قرارداد آتی سکه

تعیین نسبت بهینۀ پوشش ریسک قراردادهای آتی سکه: رهیافت مقایسه‌ای

هدف این پژوهش، محاسبۀ نسبت بهینۀ پوشش ریسک قرارداد آتی سکۀ بهار آزادی با استفاده از روش‌های مختلف اقتصادسنجی و مقایسۀ کارایی نتایج آنها با یکدیگر است. الگو‌های استفاده‌شده عبارت است از OLS، VAR، VECM که نسبت بهینۀ پوشش ریسک را به‌صورت ایستا و ثابت در طول زمان تخمین می‌زند و الگو‌های چندمتغیرۀ گارچ شامل CCC-GARCH، DCC-GARCH انگل و DCC-GARCH تز و تسو است که نسبت بهینۀ پوشش ریسک را به‌صورت متغیر در طول زمان تخمین می‌زند. دورۀ زمانی مدّنظر از تاریخ 05/09/1387 تا 11/03/1394 است و در این بازه از قیمت‌های نقدی و آتی سکۀ بهار آزادی استفاده شده است. برای افزایش همبستگی بین بازده‌های آتی و نقدی در محاسبۀ نسبت بهینۀ پوشش ریسک علاوه بر بازده روزانه از بازده هفتگی نیز استفاده‌ شده است. درنهایت، مقایسۀ معیار کارایی برای الگو‌های مختلف نشان می‌دهد استفاده از الگو‌های چندمتغیرۀ گارچ در بازده‌های روزانه، عملکرد بهتری دارد؛ اما در بازده‌های هفتگی این الگو­ها، کارایی بیشتری نسبت به الگو‌های ایستا نمی‌تواند حاصل کنند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23831170.1396.5.3.13.1

عنوان مقاله [English]

Determining the Optimal Hedge Ratio of Gold Coin Futures; A Comparative Approach

نویسندگان [English]

• S. Babak Ebrahimi 1
• Ali Tasbihi 2

1 Assistant Professor at the Department of Financial Engineering, Faculty of Industrial Engineering K.N.Toosi University of Technology, Tehran,Iran

2 MSc Student, Department of Financial Engineering, Faculty of Industrial Engineering K.N.Toosi University of Technology, Tehran, Iran

چکیده [English]

The aim of this study is to calculate the optimal hedge ratio of gold coin future contrasts with different econometric methods and compare their hedging effectiveness with each other. Used models are OLS, VAR and VECM that estimate the hedge ratio to be static over the time and multivariate GARCH models that estimate the hedge ratio to be vary over the time. The studied time period was from Tuesday, November 25, 2008 to Monday, June 01, 2015 and we have used the future and spot prices of gold coin in this period. To increase the correlation between future and spot returns we have calculated the optimal hedge ratio with weekly returns in addition to daily returns. Finally, the comparisons show that the use of multivariate GARCH models leads to better performance in daily returns but in weekly returns, static models have better results.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hedge ratio
• Minimum variance
• Future contracts
• Hedge effectiveness
• Multivariate GARCH models

اصل مقاله

مقدمه

سکۀ بهار آزادی یکی از مسکوکات طلای قانونی در جمهوری اسلامی ایران است که در مقایسه با سایر دارایی‌ها (نظیر املاک و مستغلات) خاصیت نقدشوندگی بسیار زیادی دارد؛ از این‌رو، ریسک ناشی از نوسان‌های قیمت سکۀ طلا ازجمله مقولاتی است که ذهن بسیاری از فعالان اقتصادی این حوزه را به خود مشغول کرده است. به‌دلیل نوع دارایی از لحاظ سرمایه‌ای (غیرمصرفی) بودن و به‌تبع آن، نوسان ذاتی قیمت دارایی‌های سرمایه‌ای (به‌دلیل فعالیت‌های سفته‏بازی بر آن) و نیز ارتباط مستقیم قیمت سکه با چندین مؤلفۀ به‌شدت متغیر مانند قیمت جهانی طلا، نرخ ارز، سیاست‌های کنترل بازار بانک مرکزی، بازده بازار‌های رقیب و عوامل دیگر، این کالا همواره نوسان قیمت در خور توجهی دارد و لزوم به‌کارگیری استراتژی برای پوشش نوسان‌های قیمت آن، روزبه‌روز بیشتر احساس می‌شود. ابزارهای مالی مختلفی مانند بیمه‏نامه، قرارداد تحویل آینده (سلف)، قراردادهای سواپ [1] ، قراردادهای اختیار معامله [2] و همچنین قراردادهای آتی [3] برای رسیدن به هدف کاهش رویارویی با ریسک استفاده می‌شوند. در این میان، مشتقات مالی، نقش ویژه‌ای در تعیین استراتژی پوشش ریسک ایفا می‌کنند. ازجمله مشتق‌های مالی که در این زمینه کاربرد دارند، قرارداد‌های آتی و قرارداد‌های اختیار معامله و قراردادهای سلف هستند. در این میان، ساده‌ترین و مشهورترین ابزار پوشش ریسک، استفاده از قرارداد آتی است. ریسک‌های مختلفی را با استفاده از قرارداد آتی می‌توان کاهش داد که از آن جمله به ریسک کالا، ریسک اعتباری، ریسک نرخ ارز، ریسک نرخ بهره، ریسک سهام و غیره قرارداد آتی سکه قرارداد آتی سکه می‌توان اشاره کرد. قرارداد آتی، توافق‌نامه‌ای مبنی بر خرید و فروش یک دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است؛ به‌عبارت‌دیگر، در بازار آتی، خرید و فروش دارایی پایۀ قرارداد براساس توافق‏نامه‌ای انجام می‌شود که به قرارداد استاندارد تبدیل‌ شده است و در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می‌شود. در این حالت، چنانچه فرد به هر دلیلی، کاهش قیمت را نامطلوب بداند، در بازار معاملات آتی، موقعیت فروش را باید اتخاذ کند که در آن صورت، مقدار معینی از دارایی پایه را در آینده با قیمت مشخص باید به خریدار تحویل دهد. دو طرف قرارداد آتی به‌طورمعمول به دو گروه قرارداد آتی سکه پوشش‏دهندگان ریسک و سفته‌بازان تقسیم می‌شوند. پوشش‏دهندگان ریسک از مواجه‏شدن با تغییرات نامطلوب قیمت دارایی‌ها پرهیز می‌کنند و می‌کوشند ریسک حاصل از نوسان قیمت را به حداقل برسانند؛ در حالی‌ که سفته‌بازان به استقبال ریسک می‌روند. نقش سفته‌بازان به‌عهده‌گرفتن ریسکی است که پوشش‏دهندگان نمی‌خواهند آن را به عهده بگیرند.

اشخاصی که نوسان قیمت برای آنها نامطلوب است، با بهره‏گیری از قرارداد آتی، استراتژی‌های متعددی را برای پوشش ریسک می‌توانند اتخاذ کنند. یک استراتژی به‌ظاهر مناسب این است که فرد به میزان دارایی‌ای که قصد پوشش ریسک نوسان قیمت آن را دارد، موقعیت تعهدی در بازار قرارداد آتی اتخاذ کند که به آن استراتژی پوشش ریسک ساده گفته می‌شود. مطالعات متعدد نشان می‌دهد این استراتژی برای پوشش ریسک لزوماً کارآمد نیست؛ زیرا استراتژی پوشش ریسک ساده نسبت پوشش ریسک [4] را یک در نظر می‌گیرد که در تمام شرایط بهینه نیست. نسبت بهینۀ پوشش ریسک عبارت‌ است از نسبت حجم موضع معاملاتی قراردادهای آتی به مقدار ریسکی که در قرارداد آتی سکه معرض آن است؛ به‌عبارت‌دیگر، نسبت بهینۀ پوشش ریسک، تعیین‏کنندۀ تعداد قراردادهای آتی است که فرد باید برای مقابله با نوسان قیمت‌ها در برابر یک قرارداد نقدی نگهداری کند. اکنون، پرسشی که پیش می‌آید این است که از چه تعداد قرارداد آتی برای پوشش ریسک نوسان‌های قیمت سکه باید استفاده شود.

مبانی نظری

نسبت بهینۀ پوشش ریسک را در سال 1960 برای نخستین بار، جانسون [5] براساس نظریۀ نوین سبد سرمایه‌گذاری با معیار حداقل ریسک معرفی کرد [13]. ادرینگتون [6] (1979) اولین کسی بود که از روش حداقل مربعات معمولی [7] برای تخمین نسبت بهینۀ پوشش ریسک با استفاده از قیمت‌های قرارداد آتی استفاده کرد [6]. کاهل و تومک [8] (1983) از روش میانگین واریانس [9] برای ایجاد توازن بین بازده و ریسک استفاده کردند [15]. هاوارد و آنتونیو [10] (1984) نسبت بهینۀ پوشش ریسک شارپ را معرفی کردند [11]. آنها با هدف حداکثرکردن تابع مطلوبیت به ‌جای حداقل‌کردن ریسک موفق به محاسبۀ نسبت بهینۀ پوشش ریسک شدند. جانکوس و لی [11] (1985) کاربرد چهار روش مختلف پوشش ریسک شامل حداکثرسازی سود، حداقل‌سازی واریانس، حداکثرسازی مطلوبیت و الگویی با فرض حذف فرصت‌های آربیتراژ را بررسی کردند [14]. بولرسلو [12] (1986) الگوی گارچ [13] را برای براساس ویژگی دسته‌بندی نوسان‌های سری‌های زمانی مالی در طول زمان ارائه کرد [2]. تا پیش از معرفی این روش‌ها، نسبت پوشش ریسک به‌صورت یک مقدار ثابت و ایستا در طول دورۀ پوشش ریسک در نظر گرفته می‌شد. بیلی و می‌یرز [14] (1991) نسبت بهینۀ پوشش ریسک را برای شش کالا در ایالات ‌متحده با استفاده از الگوی گارچ دومتغیره محاسبه کردند [1]. آنها برای نخستین بار، نسبت بهینۀ پوشش ریسک را به‌صورت متغیر با زمان در نظر گرفتند. گوش [15] (a1993) الگوی حداقل مربعات معمولی را با الگوی تصحیح خطا [16] با استفاده از داده‌های شاخص‌های S&P500، Dow Jones، NYSE مقایسه کرد [9]. علاوه بر آن، گوش (b1993) استراتژی‌های پوشش ریسک را در بازارهای فرانسه، بریتانیا، آلمان و ژاپن بررسی کرد و نتیجه گرفت نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از الگوی تصحیح خطا بهتر از نتایج الگوی OLS هستند [10]. پارک و سویتزر [17] (1995) قرارداد آتی شاخص‌های S&P 500 و Toronto 35 را بررسی کردند [20]. نتایج این مطالعات نشان‌دهندۀ برتری الگو‌هایی است که نسبت پوشش ریسک را به‌صورت متغیر با زمان محاسبه می‌کند. درمقابل، بیستروم [18] (2003) [4]، لین و همکاران [19] (2002) [17]، موسا [20] (2003) [18]، کوپلند و ژو [21] (2010) [5] و تعدادی از منتقدان معتقد بودند محاسبۀ نسبت پوشش ریسک از روش OLS نسبت به روش‌های پیچیده‌تر برتری دارد. آنها همچنین به این نکته اشاره کردند که از منظر هزینه و فایده، روش‌های پیچیدۀ متغیر با زمان به‌دلیل تحمیل هزینۀ معاملاتی اضافی با کاهش کارایی مواجه می‌شوند. وانگ و سو [22] (2010) ثبات نسبت بهینۀ پوشش ریسک را برای شاخص سهام کشورهای ژاپن، هنگ کنگ و کره برای دورۀ زمانی بحران مالی و پیش از آن محاسبه کردند [25]. کریشان [23] (2011) کارایی پوشش ریسک را برای قرارداد آتی شاخص‌های ‌S&P500، CNX و Nifty محاسبه کردند [21]. وانگ [24] و همکاران (2014) روش نسبت پوشش ریسک حداقل‌کنندۀ واریانس روند زدایی‌شده را ارائه کردندکه توانایی اندازه‌گیری نسبت بهینۀ پوشش ریسک را در بازه‌های مختلف زمانی دارد [24]. مشاهدات آنها نشان می‌دهد نسبت پوشش ریسک محاسبه‌شده و کارایی پوشش ریسک مرتبط با آن در بازه‌های مختلف زمانی متفاوت است که این ویژگی می‌تواند پاسخگوی نیاز افراد با افق سرمایه‌گذاری متفاوت باشد. ژو [25] (2015) نسبت پوشش ریسک را برای شاخص صندوق سرمایه‌گذاری مستغلات در چهار کشور توسعه‌یافته (استرالیا، اروپا، ژاپن و ایالات‌متحده) محاسبه کرد [26]. نتایج تحلیل برون‌نمونه‌ای نشان داد در محاسبۀ نسبت پوشش ریسک، روش‌های پیچیدۀ متغیر بازمان مانند روش‌های گارچ چندمتغیره لزوماً به نتایج بهتر در مقابل روش‌های ایستا منجر می‌شوند. درنهایت، نظر واحدی مبنی بر برتری یکی از روش‌های محاسبۀ نسبت پوشش ریسک بین پژوهشگران وجود ندارد. لین و همکاران [26] (2016) اثربخشی نسبت بهینۀ پوشش ریسک 20 کالا مختلف را بررسی کردند [16]. پژوهش آنها نشان داد در استفاده از داده­های روزانه، نسبت پوشش ریسک متناسب با توزیع بازده نقدی کالا­­ها تغییر می­کند.

برای استخراج نسبت بهینۀ پوشش ریسک درابتدا، باید یک تابع هدف، معرفی و با بهینه‌کردن آن نسبت بهینۀ پوشش ریسک استخراج شود. براساس این، نسبت بهینۀ پوشش ریسک به دو گروه اصلی روش‌های حداقل‌کنندۀ ریسک و روش‌های حداکثرکنندۀ مطلوبیت تقسیم‏بندی می‌شود. در روش‌های حداقل‌کنندۀ ریسک نسبت پوشش ریسک با تعریف یک معیار برای اندازه‏گیری ریسک و حداقل‌کردن آن استخراج می‌شود. معیارهای مختلفی برای اندازه‏گیری ریسک وجود دارد که ازجملۀ آنها واریانس، ارزش در معرض ریسک [27] ، ضریب جینی تعمیم‏یافته نسبت به میانگین [28] و شبه‌تعمیم‏یافته [29] را می‌توان نام برد که با حداقل‌کردن آن نسبت پوشش ریسک به دست می‌آید. محدودیت اصلی روش‌های حداقل‌کنندۀ ریسک این است که بازده مدّنظر را نادیده می‌گیرند؛ اما واقعیت این است که در سبد دارایی علاوه بر ریسک باید به بازده نیز توجه کرد. روش‌های حداکثرکننده به مطلوبیت ریسک و بازده سبد دارایی به‌طور هم‌زمان توجه می‌کنند. از مهم‌ترین روش‌های حداکثرکنندۀ مطلوبیت به نسبت شارپ [30] ، روش میانگین-واریانس، ضریب میانگین- [31] MEG و میانگین- [32] GSV و روش حداکثر مطلوبیت مدّنظر می‌توان اشاره کرد.

قرارداد آتی سکه

اوراق بهادار

• معرفی اوراق بهادار
• فرم اوراق
• سجام و احراز هویت
• کد بورسی

ضوابط اجرایی

قرارداد آتی سکه
• ضوابط اجرایی سنجش شرایط مشتری
• کارمزد
• اعتبار

بورس کالا

• معرفی بورس کالا
• فرم‌های بورس کالا
• رینگ‌های معاملاتی
• معاملات آتی

لینک‌ها

بورس انرژی

• معرفی بورس انرژی
• فرم‌های بورس انرژی
• شماره حساب‌ بورس انرژی

معاملات

• معاملات بورس انرژی

عرضه و پذیرش

سامانه معاملات

• پشتیبانی سامانه معاملات
• منابع آموزشی سامانه‌های معاملاتی
• راهنمای سامانه‌های معاملاتی

اطلاعات بازار

• وبلاگ تحلیل‌ها و گزارشات
• گزارش روزانه
• تحلیل بنیادی
• بولتن هفتگی

آمار و اخبار و تحلیل‌ها

درباره ما

تماس‌ با ما

• راه‌های ارتباطی
• شماره حساب‌ها
• دعوت به همکاری
• اخبار ویژه کارگزاری

معاملات آتی

آشنایی با قراردادهای آتی

تعریف قراردادهای آتی: قرارداد آتي قراردادي است كه فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسيد معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين می‌كنند، بفروشد و در مقابل طرف ديگرقرارداد متعهد می شود آن كالا را با آن مشخصات، خريداري كند.در این قراردادها، براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند و متعهدمی شوند متناسب با تغيیرات قيمت آتی، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپاي بورس کالا از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمين هر يک از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار طرف دیگر معامله قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سر رسيد با هم تسويه كنند.

معاملات آتي در بورس کالاي ايران

با توجه به اينکه اولين معاملات قراردادهاي آتی در دنيا به صورت استاندارد در بور سهاي کالايی انجام شده است.در کشور ما نيزمعاملات اولين قرارداد آتی در بورس کالای ايران با راه اندازی قرارداد آتی بر روی شمش طلاي يک اونسی که در سال1387مورد پذيرش قرار گرفته بود آغاز شد.اما با راه اندازی قراردادهای آتی بر روی سکه طلای بهارآزادی و آغاز معاملات آن هم اکنون تقریبا تمام معاملات آتی بورس کالا به قراردادهای سکه طلای بهارآزادی اختصاص پیدا کرده است که روز به روز نیز بر متقاضیان حضور در این بازار افزوده می شود نگاهی به آمار معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران نشان می‌دهد طی مدتی که از راه اندازی این قراردادها می گذرد، حجم و ارزش این معاملات هر سال نسبت به سال قبل افزایش بسیار چشمگیری راتجربه کرده است.

برخي اصطلاحات مهم در قراردادهاي آتي

دارايی پايه، کالا يا آن دارايي که قرارداد آتی بر روي آن منتشر می شود را دارايی پايه می گويند. معمولاً در بورس هاي کالايی دنيا دارايی‌هاي مختلفی از جمله محصولات کشاورزی،انواع فلزات، انواع فراورده های نفتی و سايرمحصولات به عنوان قرارداد آتي منتشر می شوند و به عنوان دارايی پايه قراردادهای آتی مطرح می گردند.

موقعيت تعهدي فروش، شخصی که در بورس، قرارداد آتی را به فروش می رساند و خود را به تحويل دادن دارايي پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس در تاريخ معينی در آينده متعهد می نمايد، اصطلاحآ موقعیت فروش اختیار کرده است. دارنده موقعيت تعهدی فروش، اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد، اين موقعيت را حفظ نمايد ضرورتاً بايد دارايی پايه را تحويل دهد.

موقعيت تعهدی خريد،شخصی که در بورس قرارداد آتي را می خرد و خود را متعهد به خريد دارايی پايه بر اساس ضوابط استاندارد بورس درتاريخ معينی می نمايد، اصطلاحاً موقعيت خريد يا موقعيت تعهدی خريد اختيار کرده است و اگر تا تاريخ سررسيد قرارداد اين موضع را حفظ نمايد ضرورتاً باید کل ارزش دارایی پایه را پرداخت نماید.

سررسيد قرارداد، تاریخی که درآن قرارداد به طور کامل تسویه و بسته می‌­شود.تاريخ سررسيد قراردادهای آتی بر روي يک کالا به صورت استاندارد و مشخص توسط بورس تعيين می‌شود و فقط براي سررسيدهای معينی که تعيين می شود امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.مثلاً در قراردادهای آتی سکه طلای بورس کالا سررسيد قراردادها پایان تمامی ماه هاي سال می باشد.

اندازه قرارداد،در قراردادهاي آتي اندازه هر قرارداد توسط بورس تعيين می شودو سرمایه گذاران فقط می توانند مضرب‌هاي صحيحي از اين مقدار را مورد معامله قرار دهند.به طور مثال در قراردادهاي آتي سکه طلاي بورس کالا، اندازه قرارداد 10 عدد سکه طلاي بهارآزادي می باشد.

مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی

معمولا تعداد زیادی از قراردادهای آتی قبل از رسیدن به دوره تحویل فیزیکی، با اتخاذ یک موقعیت معکوس بسته و تسویه می شوند ولی مشتریانی که به قصد تحویل کالا وارد بازار آتی می‌­شوند بایستی دو روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی، فرم “گواهی آمادگی تحویل” را تکمیل و به کارگزار خود ارائه دهند.عدم ارائه این فرم، نکول محسوب می شود و موقعیت‌های آنها به قیمت تسویه همان روز تسویه شده و جریمه‌ای معادل با 2 سرکارمزد و1 درصد ارزش قرارداد با قیمت تسویه آن روز محاسبه شده و از حساب آنها کسر می­‌شود.

در بازار آتی سکه پس از ارائه فرم گواهی آمادگی تحویل در اولین­ روزکاری ­پس از آخرین روز معاملاتی فروشنده­ سکه­‌های خود را به ­یکی از شعب بانک عامل که توسط بورس تعیین می­‌شود،تحویل و پس از پرداخت هزینه کارشناسی برای هر قرارداد پرداخت می‌­کند و خریدارنیز وجهی معادل با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی برای هر سکه،واریزمی‌­کند و در روز بعد خریدارسکه های خود را تحویل می‌­گیرد و وجه به حساب فروشنده ­واریزمی شود.کارمزدتسویه و تحویل برای هر قرارداد 50،000ریال­ می­‌باشد و در ­صورت نکول هریک از طرفین جریمه‌ای معادل با دو سرکارمزد،1درصدارزش قرارداد با قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی­ و ­مابالتفاوت قیمت نقدی نسبت به قیمت آتی(اگر به نفغ مشتری نکول کننده باشد) از­حساب ­وی کسر و به حساب طرف مقابل واریز می‌شود.اگر­خریدارنکول­ کند هزینه کارشناسی­ سکه­‌ها نیز ازحساب وی کسرمی‌­شود.

هر قرارداد معادل با 10 سکه که براساس استاندارد بانک مرکزی با عیار 900 در هزار با وزن 133 / 8 گرم می باشد.سررسید قراردادها تمام ما ه‌های سال می باشد و حداکثر دامنه نوسان قیمتی 5 % نسبت به قیمت تسویه روز قبل می باشد آخرین روز معاملاتی قرارداد نیز از تاریخ مندرج در اطلاعیه معاملاتی قرارداد تا 5 روز قبل از پایان ماه قرارداد و حداقل تغییر قیمت سفارش 5،000ریال می باشد همچنین وجه تضمین اولیه هر قرارداد طبق آخرین بخش نامه اعلامی از طرف بورس کالای ایران می‌­باشد که با نوسانات قیمتی توسط بورس تعدیل می‌شود. همچنین میزان وجه تضمین مورد نیاز برای مشتریانی که موقعیت خرید و فروش هم‌زمان در سرسیدهای متفاوت می گیرند معادل با وجه تضمین لازم برای حداکثر موقعیت های تعهدی باز خرید یا فروش آنها می‌باشد وکارمزد معاملات برای هرقرارداد 30،000ریال می باشد.همچنین تسویه قراردادها به صورت روزانه بوده و نیم ساعت پس از پایان معاملات عملیات تسویه توسط اتاق پایاپای انجام می شود.

آغاز معاملات قراردادهای آتی صندوق طلا در بورس از هفته آینده

تهران- ایرنا- قراردادهای آتی برپایه واحدهای صندوق طلا از هفته آینده در بورس کالا راه‌اندازی می‌شود که علاوه بر جذب سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاران جدید به این حوزه، موجب افزایش نقدشوندگی معاملات طلا و افزایش عمق معاملات گواهی سپرده و صندوق های طلا می‌شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، سکه طلا، دارایی محبوب فعالان بازار آتی بورس کالا که ۱۰ سال هر روز روی تابلوی معاملات می رفت و به جرات می توان گفت ابزار مالی جذاب بازار سرمایه بود، از شهریور سال ۹۷ به دلیل التهابات بازار نقدی طلا به طور موقت متوقف شد، پس از چند سال توقف قرار است این دارایی پایه با شکلی دیگر از شنبه بار دیگر روی تابلوی بازار آتی برود.

برخی کارشناسان در خصوص ورود طلا به بازار آتی بورس کالا از تعبیر «بازگشت طلا به خانه» یاد می کنند، چراکه افراد زیادی در بین سال های ۸۷ تا ۹۷ هر روز به مبادله این فلز ارزشمند در قراردادهای آتی مشغول بودند.

افزایش نقدشوندگی معاملات طلا

در این زمینه «احمد بیات»، کارشناس بازار سرمایه امروز (چهارشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا اظهار داشت: طلا در نقاط مختلف جهان و از جمله ایران به عنوان یک دارایی امن و جذاب مورد توجه عموم و سرمایه گذاران است و این فلز ارزشمند همواره در سبد سرمایه گذاری ها قرار دارد.

وی افزود: این دارایی امن، زمانی که در قالب یک ابزار معاملاتی جذابی مانند قراردادهای آتی امکان معامله پیدا می‌کند، افراد زیادی را به سرمایه گذاری در این حوزه علاقه مند و جذب می کند که همه تجربه های قبلی در دنیا و کشورمان نیز بیانگر جذابیت بالای ورود طلا به ابزارهای مالی است.

بیات خاطرنشان کرد: بورس کالا معاملات قراردادهای آتی سکه طلا را در سال های گذشته تجربه کرده و اکنون نیز گواهی سپرده سکه طلا و صندوق سرمایه گذاری طلا در این بورس در حال معامله است.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: در این میان از شنبه آینده، قراردادهای آتی برپایه واحدهای صندوق طلا راه اندازی می شود که علاوه بر جذب سرمایه ها و سرمایه گذاران جدید به این حوزه، موجب افزایش نقدشوندگی معاملات طلا و افزایش عمق معاملات گواهی سپرده و صندوق های طلا می شود؛ می توان گفت طلا از شنبه با استقبال سرمایه گذاران با تغییر چهره به خانه خود برمی گردد.

آتی، بازاری دو طرفه

وی از جمله مزایای معاملات آتی واحدهای صندوق طلا را بهره گیری از مزایای قراردادهای آتی شامل نقدشوندگی بالا، استفاده از اهرم مالی، پوشش ریسک و هزینه اندک معامله برشمرد و خاطرنشان کرد: از سوی دیگر دو طرفه بودن این گونه قراردادها به عنوان یکی دیگر از مزایا و ویژگی های این ابزار تلقی می شود به طوریکه سرمایه گذاران هم در روند صعودی و هم در روند کاهشی امکان کسب سود را از معاملات آتی دارند.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: این ابزار می تواند فعالان بازار را ترغیب کند که اگر قصد سرمایه گذاری در حوزه طلا یا سکه طلا را دارند به جای خرید فیزیکی و حضور مستقیم در این بازارها به صورت غیر مستقیم و از طریق صندوق های سرمایه گذاری که در حال حاضر وجود دارد و همینطور ابزار معاملات آتی روی این صندوق ها اقدام کنند و از مزیت های آن بهره مند شوند.

نیازی به پرداخت کل وجه نیست

وی تصریح کرد: حضور مستقیم در بازار طلا و سکه به معنای پرداخت کل مبلغ و ارزش قرارداد به صورت یکجا است درحالی که بازار آتی این ویژگی را دارد که تنها بخشی از مبلغ به عنوان وجه تضمین پرداخت می گردد و معامله گران می توانند از اهرم مالی این ابزار استفاده کنند. ضمن اینکه این بازار همانگونه که ذکر شد ویژگی دو طرفه بودن را دارد و اگر سرمایه گذار روند نزولی را تحلیل کند می تواند با گرفتن موقعیت فروش در بازار آتی از بازار سود ببرد و در آینده که قیمت ها کاهشی شد با بستن موقعیت، سود را شناسایی کرده و از بازار خارج شود.

بیات با بیان اینکه بازار آتی واحدهای صندوق طلا جذاب است و می تواند افراد و سرمایه گذاران زیادی را به خود جذب کند، گفت: در دو سال اخیر بازار سرمایه به لحاظ تعداد افراد خیلی گسترده شده و عموم مردم با بازار سرمایه از طریق بازار سهام آشنا شده اند و راه اندازی قرارداد آتی صندوق های طلا فرصت خوبی است که اگر فردی قصد سرمایه گذاری در حوزه طلا را هم داشته باشد به جای حضور مستقیم در بازار، از طریق معرفی این ابزارها و در قالب غیر مستقیم به بازار ورود کرده و سرمایه گذاری نماید و از مزایای آن بهره مند شوند.

به گزارش ایرنا، بورس کالا در جهت متنوع‌سازی ابزارهای مشتقه برای فعالان بازارهای مالی، زیرساخت معاملات قراردادهای آتی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق پشتوانه طلا را تکمیل کرده که معاملات این ابزار از ابتدای هفته آینده آغاز می‌شود.

گواهی سپرده سکه‌ طلا، ابزاری است که طی آن اشخاص، دارایی سکه طلای خود را با اطمینان نزد خزانه بانک‌ها امانت گذاشته و می‌توانند آن را در بستر بازار سرمایه در بازار پیوسته‌ای که در بورس کالای ایران فراهم شده مورد معامله قرار دهند.

همچنین صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلا نیز ابزار مهم دیگر سرمایه‌گذاری در بازار طلا است که توسط بورس کالا برای فعالان بازار سرمایه معرفی و اجرایی شده است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری پشتوانه طلا، وجوه سرمایه‌گذاران را در گواهی سپرده سکه طلا سرمایه‌گذاری کرده و سرمایه‌گذاران از نوسانات بازار طلا منتفع می شوند.

قرارداد آتی سکه

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، بورس کالای ایران اعلام کرد:طبق بند 11 مشخصات قرارداد آتی سکه بهار آزادی طرح امام در خصوص تعیین وجه تضمین اولیه قرارداد آتی سکه طلا و با توجه به افزایش قیمت تسویه روزانه قراردادهای فعال طی روزهای اخیر، از فردا چهارشنبه پس از اتمام روز معاملاتی وجه تضمین اولیه برابر 19 میلیون و 500 هزار ریال به همراه وجه تضمین اضافی، در مجموع 64 میلیون و 500 هزار ریال تعیین می‌شود.

قرارداد آتی، توافق نامه‌ای مبنی بر خرید و فروش یک دارایی در زمان معین در آینده و باقیمت مشخص است. به عبارت دیگر در بازار آتی، خرید و فروش دارایی پایه قرارداد براساس توافق نامه‌ای که به قرارداد استاندارد تبدیل شده است، صورت می‌گیرد که در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می‌شود.

همچنین در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا یا دارایی به طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال مالکیت فوری دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازارها بدون در نظر گرفتن این که فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قراردادها قابل خرید و فروش هستند.

علاوه بر این برخلاف بازارهای نقد که پشتوانه آن تحویل دارایی است، بازارهای معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی است و یکی از اهداف آن، خرید و فروش دارایی در آینده است.

همچنین در توضیح مفهوم وجه تضمین اولیه در قرارداد آتی سکه طلا باید گفت به منظور اطمینان از انجام تعهدات، هر یک از طرفین معامله درصدی از ارزش قرارداد را به عنوان "وجه تضمین اولیه" نزد کارگزار سپرده می‌کنند که متناسب با تغییر ارزش قراردادهای آتی، حساب هر یک از طرفین تعدیل می‌شود. مبلغ وجه تضمین اولیه متغیر و از طریق بورس کالا تعیین و اعلام می‌گردد.

بنابراین با کاهش قیمت‌ها، از حساب سپرده خریدار کسر و به حساب سپرده فروشنده افزوده می‌شود و بالعکس. علاوه بر این عملیات بروزرسانی حساب‌ها در پایان هر روز معاملاتی توسط اتاق پایاپای انجام می‌گیرد. همواره باید در حساب سپرده سرمایه‌گذار مبلغی تحت عنوان "حداقل وجه تضمین" که معمولاً 60 درصد وجه تضمین اولیه است، موجود باشد. چنانچه سپرده سرمایه‌گذار از حداقل وجه تضمین کمتر شود اصطلاحاً call margin شده و ایشان ملزم به واریز وجه تا سطح وجه تضمین اولیه و یا بستن موقعیت خواهد بود. مبلغ واریزی "سپرده جبرانی" نامیده می‌شود.

همچنین در صورتی‌که سپرده جبرانی واریز نگردد، کارگزاری اقدام به بستن موقعیت سرمایه‌گذار و جبران ضرر و زیان خود نموده و بقیه وجوه را به حساب وی واریز می‌نماید. در صورتی‌که امکان بستن موقعیت در ساعات عادی معاملات نباشد، معاملات وارد بازار جبرانی می‌گردد.

قراردادهای آتی سکه و کالا چیست؟

قرارداد آتی سکه قرارداد آتی سکه و کالا چیست؟ بررسی معاملات آتی سکه و کالا در بازار بورس

آنچه شما در این مطلب می خوانید

قرارداد آتی سکه چیست؟

ابتدا به تعریف قرارداد آتی می پردازیم:

قرارداد آتی یا Futures Contract یک قرارداد دوطرفه است، در این قرارداد خریدار (Long Position) و فروشنده (Short Position) موظف هستند در تاریخ معین شده مقدار مشخصی از کالا یا دارایی را به قیمتی که در زمان قرارداد توافق نموده‌اند، مبادله نمایند همچنین دامنه نوسان روزانه در معاملات آتی بازار برابر است با ۵%(+ یا -). در قرارداد آتی سکه و طلا طرفین متعهد به انجام وظایفی هستند، به عبارت دیگر خریدار متعهد است که مقدار مشخص شده دارایی پایه را خریدار نماید و همچنین فروشنده نیز متعهد است که به فروش دارایی پایه بپردازد. اگر یکی از طرفین، از اجرای تعهدات خود در رابطه با پرداخت وجه خودداری نماید اتاق پایاپای که بعنوان بازوی مالی بورس شناخته میشود در این بین مداخله می کند زیرا اتاق پایاپای ضمانت مالی کلیه قراردادها را بعهده دارد به زبانی ساده تر می توان گفت که اتاق پایاپای وظیفه تسویه و پایاپای قراردادهای آتی را بر عهده دارد. در قرارداد آتی سکه میبایست برای پیشگیری از ضرر، میزان معینی از سرمایه را برای احتمال روبروشدن با زیان در نظر بگیرید و در صورت رسیدن ضرر قرارداد آتی سکه به مقدار مشخص پیش فرض موقعیت معاملاتی باز را معکوس کرده و ببندید. زمانی که کارگزار نتواند یک موقعیت باز را ببند از بازار جبرانی جهت بستن موقعیت تعهدی باز در قرارداد آتی استفاده میکند.

بازارهای مالی به سه دسته تقسیم می شوند:

1. بازار سهام
2. بازار اوراق
3. بازار ابزارهای مشتقه

بازار قرارداد آتی سکه و طلا در بازار ابزارهای مشتقه قرار دارد. ما در مقاله بررسی تفاوت اوراق بهادار و آتی سکه به صورت کامل این بحث را تشریح کرده ایم.

انواع اوراق مشتقه عبارتند از :

دلایل محبوبیت قرارداد آتی سکه:

• معافیت مالیاتی
• خرید و فروش نامحدود
• عدم پرداخت کامل پول
• آربیتراژ یا فرصت دستیابی به سود بدون ریسک ( آربیتراژ به معنی استفاده همزمان از دو بازار خرید و فروش یک دارایی می باشد. )
• سود آوری دو طرفه ( خریدار و فروشنده )
• تسویه حساب به موقع
• ارائه گزارش فعالیت ماهانه به هیت مدیره بورس
• قابلیت خرید و فروش دربازارهای مالی
• با حداقل سرمایه می توانید در بازارهای بزرگ سرمایه گذاری کنید

معایب قرارداد آتی بازار سکه و کالا:

• محدودیت زمانی
• تغییر قیمت پایه دارایی
• عدم داشتن دانش کافی در رابطه با بورس، می تواند افراد را با مشکل مواجه نماید.
• وجود متغیر های زیاد ( قیمت دلار ) برای بدست آوردن قیمت طلا
• با ارائه حجم زیاد سکه از قرارداد آتی سکه قرارداد آتی سکه سوی بانک مرکزی به بازار، معاملات آتی افت می کنند.

معامله گران در بازار آتی سکه:

• آربیتراژگران: این نوع معامله گران در چند بازار کالاهای متفاوتی را با نرخ های مختلف خریداری می کنند. با این نکته اشاره کرد که این نوع معامله هیچگونه ریسکی در پی نخواهد داشت و بیشتر به دنبال سوددهی است.
• پوشش دهندگان ریسک: سرمایه گذارهای جانبی جهت کاهش ریسک های ناگهانی بر اثر تغییرات در بازار بورس، که یکی از راه حل ها سرمایه گذاری در بازار آتی سکه و طلا می باشد.
• گمانه سازان: این گروه قصد انجام هیچگونه معامله ای ( خرید، فروش ) ندارند، بلکه تنها به دنبال کسب پول از نوسانات قیمتی ( پیش بینی شده توسط خودشان ) آتی بازار بورس هستند.

نحوه ثبت سفارش خرید یا فروش:

1. ثبت نام مشتری و تعریف قرارداد آتی
2. شناسایی قرارداد آتی مورد نظر از طریق سایت
3. مشتری می تواند درخواست خود را از طریق تلفن، حضوری، آنلاین ثبت نماید.
4. کارگزار پس از بررسی درخواست مشتری، آن را وارد سیستم می نماید و آن درخواست فعال می شود.

بررسی نکات در مورد ثبت سفارش:

• درخواست خود را به صورت واضح مشخص کنید.
• برای انجام هرگونه معامله با کارگزار خود مشورت کنید.
• در مورد وضعیت بازار با فروشنده مشورت نکنید.
• از وضعیت روز بازار اطلاعات کافی بدست بیاورید.
• برای بدست آوردن اطلاعات و دانش کافی در کلاس بورس سایت بورس فارسی شرکت کنید

انواع کارمزد قرارداد آتی:

1. معاملات: کارمزدی است که قبل از انجام معامله باید طرفین قرارداد پرداخت کنند.
2. تسویه نهایی: کارمزدی است که بمنظور تسویه نقدی و یا فیزیکی باید طرفین قرارداد پرداخت کنند.

انواع وجه تضمین در قراداد آتی سکه:

ابتدا به بررسی معنی وجه تضمین میپردازیم :

وجه تضمین در قرارداد آتی سکه به چه معناست؟ همانطور که از نام از مشخص است، وجهی است که طرفین قرارداد جهت جلوگیری از هرگونه سرباززدن در قرارداد موظف به پرداخت آن هستند. ( این مبلغ تضمین نزد اتاق پایاپای نگهداری می شود. ) حداقل وجه تضمین برای قرارداد آتی سکه ۷۰ درصد می باشد. زمانی که مشتری در یک سر رسید موقعیت خرید و در سررسید دیگر موقعیت فروش داشته باشد ریسک کاهش شدید موجودی حساب مشتری کمتر می‌شود زیرا در یک سررسید سود می‌کند و در یکی زیان. در این حالت می گوییم شخص در موقعیت معکوس قرار گرفته است و مشمول تخفیف وجه تضمین اولیه می شود .

انواع وچه تضمین:

1. وجه تضمین اولیه: برای اینکه طرفین به تعهدات خود در قرارد آتی سکه پایبند باشند موظف به پرداخت وجه می باشد. میزان قرارداد آتی سکه پرداختی این تضمین در قرارداد آتی مشخص شده است.
2. وجه تضمین جبرانی: زمانی که شخصی اخطار افزایش وجه تضمین را دریافت می کند موظف است حساب خود را به اندازه کسری وجه تضمین اولیه افزایش دهد.
3. وجه تضمینی اضافی: از وجه تضمین اضافی جهت جلوگیری از ریسک ناشی تغییرات قیمت در بازار استفاده می شود و اگر حساب طرفین از مقدار تعیین شده کمتر باشد، برای شخص اخطار افزایش وجه تضمین ارسال می شود.

انواع تسویه:

قیمت تسویه بر اساس میانگین معاملات انجام‌شده و طی مراحلی در ساعات پایانی بازار توسط اتاق پایاپای تعیین می شود.

1. تسویه روزانه: نقل و انتقال وجه به دلیل به روز رسانی حساب ها ( سود و زیان براساس قیمت تسویه محاسبه می شود. )
2. تسویه نقدی: تسویه نهایی قرارداد آتی سکه به صورت نقدی و براساس قیمت تسویه محاسبه می شود.
3. تسویه فیزیکی: تسویه نهایی قرارداد آتی سکه به صورت فیزیکی با انتقال دارایی پرداخت می شود. حال به بررسی مراحل تسویه فیزیکی خریدار و فروشنده می پردازیم:

1. اعلام آمادگی تحویل دادن کالای فروخته شده
2. تحویل دادن قبض انبار
3. کسر عوارض

1. اعلام آمادگی جهت تحویل گرفتن کالا
2. واریز پیش پرداخت
3. دریافت گواهی آمادگی تحویل کالا
4. واریز کل وجه به حساب فروشنده
5. پرداخت عوارض
6. دریافت کالا

در صورت عدم ارائه هریک از موارد فوق از سوی فروشنده یا خریدار، یک درصد از ارزش قرارداد براساس قیمت روز تسویه به نفع خریدار یا فروشنده کسر می گردد. بطور مثال اگر فروشنده قبض انبار را تحویل ندهد یک درصد از ارزش کل قرارداد به نفع فروشنده کسر می شود.

برداشت وجه در قرارداد آتی:

انتقال وجوه توسط شرکت بورس کالا انجام می‌پذیرد. مشتری می تواند سود حاصل از معامله را با ارائه یک درخواست کتبی برای کارگزار برداشت کند. لذا میبایست شماره حساب شخصی خود را نیز برای کارگزار ارسال نماید همچنین باید بدانید که برداشت وجه به صورت تلفنی نیز امکان پذیر است.