به عنوان مثال در بورس توكیو شركت ها متناسب با میزان سرمایه خود به بزرگ، متوسط و کوچک تفکیک شده و برای هر یک شاخص ویژه ای محاسبه می شود.

به گفته این كارشناس بازار سرمایه؛‌ سهام منتشرة شرکت ها از آن رو به عنوان وزن هر شركت در شاخص وزنی قیمت به كار می رود كه یكی از متغیرهای اصلی شكل دهندة قیمت به شمار می رود. در شرایطی كه عده ای از سهامداران كه می توان آن ها را سهامداران استراتژیک نامید، به دلایل گوناگون از جمله عدم تمایل به از دست دادن جایگاه خود در شركت یا تعقیب اهداف سیاسی یا اجتماعی، تمایلی به فروش سهام خود نداشته باشند، سهام منتشره شرکت با سهام قابل مبادله یا نقدشونده آن برابر نخواهد بود.

وی تصریح كرد:‌ توجه به این نكته كه متغیر اثرگذار بر قیمت سهام شركت، میزان سهام قابل مبادله و نه تعداد سهام منتشره است، موجبات بروز اصلاحاتی در نحوة وزن دهی شاخص در بسیاری از بورس های جهان را فراهم آورده است، هم اكنون بورس های معتبری همچون نیویورك، پاریس، لندن، استانبول و توكیو و نیز مؤسسات مطرحی همچون استاندارد اند پورز، فایننشال تایمز و داو جونز برای محاسبة شاخص وزنی قیمت از سهام قابل مبادله كه سهام شناور آزاد نام گرفته است، استفاده می كنند .

رییس هیات مدیره كارگزاری حافظ عنوان كرد: شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکت ‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می شود. با مقایسه نحوه محاسبه شاخص بورس تهران با نحوه محاسبه شاخص در بورس های معتبر جهان لزوم تغییر در نحوه محاسبه شاخص به شدت احساس می شود.

وی با تاكید بر لزوم اصلاح نحوه محاسبه شاخص،‌ در ابتدای امر لحاظ کردن سودنقدی در محاسبات را مورد اشاره قرار داد و گفت:‌ شاخص اصلی بورس ایران در حال حاضر ترکیبی از تغییرات قیمت و سود نقدی است. به عبارت دیگر این شاخص، نه شاخص قیمت بلکه شاخص بازده است. یعنی در صورت محاسبه شاخص قیمت، در صورت تقسیم سود نقدی، کاهش قیمت سهم بعد از مجمع به علت تقسیم سود، باید تأثیر منفی در شاخص قیمت داشته باشد.

صانعی ادامه داد:‌ حتی اگر منظور از شاخص کل بورس تهران، شاخص کل بازده باشد، با توجه به این که طبق قانون تجارت شرکت ها تا 8 ماه بعد فرصت پرداخت سود به سهامداران را دارند، لذا تعدیل شاخص بعد از تقسیم سود تصویر نادرستی از روند شاخص بازدهی ارائه می دهد.

وی همچنین با تاكید بر تغییر ملاك وزن دهی شاخص، اضافه كرد:‌ استفاده از تعداد سهام منتشره در وزن دهی شاخص در شرایطی كه حجم قابل توجهی از سهام شركت ها در اختیار سهامداران استراتژیك است و عملاً از چرخه معاملات خارج شده، كارایی نماگر قیمت را كاهش می دهد. از این رو استفاده از سهام شناور آزاد در وزن دهی شاخص كه توسط بسیاری از بورس های جهان نیز پذیرفته شده است، گزینه مناسبی به نظر می رسد. برای محاسبة ضریب سهام شناور آزاد نیز شیوه مرسوم، در نظر گرفتن میزان سهام در اختیار مالكانی با مالكیتی كمتر از 5 درصد سهام شركت، پیشنهاد می شود.

این كارشناس بازار سرمایه با بیان این كه باید در شاخص شركت های سرمایه گذاری لحاظ نشوند، ادامه داد:‌ عدم لحاظ شركت های سرمایه گذاری در شاخص های كل یا فراگیر در بورس هایی همچون نیویورك و تركیه صورت می گیرد. این امر از احتساب مضاعف كه در اثر مالكیت متقاطع روی می دهد، جلوگیری می كند. از آنجایی که شركت های سرمایه گذاری بخش عمده ای از مالكیت دیگر شركت ها را در اختیار دارند، قیمت سهام آن ها از قیمت سهام شركت های تحت مالكیت شان متأثر می شود.

وی ادامه داد:‌ بدین ترتیب لحاظ شركت های سرمایه گذاری در شاخص كل، باعث تأثیر مضاعف تغییرات قیمت شركت ها می شود. از این رو پیشنهاد می شود كه قیمت سهام شركت های سرمایه گذاری در شاخص كل لحاظ نگردد.

شاخص قیمت بازمی گردد؟

در این حال،حسن قالیباف اصل مدیرعامل بورس تهران دربرابر پرسش های موجود در خصوص شاخص قیمت به خبرنگار بورس24 گفت:شاخص قیمت بزودی بر می گردد.

مقام اجرایی بازار سهام به خبرنگار بورس24 اعلام کرد:در حال محاسبه شاخص قیمت هستیم و ان شاء الله شاخص قیمت تا پایان سال منتشر می شود.

او جزئیات بیشتری در این خصوص ارائه نداد.

گفتنی است،شاخص قیمت از آذر ماه سال 87 از گردونه خارج شده و تا به امروز نه محاسبه شده و نه منتشر شده است.به همین دلیل بورس تهران باید تغییرات این شاخص در 6 سال گذشته را محاسبه و سپس به انتشار شاخص اقدام کند.از زمان آغاز سقوط بازار سهام تاکنون بسیاری از فعالان بازار سهام معتقدند که شاخص بورس تهران واقعی نیست و چون توامان سود نقدی تقسیم شده شرکت ها در مجامع در بازدهی آن اثر گذار است،بنابراین سقوط واقعی بازار را نشان نداده است،تاجایی که گفته می شود اگر روزی قیمت سهام همه شرکت ها در بورس تهران صفر شود،شاخص کل فعلی عدد 28000 واحد را نشان می دهد.

گروه ماهان تریدر

کلمه شاخص (INDEX) در کل به معنای نمودار یا نشان‌دهنده یا نماینده می‌باشد .
شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می‌باشد و وسیله‌ای برای اندازه‌گیری و مقایسه پدیده‌هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود .
محاسبه شاخص برای هر شرکت صنعت یا گروه یا دسته امکان‌پذیر است و می‌توان آن را محاسبه نمود. برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا (ارزش سال پایه) آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می‌کنیم . عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می‌دهد .در هر بازار بورس اوراق بهاداری می‌توان بنا بر احتیاج و کارایی شاخص‌های زیادی را تعریف و محاسبه نمود . در تمام بورس‌های دنیا نیز شاخص‌های زیادی برای گروه‌ها و شرکت‌های مختلف محاسبه می‌شود. به‌عنوان مثال در بازار سهام آمریکا شاخص داو جونز (DOW &JONES ) تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی، ۲۰ شرکت حمل‌و‌نقل نحوه محاسبه شاخص داو جونز و ۱۵ شرکت خدماتی را نشان می‌دهد ویا شاخص نزدک (NASDAQ) تغییرات سهام خارج از بورس را نشان می‌دهد. دیگر شاخص‌های معروف برخی از بورس‌های دنیا عبارتند از :
▪ بورس نیویورک S&P۲۵۰ که برای ۲۵۰ شرکت محاسبه می‌شود و S&P۵۰۰که برای ۵۰۰ شرکت محاسبه می‌شود .
▪ بورس لندن FTSE، توکیو NIKIIE و TOPIX و آمستردام AEX
فرانسه CAC و آلمان DAX می‌باشد که شاخص‌های TOPIX-NASDAQ-S&P موزون می‌باشند.
در بورس اوراق بهادار تهران نیز شاخص‌های زیادی محاسبه می‌گردد که هر شخص یا گروهی بنا به نیاز خود از آنها استفاده می‌کند .
● شاخص کل قیمت (TEPIX )
شاخص کل قیمت که مخفف کلمه TEHRAN PRICE INDEX می‌باشد یکی از اصلی ترین شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران است که روش محاسبه آن بر اساس فرمول زیر (فرمول لاسپیرز ) انجام می‌گیرد .
<(ارزش جاری بازار*تعداد سهام منتشره)تقسیم بر(ارزش پایه سهام*تعداد سهام در سال پایه)>ضرب در عدد ۱۰۰ که در این محاسبه سال پایه سال ۱۳۶۹ می‌باشد . این شاخص گویای آن است که ارزش کل بازار نسبت به سال پایه یا همان سال ۱۳۶۹ چند برابر شده فرضا شاخص ۱۲۷۰۰ نشان می‌دهد که ارزش بازار نسبت به سال ۱۳۶۹ که سال پایه می‌باشد ۱۲۷ برابر گردیده است .شاخص کل قیمت در بورس تهران برای سه گروه محاسبه می‌شود که عبارتند از:
۱) شاخص قیمت کل بازار:
که در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکت‌های معامله شده تاثیر داده می‌شود.
۲) شاخص قیمت تالار اصلی:
که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در تابلو اصلی تاثیر داده می‌شود.
۳) شاخص قیمت تالار فرعی:
که در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در تابلوی فرعی تاثیر داده می‌شود.
ویژگی‌های شاخص کل قیمت عبارتند از :
۱) موزون بودن :
بدین معنا که چون در محاسبه آن ارزش سهام در تعداد سهام منتشره ضرب می‌گردد پس تغییرات قیمت سهام بر اساس تعداد سهام منتشر شده شرکت‌ها در شاخص تاثیر‌گذار است، یعنی هر چقدر تعداد سهام منتشره شرکت بیشتر باشد تغییرات قیمت سهم مورد نظر تاثیر بیشتری بر روی شاخص خواهد گذاشت .
۲) جامع بودن :
این شاخص به لحاظ اینکه بر اساس تغییرات سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار محاسبه می‌گردد لذا خصوصیت جامع بودن را داراست .
۳) در دسترس بودن :
شاخص کل قیمت به لحاظ اینکه به‌صورت لحظه ای توسط سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه و در اختیار افراد قرار می‌گیرد لذا دارای خصوصیت در دسترس بودن می‌باشد .
شاخص کل قیمت در موارد زیر تعدیل می‌گردد و در حقیقت تغییرات ناشی از موارد زیر در مقدار شاخص اثری ندارد .
۱) ورود و خروج شرکت‌ها :
به هنگام ورود و خروج شرکت‌ها بدلیل افزایش یا کاهش ارزش جاری سهام اصولا ارزش پایه سهام تعدیل می‌گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نشود . به عبارتی با افزایش صورت کسر در مخرج آن تغییری می‌دهند تا حاصل تقسیم صورت بر مخرج تغییر نکند .
۲) افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران :
به علت اینکه با افزایش سرمایه از طریق آورده و یا مطالبات سهامداران ارزش جاری سهام افزایش می‌یابد لذا در این موارد نیز ارزش پایه سهام باید بگونه‌ای تعدیل گردد تا تغییری در عدد شاخص حاصل نگردد .
۳) ادغام شرکت‌ها:
در صورت ادغام دو یا چند شرکت در هم نیز می‌بایست در ارزش پایه سهام تغییر داده شود تا عدد شاخص تغییری نکند. ولی در برخی موارد نیازی به تعدیل شاخص نمی‌باشد که این موارد عبارتند از :
۱) افزایش سرمایه از محل اندوخته :
زیرا در این حالت همان مبلغ اندوخته که متعلق به سهامداران بوده به‌صورت سهام جدید به آنها داده می‌شود پس تغییری در حقوق صاحبان سرمایه اتفاق نیفتاده لذا در این حالت نیازی به تعدیل شاخص نیست .
۲) تجزیه و تجمیع سهام :
در این حالت نیز تنها تعداد سهام منتشره تغییر یافته و چون به تناسب آن قیمت سهم نیز تغییر می‌یابد لذا نیازی به تعدیل شاخص نیست . البته لازم به ذکر است که در ایران عملا اینکار امکان‌پذیر نیست و ارزش اسمی‌هر سهم بطور ثابت ۱۰۰۰ ریال می‌باشد .
۳) پرداخت سود نقدی :
در این حالت نیز چون اصولا به تناسب پرداخت سود نقدی قیمت سهام نیز کاهش می‌یابد لذا نیازی به تعدیل عدد شاخص نیست .
● شاخص بازده نقدی و قیمت (TEDPIX)
نشان دهنده تغیرات قیمتی و بازده نقدی سهام در بورس اوراق بهادار می‌باشد به‌عبارتی نشان‌دهنده تغییرات بازدهی کل سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می‌باشد و بوسیله آن می‌توان فرصت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار را با دیگر بازارها مقایسه نمود .
● شاخص بازده نقدی (TEDIX)
از تفاضل منطقی شاخص قیمت و بازده نقدی از شاخص قیمت بدست می‌آید و نشان‌دهنده تغییرات بازده نقدی سهام می‌باشد .
تذکر : عدد پایه شاخص‌های قیمت و بازده نقدی و بازده نقدی سهام در ابتدای سال ۱۳۷۷ برابر ۰۸/۱۶۵۳ در نظر گرفته شده که همسنجی این دو را با شاخص کل قیمت در آن تاریخ امکان‌پذیر می‌سازد .
● شاخص صنعت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل و نشان‌دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت‌های صنعتی می‌باشد و برای هر صنعت بطور جداگانه محاسبه می‌گردد .
● شاخص مالی
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل می‌باشد و نشان‌دهنده تغییرات در ارزش سهام شرکت‌های سرمایه گذاری می‌باشد .
● شاخص شرکت
فرمول محاسبه آن همانند محاسبه شاخص کل قیمت می‌باشد و برای هر شرکتی بطور جداگانه محاسبه می‌گردد. و برای محاسبه آن شاخص هر شرکتی را در بدو ورود ۱۰۰ تعیین نموده‌اند.
● شاخص ۵۰ شرکت برتر یا tx-۵۰ (به روش میانگین ساده )
معمولا هر سه ماه یکبار ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌گردند . شاخص tx-۵۰ نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام ۵۰ شرکت برتر می‌باشد .
محاسبه این شاخص به روش محاسبه شاخص داو جونز می‌باشد . به عبارتی در این محاسبه تعداد سهام منتشره شرکت تاثیر داده نمی‌شود و تنها از جمع قیمت سهام ۵۰ شرکت تقسیم بر تعداد آنها ( تعدیل شده ) بدست می‌آید .(این تعداد در اولین روز محاسبه یعنی ابتدای سال ۱۳۷۹ عدد ۵۰ بوده که بعدها به تدریج تعدیل شده )
شاخص tx-۵۰ نیز در موارد زیر باید تعدیل شود . یعنی عدد ۵۰ در مخرج را باید به گونه ای تغییر داد تا تاثیر تفاوت قیمت بر شاخص به خاطر موارد زیر خنثی گردد .
مواردی که شاخص مذکور تعدیل می‌شود عبارتند از:
۱) در صورت افزایش سرمایه به هر روشی (چه آورده و چه اندوخته )
۲) ورود و خروج شرکت‌ها از لیست ۵۰ شرکت برتر در پایان هر سه ماه
۳) تجزیه و تجمیع سهام ( که فعلا در ایران امکان پذیر نیست )
● شاخص ۵۰ شرکت برتر tx-۵۰ ( به روش میانگین موزون )
این شاخص نیز بوسیله تغییرات ارزش سهام ۵۰ شرکت برتر محاسبه می‌شود ولی طرز محاسبه آن به روش میانگین موزون ( روش لاسپیرز ) می‌باشد و تعداد سهام منتشره شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیر گذار است .
● جمع بندی :
محاسبه شاخص های مختلف بر اساس فرمولهای قراردادی انجام می‌گیرد و هر شاخصی بنا بر داده ها و فرمول مورد استفاده می‌تواند گویای تغییرات خاصی باشد . لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشان‌دهنده تغییرات قیمت کلیه شرکت‌ها می‌باشد مابقی شاخص‌ها بنا بر نوع محاسبه و شرکت‌هایی که در آن مورد محاسبه قرار می‌گیرند باید تفسیر شوند . حال که تا حدودی با نحوه محاسبه شاخص‌های مختلف آشنا شدیم لازم است با توجه به اینکه سهام چه شرکت‌هایی در شاخص مورد نظر تاثیر گذار بوده اند تفسیر لازم را از شاخص مورد نظر داشته باشیم .

ایندکس(INDEX) چیست؟

در این مقاله قصد داریم برای شما مفهوم INDEX / ایندکس (شاخص) را به همراه کاربرد های متداول آن در زمینه های مختلف بیان کنیم.
ایندکس ردیابی عملکرد برخی از دارایی ها به روشی استاندارد است.
شاخص ها به طور معمول عملکرد سبد اوراق بهادار را که برای تکثیر یک منطقه خاص از بازار در نظر گرفته شده است، اندازه گیری می کنند.
ایندکس ها همچنین میتوانند برای اندازه گیری سایر داده های مالی یا اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم یا میزان تولید استفاده شوند.

اغلب، شاخص ها به عنوان معیارهایی برای ارزیابی عملکرد بازده اوراق بهادار به کار می روند. یکی از استراتژی های سرمایه گذاری محبوب، معروف به اینـدکس کردن، تلاش برای تکرار چنین شـاخصی به شیوه منفعلانه است. هر شاخص مربوط به بازارهای بورس و اوراق بهادار روش محاسبه خاص خود را دارد. در بیشتر موارد، تغییر نسبی یک شـاخص از مقدار عددی واقعی نشان دهنده شاخص مهمتر است. به عنوان مثال، بورس اوراق بهادار در فاینشیال تایمز FTSE)100), رقم 6,670.40 می باشد، این تعداد به سرمایه گذاران می گوید که این شاخـص نزدیک به هفت برابر سطح پایه(1.000) خود است. با این حال، برای ارزیابی چگونگی تغییر شاخص ازیک روز قبل، سرمایه گذاران باید به میزان سقوط این شاخص، که اغلب به صورت درصد بیان می شود، توجه داشته باشند.

این شاخص ها اغلب به عنوان معیارهایی برای سنجش عملکرد صندوق های متقابل و صندوق های مبادله ارزی (ETF) نیز استفاده می شوند. به عنوان مثال، بسیاری از صندوق های متقابل بازده خود را با بازده در S&P500 مقایسه می کنند تا به سرمایه گذاران این اطمینان را بدهند که مدیران مقدار بیشتری از پول خود را نسبت به مقداری که در یک نحوه محاسبه شاخص داو جونز صندوق شاخص سرمایه گذاری کرده‌اند, کسب می کنند.

“Standard & Poor’s 500” نوعی مدیریت صندوق منفعل است که در آن مدیر صندوق به جای اینکه بطور فعال انتخاب سهام و زمانبندی بازار را انجام دهد (انتخاب اوراق بهادار برای سرمایه گذاری و استراتژیک هنگام خرید و فروش آنها) اقدام به ساخت سبد سهام می کند که منابع آنها آینه اوراق بهادار یک شاخص خاص است.
حامیان صندوق هنگام جمع آوری وجوه متقابل و ETF، سعی در ایجاد اوراق بهادار برای آینه سازی اجزای شاخص خاص دارند. این به سرمایه گذار این تضمین را می دهد تا امنیت سرمایه خود را حفظ کند که احتمالاً با سهام و بورس به طور کلی یا با بخشی از بازار همراه باشد.

نمونه های ایندکس:

500 S&P یکی از شاخص های شناخته شده جهان و یکی از معیارهای متداول در بازار سهام است. که شامل 75٪ از کل سهام معامله شده در ایالات متحده است. همچنین، میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) نیز یک شاخص بسیار شناخته شده است، اما این تنها نشان دهنده ارزش سهام از 30 شرکت بازرگانی عمومی کشور است. شاخص های برجسته دیگر NASDAQ ، Wilshire500 ، MSCI EAFE است که شامل سهام خارجی مستقر در اروپا و استرالیا است.

ایندکس سهام:

شاخصی است که بازار سهام یا زیرمجموعه بازار سهام را اندازه گیری می کند، به سرمایه گذاران کمک می کند تا سطح فعلی قیمت را با قیمت های قبلی مقایسه کنند تا عملکرد بازار را محاسبه کنند. این شاخص از طریق قیمت سهام انتخاب شده محاسبه می شود.

ایندکس ارز (دلار):

از شاخص دلار آمریکا برای اندازه گیری ارزش دلار در برابر شش ارز جهانی یعنی یورو ، فرانک سوئیس، ین ژاپن، دلار کانادا، پوند انگلیس و کرون سوئد استفاده می شود. این شاخص اندکی پس از انحلال توافق برتون وودز(Bretton Woods) در سال 1973 با پایه 100 ساخته شد و از آن زمان مقادیر نسبت به این پایه است.

ارزش این شاخص نشانگر ارزش دلار در بازارهای جهانی است. این شاخص در حال حاضر با تعیین نرخ شش ارز اصلی جهان محاسبه شده است که شامل شش ارز مذکور میباشد در این میان یورو تاکنون بزرگترین مؤلفه این شاخص بوده است که تقریبا 58 درصد (رسمیت 57.6٪) از این طبقه بندی را تشکیل می دهد. ارزش بقیه ارزهای موجود در این شاخص عبارتند:

این شاخص در سال 1973 با پایه 100 آغاز شد و مقادیر از آن به بعد نسبت به این پایه است.

ایندکس نفت (سوخت)

معیار نفت خام(benchmark crude) به عنوان قیمت مرجع برای خریداران و فروشندگان نفت خام عمل می کند. سه معیار نفتی اصلی وجود دارد که عبارت است از:
(West Texas Intermediate (WTI
Brent Blend
Dubai Crude
سایر ترکیب های نفتی( چند کشور نفت را تامین میکنند) معروف که شامل سبد مرجع OPEC است توسط OPEC و Tapis Crude (در سنگاپور)، Bonny Light (در نیجریه)، Urals oil (در روسیه ) وIsthmus (در مکزیک) استفاده میشود.

شاخص نفت “NY NY Arca”، که قبلاً به عنوان شاخصهای نفتی AMEX و با نماد “XOI” استفاده میشد، شاخصی با وزن متوسط از شرکتهای پیشرو درگیر در اکتشاف، تولید و توسعه نفت است. این شاخص عملكرد صنعت نفت را از طریق تغییرات کلی قیمت سهام انجام می دهد. و با سطح پایه 125 از تاریخ 27 اوت 1984 ساخته شد.

تحلیلگران هشدار دادند: اگر بازارهای سهام سقوط کند، بیت کوین می‌تواند به زیر ۳۰ هزار دلار برسد

این طور که به نظر می‌رسد، بار دیگر شاهد تأثیر سقوط بازارهای سهام بر قیمت ارزهای دیجیتال هستیم. تحلیلگران معتقدند با سقوط بازارهای سهام جهان، قیمت بیت کوین ممکن است به زیر ۳۰,۰۰۰ دلار تنزل کند.

به گزارش کوین تلگراف، آخرین باری که سقوط بازارهای سهام جهان را شاهد بودیم، به مارس ۲۰۲۰ (اسفند ۹۸) باز می‌گردد. در این زمان به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، حتی اقتصادهای پیشرفته و درحال‌توسعه جهان هم با بن‌بست مواجه شدند. در نتیجه، سهام‌های جهانی سقوط کردند و قیمت بیت کوین هم در طی دو روز نصف شد.

اکنون نحوه محاسبه شاخص داو جونز که بیش از یک سال از مارس ۲۰۲۰ می‌گذرد، بیت کوین و بازارهای سهام دوباره درگیر احساسات منفی مشابهی شده‌اند؛ با این تفاوت که این بار با رشد شاخص دلار هم روبه‌رو هستیم. شاخص دلار (U.S. Dollar Index یا همان DXY) متغیری است که میزان قدرت دلار آمریکا را در برابر سایر ارزهای قدرتمند جهان نمایش می‌دهد. این شاخص با افزایش ۸/۷۸ درصدی به ۱۰۲/۹۹۲ رسیده و بالاترین رکورد خود از ژانویه ۲۰۱۷ (دی ۹۵) تاکنون را ثبت کرده است.

این اتفاق نشان‌دهنده یک حقیقت است: سرمایه‌گذاران، بیت کوین و سهام خود را فروخته‌اند و به‌دنبال یک دارایی مطمئن‌تر رفته‌اند. این دارایی مطمئن چیزی نیست جز: دلار آمریکا.

فدرال رزرو در روز چهارشنبه، ۱۶ ژوئن (۲۶ خرداد) اعلام کرد که تا پایان سال ۲۰۲۳، نرخ بهره خود را افزایش خواهد داد؛ یعنی یک سال زودتر از زمانی که پیش‌تر وعده داده بود.

نرخ‌ بهره پایین فدرال رزرو یکی از عواملی بود که بسیاری از افراد را به سمت بازار سهام و ارزهای دیجیتال سوق داده بود. فدرال رزرو نرخ بهره خود را به‌شدت کاهش داده بود و آن را به چیزی بین ۰ تا ۰/۲۵ درصد رسانده بود. همین امر باعث افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال شده بود و موجب شده بود که قیمت بیت کوین از ۳,۸۵۸ دلار در مارس ۲۰۲۰، به ۶۵,۰۰۰ دلار در آوریل ۲۰۲۱ (فروردین ۱۴۰۰) برسد. علاوه بر بیت کوین، شاخص اس‌اند‌پی۵۰۰ (S&P500) هم با ۹۵ درصد رشد به ۴,۲۵۷/۱۶ رسیده بود و وضعیت برای نزدک (Nasdaq) و داو جونز (Dow Jones) هم به همین شکل بود.

در نمودار زیر رشد بیت کوین، شاخص اس‌اند‌پی ۵۰۰، نزدک و داو جونز را پس از سقوط بازار در مارس ۲۰۲۰ مشاهده می‌کنید:

برای مشاهده سایز اصلی روی عکس کلیک کنید.

حال این نمودار را با نمودار زیر مقایسه کنید که وضعیت همین دارایی‌ها را پس از اعلام خبر افزایش نرخ بهره‌ فدرال رزرو نشان می‌دهد:

برای مشاهده سایز اصلی روی عکس کلیک کنید.

در این بین، شاخص دلار آمریکا به بیشترین حد خود در دو ماه گذشته رسیده و از افزایش تقاضا برای این ارز در بازار جهانی خبر داده است. روند رشد شاخص دلار را در نمودار زیر مشاهده می‌کنید:

برای مشاهده سایز اصلی روی عکس کلیک کنید.

ویلی وو (Willy Woo)، تحلیلگر داده‌های درون‌زنجیره‌ای معروف در ارتباط با تأثیر سقوط بازار سهام و رشد شاخص دلار بر قیمت بیت کوین می‌گوید:

اگر اوضاع به همین منوال ادامه پیدا کند، خطر کاهش قیمت ارزهای دیجیتال در پیش روی ما خواهد بود. رشد شاخص دلار به معنی تبدیل حجم بالایی از سرمایه به این ارز است و نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در تلاشند تا از سرمایه خود در برابر خطرات احتمالی محافظت کنند.

مایکل بری (Michael Burry)، رئیس سایون اَسِت منیجمنت (Scion Asset Management) هم به خطر سقوط بازار سهام و بیت کوین اشاره کرده و معتقد است که سقوط شدیدی در پیش است. به عقیده او، این سقوط ممکن است باعث لیکوییدشدن تعداد زیادی از معامله‌گران شود و کسانی که از قراردادهای فروش استفاده کرده‌اند را با ضررهای تریلیارد دلاری مواجه کند.

او در همین‌ رابطه توییتی را منتشر کرده بود که پس از مدتی آن را پاک کرد. متن این توییت از این قرار بود:

مشکل بازار ارزهای دیجیتال هم مانند بسیاری از بازارهای دیگر، اهرم است. اگر نمی‌دانید که اهرم چیست یا میزان اهرم‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال چقدر است، یعنی هیچ‌چیزی درمورد این ارزها نمی‌دانید.

با همه نکاتی که بیان شد، وضعیت فعلی ارزهای دیجیتال یک تفاوت اساسی با مارس ۲۰۲۰ دارد. پذیرش بیت کوین در زمان فعلی، بسیار بیشتر از سال‌های گذشته است. بسیاری از شرکت‌های بزرگ و شناخته‌شده در حال سرمایه‌گذاری در بیت کوین هستند و اخبار آنها هرروزه در دنیای ارزهای دیجیتال منتشر می‌شود. به‌عنوان مثال، به‌تازگی اعلام شد که شرکت بزرگ گلدمن‌ ساکس (Goldman Sachs) با همکاری دیجیتال گلکسی (Digital Galaxy)، شروع به معامله قراردادهای آتی بیت کوین کرده است. گلکسی دیجیتال بانکی با قابلیت پشتیبانی از ارزهای دیجیتال است که گلدمن ساکس از آن به‌عنوان تأمین‌کننده نقدینگی خود استفاده کرده. گزارشات حاکی از آن است که گلدمن ساکس این کار را به‌خاطر درخواست‌های مکرر و پی‌در‌پی مشتریان ثروتمند خود انجام داده است.

دمین وندرویلت (Damien Wanderwilt)، نایب‌رئیس دیجیتال گلکسی معتقد است که «پذیرش بیت کوین باعث کاهش نوسان قیمت آن می‌شود و راه‌ را برای ورود سرمایه‌گذاران نهادی باز می‌کند». او دراین‌باره می‌گوید:

وقتی که یک بانک شروع به پشتیبانی از بیت کوین می‌کند، بقیه بانک‌ها هم دچار «ترس از دست دادن» (یا همان فومو) می‌شوند و برای جلب رضایت مشتریان خود، شروع به این کار می‌کنند.

پیش‌ از این، بانک‌ها و مؤسسات مالی معروف دیگری مانند مورگان استنلی (Morgan Stanely) و پی‌پل هم خدماتی مبتنی بر ارزهای دیجیتال را در اختیار کاربران خود قرار داده بودند.

حتی ویلی وو هم در عین نگرانی برای کاهش قیمت ارزهای دیجیتال، نظر مساعد خود را درباره روند پذیرش بیت کوین در جامعه ابراز کرده است. او در رشته‌توییتی در این‌باره می‌گوید:

در پاسخ به این پرسش که آیا بازار بیت کوین در وضعیت نزولی قرار دارد یا خیر، باید بگویم که بازارهای نزولی زمانی آغاز می‌شوند که خریداران جدید به آنها وارد نشوند و از قیمت‌ها حمایت نکنند؛ اما درمورد بیت کوین این‌گونه نیست. ما شاهد ورود سرمایه‌گذاران جدید و افزایش تعداد کاربران ارزهای دیجیتال هستیم. نکته جالب‌توجه دیگر، خروج سرمایه از قالب استیبل کوین‌ها و تبدیل آنها به ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین است (می‌گویم بیت کوین، چون کاهش سلطه آلت کوین‌ها را شاهد هستیم). به نظر می‌رسد که همه سرمایه‌های کوچکی که در حاشیه قرار داشتند، اکنون در حال ورود به بازار اصلی هستند.

به‌عنوان نکته پایانی، وو طبق تحلیل‌های خود بیان می‌کند که فروش‌های اخیر بیت کوین باعث خروج این بیت کوین‌ها از دست کاربران ضعیف و قرارگرفتن آنها در اختیار کاربران قوی‌تر شده است (به‌بیان دیگر، احساسات منفی موجود در بازار موجب ترس کاربران ضعیف‌تر شده و باعث شده که آنها بیت کوین‌های خود را بفروشند؛ اما کاربران قوی‌تر و باتجربه‌تری که سرمایه بیشتری هم دارند، این بیت کوین‌ها را خریداری کرده و در اختیار خود درآورده‌اند.)

او برای اثبات ادعای خود از میانگین متحرک ۷روزه جابه‌جایی بیت کوین در بین کاربران ضعیف و کاربران قوی استفاده کرده است.

برای مشاهده سایز اصلی روی عکس کلیک کنید.

وو یادآوری می‌کند:

تنها نگرانی من این است که اصلاح شدیدی در بازار سهام را تجربه کنیم. اگر این اتفاق رخ دهد، صرف‌نظر از همه تحلیل‌های فاندامنتال، قیمت بیت کوین کاهش خواهد یافت. رشد شاخص دلار هم همین هشدار را به ما می‌دهد که برخی از سرمایه‌گذاران در حال فرار از همین اتفاق و پناه‌بردن به یک دارایی امن هستند.