انواع ریسک در سرمایه گذاری چیست؟
ریسک در ادبیات فارسی و گفتمان بین شهروندان عموما به عنوان واژه‌ای منفی شناخته می‌شود. در حالی که اگر ریسک پذیری را از زندگی حذف کنیم به روالی یکنواخت و خسته کننده می‌رسیم. در بازارهای مالی هم ریسک می‌تواند برای شما آورده مثبتی داشته باشد. اگر انواع ریسک در سرمایه گذاری و انواع ریسک را شناخته و با معیارهای سنجش ریسک آشنا باشید.
آیا انسان ریسک پذیری هستید؟
قبل از آنکه با انواع ریسک در سرمایه گذاری آشنا شویم بهتر است به این نکته اشاره کنیم که انسان‌ها به طور ذاتی در مقابل انواع ریسک به سه دسته تقسیم می‌شوند.
افراد ریسک پذیر: مشخص است که این دسته از افراد به طور ذاتی ابایی از ریسک کردن ندارند. کسانی که برای به دست آوردن نتیجه‌ای بهتر حاضراند کمی خطر کنند.
افراد ریسک گریز: این دسته از افراد به روالی ثابت خو گرفته‌اند و حاضر نیستند برای احتمال رسیدن به نتیجه‌ای بهتر تغییری در شرایط موجود ایجاد کنند.
افراد خنثی نسبت به ریسک: کسانی که در برابر ریسک پذیری یا ریسک گریزی عملکردی خنثی دارند.
ریسک در سرمایه گذاری و بازار سرمایه
عموما کسانی که به سرمایه گذاری روی می‌آورند علاقه‌ای به ریسک ندارند. به طور کلی ریسک سرمایه گذاری به معنی اختلاف میزان بازدهی واقعی نسبت به بازدهی مورد انتظار است. این بازدهی می‌تواند مثبت و یا منفی باشد.
اگر با معیارهای سنجش ریسک آشنا باشید، می‌توانید به بازدهی مثبت دست پیدا کنید. در کشور ما جدا از ریسکهای سنتی سرمایه گذاری، متغیرهای دیگری مانند تحریم، کسری بودجه، مذاکرات برجامی و … نیز بر بازدهی فعالیت اقتصادی شما تاثیرگذار است.
در سال‌های گذشته با توجه به نوسانات بازار و افزایش نرخ تورم، شهروندان به تکاپو برای حفظ سرمایه خود افتاده‌اند.
بازار طلا و سکه، بازار خودرو، بازار مسکن، سپرده‌های بلند مدت، اوراق قرضه، رمزارزها و البته بازار بورس به عنوان راهکاری برای حفظ سرمایه مورد توجه مردم قرار گرفته است.
مشخص است که تمامی فعالیت‌های اقتصادی با ریسک همراه است و شما زمانی می‌توانید کفه سود خود را سنگین کنید که با معیارهای سنجش ریسک آشنا شوید.
با تمام فراز و فرودهای بازار سرمایه در یکی دو سال گذشته همچنان بورس انتخاب مناسبی برای سرمایه گذاری است. به شرطی که شما علاوه بر دانش به زیر و بم این بازار و همچنین انواع ریسک در آن آشنا باشید. بر اساس آمارهای رسمی، طی ده سال گذشته بازدهی بازار سرمایه 4700 درصد بوده است! در حالی که این عدد برای بازار طلا 2000 درصد، برای بازار مسکن 1400 درصد و برای بازار خودرو 1600 است.
انواع ریسک در بازار سرمایه
دو نوع ریسک اصلی در بازار سرمایه وجود دارد. ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک. در ادامه به توضیح این دو ریسک می‌پردازیم.
ریسک سیستماتیک
سرمایه گذار نمی‌تواند ریسک سیستماتیک را حذف کند. این ریسک مربوط به کلیت بازار است و مشخصا به سهم یا صنعت خاصی محدود نمی‌شود.
سیاست‌گذاری‌های کلان بازار سرمایه، تراز تجاری کشور، شرایط سیاسی و اجتماعی و همچنین تورم و ارزش پول ملی از جمله موارد تاثیر گذار در ریسک سیستماتیک بازار سرمایه است.
ریسک غیر سیستماتیک
ریسکهای غیر سیستماتیک قابل شناسایی و پیشگیری است. شما اگر با دانش و اطلاعات کافی وارد بازار سرمایه شوید؛ می‌توانید سویه منفی ریسک در سرمایه گذاری را حذف کرده و در مقابل به بازدهی مثبتی دست پیدا کنید.
ریسکهای غیر سیستماتیک شامل مدیریت ضعیف و تصمیمات اشتباه مدیران یک شرکت بورسی است که سرمایه گذار می‌تواند با عدم خرید آن سهم یا فروش به موقع ریسک منفی را به حداقل برساند.
ریسکهای جانبی
انواع ریسک در سرمایه گذاری فقط محدود به ریسکهای سیستماتیک و غیر سیستماتیک نمی‌شود. با شناخت دیگر موارد و معیارهای سنجش ریسک می‌توانید عملکرد بهتری در بازار سرمایه و سرمایه گذاری داشته باشید.
ریسک سبد
تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید. حتما شما هم این ضرب المثل را شنیده‌اید. در بازارهای مالی هم تئوری سبد همین مضمون را توضیح می‌دهد.
سرمایه گذاری در بازارهای مختلف و همچنین تنوع دارایی می‌تواند انواع ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهد. در بازار سرمایه هم می‌توانید با پورتفویی متنوع، در بازدهی کلی ریسک را کاهش دهید.
البته کاهش ریسک مطمئنا منجر به کاهش سود می‌شود. اما می‌تواند به همان میزان جلوی ضرر را نیز بگیرد.
ریسک تورم
نظام اقتصادی کشور ما چند دهه است که با تورم دست و پنجه نرم می‌کند و رسیدن به تورم یک رقمی سال‌ها است که به آرزویی دست نیافتنی بدل شده است.
تورم افسارگسیخته در سال‌های گذشته بسیاری از صنایع را دچار بحران کرده و شرایط را برای سرمایه گذاران سخت. در شرایط تورمی و بعضا رکود تورمی، ریسک تورم می‌تواند شرایط را برای سرمایه گذاران سخت کند.
به طور مثال اگر شما سالیانه بتوانید 50 درصد بازدهی مثبت داشته باشید و متوسط تورم کشور 40 درصد باشد؛ سود شما 10 درصد است.
به زبانی ساده‌تر، ریسک تورم سود شما را می بلعد. پس باید همواره حاشیه سود خود را بعد از کسر تورم محاسبه کنید.
ریسک سیاسی
یکی از مهمترین انواع ریسک در سرمایه گزاری برای شهروندان ایرانی، ریسک سیاسی است. تلاطم فضای سیاسی کشور و بی ثباتی در تصمیمات اقتصادی و جابه‌جایی مدیران رده بالا همواره بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به ریسک سیاسی، ریسک کشور نیز می‌گویند.
ریسک نرخ ارز
به طور معمول افزایش نرخ ارز باید روی شرکت‌هایی تاثیر بگذارد که بخشی از مواد اولیه خود را از خارج تامین کنند. در صورت افزایش نرخ ارز، هزینه تولید افزایش پیدا می‌کند و سهام شرکت ارزان می‌شود.
اما در فضای اقتصادی کشور نرخ ارز روی تمامی اقلام مصرفی و تولیدی تاثیر گذاشته و می‌تواند سرمایه گذاران را با چالش جدی رو به رو کند.
ریسک نقد شوندگی
سرعت تبدیل دارایی به پول نقد از جمله مهمترین ویژگی‌های یک سرمایه‌گذاری خوب است. بازار سرمایه این قابلیت را دارد که در شرایط مناسب، به سرعت دارایی شما را به پول نقد تبدیل کند. ویژگی که مثلا در بازار مسکن وجود ندارد.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری مربوط به سرمایه گذارانی است که سهام دولتی یا اوراق قرضه خریداری می‌کنند. در این مورد ممکن است نهاد مربوطه به مشکل خورده و توانایی پرداخت سود و یا اصل سرمایه را نداشته باشد.
ریسک مالی
ریسک مالی مربوط به شرکت‌هایی است که وام‌های کلانی دریافت کرده‌اند و قادر به بازپرداخت نیستند. در این صورت سهامداران این شرکت‌ها با چالشی جدی در رابطه با ارزش سهام رو به رو خواهند شد.
ریسک تجاری
ریسک تجاری که یکی از انواع ریسک در سرمایه گذاری است مربوط است به کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای باقی ماندن در چرخه اقتصادی.
ریسک بازار
ریسک بازار که مربوط به تمامی فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری می‌شود، عبارت است از تغییر بازدهی بر اساس نوسانات کلی بازار.
ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ بهره به تصمیمات و سیاست‌های بانک مرکزی بستگی دارد. ممکن است به عنوان مثال بازار سهام برای شما سود 30 درصدی را به ارمغان بیاورد. سودی که با ریسک همراه است.
اما اگر بانک مرکزی تصمیم بگیرد نرخ سود اوراق مشارکت و یا سپرده‌های بانکی را به 30 درصد برساند؛ آنوقت است که سودی بدون ریسک نصیب شما خواهد شد.
بهتر است برای رسیدن به سودی منطقی و ریسک کمتر، سرمایه مازاد خود را در بازارهای مختلفی سرمایه گذاری کنید.
بهترین روش مدیریت ریسک در بازار سرمایه
تمام کسانی که برای حفظ انواع ریسک سرمایه گذاری ارزش پول خود در بازار بورس و اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کنند اهل ریسک نیستند.
بسیاری از سرمایه گذاران سعی دارند از انواع ریسک سرمایه گذاری دوری کنند و به هیچ عنوان دچار ضرر نشوند. این افراد هم می‌توانند در بورس مشارکت داشته باشند.
صندوق‌های سرمایه گذاری ، از جمله راهکارهای مطمئن برای حفظ سرمایه و دوری از ریسک سرمایه گذاری است.
صندوق‌های سرمایه گذاری با سود ثابت، صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام، صندوق‌های سرمایه گذاری مختلط، صندوق‌های سرمایه گذاری بازارگردانی و صندوق‌های سرمایه گذاری طلا از جمله راهکارهای کم ریسک یا بدون ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس و اوراق بهادار است.
سخن آخر
با شناخت انواع ریسک در سرمایه گذاری و عکس‌العمل به موقع می‌توانید به راحتی از سرمایه خود محافظت کنید. مطمئنا هر سرمایه گذاری با ریسک همراه است اما می‌توان این ریسک را به بازدهی مثبت هدایت کرد. به شرطی که بازار هدف را انواع ریسک سرمایه گذاری بشناسید و با معیارهای سنجش ریسک آن آشنا باشید.
انواع ریسک در بازار سرمایه
شاید یکی از عوامل بازدارنده افراد برای رسیدن به موفقیت در زندگی را بتوان ترس از ریسک کردن دانست. در بازارهای مالی بر خلاف بازارها و کسب و کارهای سنتی می توان میزان ریسکی که می خواهیم متحمل شویم را به صورت دقیق تر اندازه گیری کرد ولی برای شروع ابتدا باید ببینیم در بازارهای مالی مثل بازار بورس چند نوع ریسک داریم. همیشه ریسک کردن خطرناک نیست بلکه ریسک در معنا و مفهوم کلی “نا مطمئن بودن” از آینده را نشان می دهد. ممکن است ما در کاری ریسک کنیم و با فرصت های مثبتی رو به رو شویم که حتی آینده ما را متحول کند. این فرصت های مثبت در مفاهیم مالی و سرمایه گذاری به وضوح قابل مشاهده هستند پس می توان نتیجه گرفت که ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است. به طور کلی ریسک را می توان یکی از پرکاربردترین مفاهیم زندگی روزمره دانست به طوری که شما در زندگی شخصی و یا کاری خود برای هر تصمیمی که می گیرید به ریسک و عواقب آن تصمیم نیز باید توجه کنید ولی در دنیای امروز مفهوم ریسک در مسائل مالی و سرمایه گذاری بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و مردم دنیا بیشتر در تصمیماتی که به مسائل آن ها مربوط می شود به دنبال سنجش و اندازه گیری میزان ریسک هستند.
ریسک در بازار سرمایه:
در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی ریسک گفته می‌شود. این انحراف بازده می‌تواند مثبت یا منفی باشد، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، در اصطلاح گفته می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود.اصل ثابتی در سرمایه‌گذاریوجود دارد مبنی بر اینکه سرمایه‌گذار از ریسک و خطر گریزان و به سمت بازده و سود تمایل دارد؛ به همین خاطر است که سرمایه‌گذاران ریسک گریز از ورود سرمایه خود به جایی که خطر و ریسک وجود دارد یا افق نامشخصی در برابر سود و اصل سرمایه‌شان هست، امتناع می‌کنند.ریسک گریزی را می‌توان اینطور بیان کرد که سرمایه گذاران طرح‌های مخاطره‌آمیز را نمی‌پذیرند مگر آنکه بازده مورد انتظار طرح خیلی زیاد باشد
طبقه بندی افراد از لحاظ ریسک پذیری:
ریسک پذیر: این افراد عملکرد جسورانه دارند و ریسک بیشتر را به خاطر به دست آوردن سود بیشتر می پذیرند.
ریسک گریز: این افراد رویکرد محافظه کارانه دارند به نوعی که ترجیح می دهند بازده مناسب و کمتری داشته باشند در عوض احتمال موفقیتشان بالا باشد.
افراد خنثی نسبت به ریسک: برای این افراد را می توان به عنوان حد وسط دو گروه بالا در نظر گرفت. سومین گروه افرادی هستند که به اصطلاح آنها را ریسک خنثی می‌نامند. این افراد ارزش پولی را مقدار ارزش اسمی آن می‌دانند..
به صورت کلی ریسک پذیری و ریسک گریزی به معنای به استقبال ریسک رفتن و از ریسک فرار کردن نیست بلکه به این معنا است که افراد ریسک پذیر به ازای یک واحد ریسک انتظار پاداش کمتری نسبت به افراد ریسک گریز دارند یعنی اگر در یک مورد با ریسک برابر بخواهیم یک فرد ریسک گریز و یک فرد ریسک پذیر را قانع کنیم برای سرمایه گذاری به فرد ریسک گریز باید قول پاداش بیشتری بدهیم.
دو نوع ریسک اصلی در بازار سرمایه وجود دارد:
ریسک سیستماتیک:
این نوع ریسک مربوط به کل بازار بوده و سرمایه گذار نقشی در کنترل آن ندارد و غیر قابل حذف است. این ریسک تنها به یک شرکت و یا یک صنعت خاص محدود نبوده و کل بازار را در بر می‌گیرد. این نوع ریسک غیرقابل پیشبینی و اجتناب ناپذیر است. مواردی نظیر سیاست های اقتصادی، نرخ تورم، شرایط سیاسی بر سود سهام و ارزش سرمایه تاثیرگذار است و سرمایه‌گذار دخالتی در آنها ندارد. ریسک سیستماتیک ناشی از تحولات کلی بازار و اقتصاد بوده و تنها مختص به شرکت خاصی نمی‌باشد به دیگر بیان ریسک سیستماتیک در اثر حرکت‌های کلی بازار به وجود می‌آید.
شرکت‌هایی که فروش آنها بسیار پرنوسان است، یا مانع مالی آنها در حد گسترده‌ای از محل دریافت وام تامین شده است، یا رشد بسیار سریعی داشته‌اند، یا نسبت‌های جاری پایینی دارند و همچنین شرکتهای کوچک بیش از دیگران از ریسک سیستماتیک تاثیر می‌پذیرند.
ریسک غیرسیستماتیک:
این نوع ریسک مرتبط با یک سهم یا یک صنعت خاص است، این ریسک قابل حذف بوده و می‌توان آن را کاهش داد. مثلا زمانی که یک شرکت در اثر اشتباه در تصمیم گیری های کلان و مدیریت ضعیف با چالش مواجه می‌شود و ارزش سهام ان پایین می‌آید، سرمایه گذار می‌تواند با بررسی وضعیت شرکت از خرید سهام چنین شرکتی اجتناب کند.همانطور که گفتیم ریسک ها بر اساس معیارهای مختلف طبقه بندی های متفاوتی دارند، در ادامه مقاله می‌توانید سایر تقسیم بندی های ریسک را مشاهده کنید.
انواع ریسک های دیگر در بازار سرمایه:
فرض کنید دو گزینه برای سرمایه‌گذاریدارید. خرید سهام با سود مورد انتظار ۳۰ درصد و خرید اوراق مشارکت با سود ثابت ۲۰ درصد. کسی که ریسک پذیری بالاتری داشته باشد خرید سهام را ترجیح خواهد داد. اما اگر بانک تصمیم بگیرد که نرخ سود را به ۳۰ درصد برساند در این حالت فردی که اوراق مشارکت خریداری کرده است بدون تحمل ریسک به این سود دست یافته است. این ریسک مربوط به زمانی است که تغییر در نرخ سود باعث دگرگونی ارزش یک سرمایه‌گذاری گردد، این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد. برای مقابله با این ریسک همواره نیم‌نگاهی به جریانات کلی اقتصاد و همین‌طور قوانین و مقررات بانک مرکزی داشته باشید، پس انداز خود را فقط در یک نوع دارایی سرمایه‌گذاری نکنید. بهتر است آن را در منابع مختلف نظیر سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سهام بورسی سرمایه‌گذاری کنید.
این نوع ریسک که تمامی اوراق بهادار را تحت تأثیر قرار می‌دهد عبارت است از ریسک قدرت خرید، یا کاهش قدرت خرید وجوه سرمایه‌گذاری شده است.انواع ریسک سرمایه گذاری اگر تورم سالیاته کشور حدود ۲۰ درصد باشد و شما در سرمایه‌گذاری خود بتوانید ۶۰ درصد بازدهی کسب کنید، بازدهی شما مطلوب است زیرا که ۴۰ درصد بیشتر از تورم به دست آورده‌اید و در واقع قدرت خرید شما به اندازه ۴۰ درصد بیشتر شده است. حال اگر تورم به ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و بازدهی شما همان عدد ۶۰ درصد باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟! آیا باز هم این سرمایه‌گذاری جذاب خواهد بود؟! به این نوع ریسک که ناشی از افزایش تورم کشور است ریسک تورم می‌گویند. این نوع ریسک با ریسک نوسان نرخ بهره مرتبط است، برای اینکه نرخ بهره معمولاً در اثر افزایش تورم افزایش می‌یابد. علت این است که قرض دهندگان به‌منظور جبران ضرر ناشی از قدرت خرید، سعی می‌کنند نرخ بهره را افزایش دهند.
در ریسک تجاری به این موضوع توجه می‌شود که آیا شرکت قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است یا خیر؟ به عبارتی، ریسک تجاری کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد. این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری می‌شود. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد، می‌باشد. تصور کنید سهام یک شرکت خودروسازی داخلی را خریداری کرده‌اید و پس از مدتی دولت تعرفه واردات خودروهای خارجی را کاهش دهد. در این صورت رقابت برای خودروسازان داخلی سخت‌تر شده و احتمالا کاهش فروش محصولات آنها باعث کاهش سودآوری این شرکت‌ها نیز خواهد شد. به این نوع ریسک که در واقع متوجه صنعت خاصی است و برای هر صنعت می‌تواند متفاوت باشد، ریسک تجاری می گویند.
یکی از ویژگی‌های مهم یک دارایی خوب این است که به سرعت به پول نقد تبدیل شود. مثلا از ویژگی‌های بازار مسکن نقدشوندگی کمتر آن نسبت به بازارهایی مثل سهام یا سکه است. بعد از سرمایه‌گذاری اگر بخواهید به هر دلیلی دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید، اما خریدار مناسبی برای دارایی شما وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذاری شما با ریسک نقدشوندگی همراه است.
عدم ثبات در اوضاع سیاسی که به مسائل اقتصادی یک کشور آسیب بزند، به طور مستقیم بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی فعال در آن کشور تأثیر می‌گذارد. هر اندازه بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی افزایش یابد، عملکرد بنگاه‌های اقتصادی بیشتر با مشکل روبرو می‌شود. به این ریسک، ریسک سیاسی یا اصطلاحا ریسک کشور نیز می‌گویند. ریسک سیاسی نوعی از ریسک مالی به حساب می‌آید که در آن، دولت یک کشور بصورت ناگهانی سیاست‌های خود را تغییر دهد. این ریسک عامل بزرگیست که باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم می‌شود.
اگر شرکتی که سهام آن را خریداری کرده‌اید، عمده مواد مصرفی خود را از خارج از کشور تهیه می‌کند، زمانی که قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند باید بهای بیشتری برای تهیه مواد اولیه بپردازد و در نتیجه هزینه های شرکت زیاد می‌شود و به تبع آن ارزش سهام شرکت پایین می‌آید.
انواع ریسک سرمایه گذاری در بورس و راه مدیریت آن
تقریبا همه ما با مفهوم ریسک آشناییم و در زندگی روزمره خودمون با این مفهوم سروکار داریم. البته ریسک فقط به زندگی روزمره و تصمیمات مربوط به اون محدود نمی‌شه و شما در بسترهای دیگه‌ای هم با اون مواجه می‌شین. یک دسته از بسترهایی که مفهوم ریسک در اون از اهمیت دوچندانی برخورداره، بسترهای مالی محسوب می‌شه که سرمایه شما در اون‌ها دخیله!
وقتی که شما قصد سرمایه‌گذاری در هر بستر مالی‌ای رو داشته باشین، ریسک مربوط به اون سرمایه‌گذاری جزو مهمترین عواملی هست که روی تصمیمات شما تاثیر زیادی می‌گذاره و اگه شما در سنجیدن این ریسک دقت کافی رو به خرج ندین، باید انتظار مواجهه با عواقب اون رو هم داشته باشین. با اینکه این عواقب در اکثر مواقع صرفا مالی هستن اما ممکنه کنترل اون‌ها از دست شما خارج شه؛ پس به هیچ عنوان نباید اهمیت این مسئله رو نادیده بگیریم.
اولین قدمی که باید در این راستا برداشت، آشنایی با انواع ریسک هست تا بتونیم ریسک سرمایه گذاری در بورس رو بهتر بسنجیم و خودمون رو برای پذیرفتن اون آماده‌تر کنیم. به همین دلیل در این مطلب از کارگزاری حافظ به بررسی انواع ریسک در سرمایه گذاری می‌پردازیم تا شما بیشتر از هر زمان دیگه‌ای با این مفهوم آشنا شین.
انواع ریسک در بازار بورس
مهمترین مرحله برای رسیدن به یک درک مناسب از مفهوم ریسک، آشنا شدن با انواع اون هست. اهمیت این موضوع به این دلیله که شما برای رسیدن به بهترین نتیجه باید از ریسک سرمایه گذاری در بورس آگاه باشین و تصمیمات خودتون رو با توجه با این نکته اتخاذ کنین.
قبل از هر چیز باید یک تعریف از ریسک در بسترهای مالی داشته باشیم. اصولا به فاصله‌ای که میان انتظار ما از نتیجه و نتیجه واقعی وجود داره، ریسک گفته می‌شه و هرچه فاصله این دو بیشتر باشه، در واقع ما ریسک بیشتری رو متحمل می‌شیم. ریسک رو به‌صورت کلی می‌تونیم به ۲ دسته اصلی تقسیم کنیم که مبنای این تقسیم‌بندی، مقیاس ریسک و نقش ما در کنترل اون هست. در ادامه با بررسی کامل هر ۲ مورد، اطلاعات لازم برای مواجهه با اون‌ها رو در اختیار شما می‌گذاریم.
ریسک سیستماتیک
این نوع ریسک به کلیت بازار برمی‌گرده و کنترل اون از دست ما خارجه! این نکته به این معنیه که شما نمی‌تونین انتظار این ریسک رو داشته باشین و صرفا از ایجاد اون مطلع می‌شین. پیشبینی قطعی این نوع ریسک سرمایه گذاری در بورس غیرممکنه و به همین دلیل، مدیریت اون قبل از وقوع هم نشدنی هست.
به عنوان مثال شروع جنگ یکی از ریسکهای سیستماتیک هست که هیچ فردی در بازارهای مالی و بورس، در کنترل اون نقش نداره و مسائلی فراتر از کنترل ما باعث شکل‌گیری اون می‌شن. از بقیه ریسکهای سیستماتیک می‌تونیم به مسائلی مثل نرخ تورم یا سیاست‌های اقتصادی نظام حاکم اشاره کنیم که سرمایه‌گذارها در شکل‌گیری اون‌ها هیچ نقشی ندارن.
ریسک غیرسیستماتیک
وقتی که ریسک موردنظر ما مربوط به یک سهام یا صنعت خاص باشه، می‌تونیم اون رو در دسته ریسکهای غیرسیتماتیک قرار بدیم؛ چون ما می‌تونیم در مقابله یا کاهش اون‌ها نقش ایفا کنیم. هر ریسک قابل‌کنترل و قابل‌پیش‌بینی در این دسته قرار می‌گیره و ما قادر هستیم تا برای مدیریت اون برنامه‌ریزی کنیم و استراتژی معاملاتی خودمون رو بر این اساس بچینیم.
به عنوان مثال ریسک مربوط به تحولات قیمتی سهام یک شرکت فرآورده‌های غذایی، یک ریسک غیرسیستماتیک هست که شما با بررسی دقیق اون می‌تونین این ریسک رو تا بیشترین حد ممکن کاهش بدین یا در صورت نیاز با خروج به‌موقع، اون رو کاملا از بین ببرین.
البته انواع ریسک سرمایه گذاری در بورس رو می‌شه به دسته‌های کوچک‌تری هم تقسیم کرد که در ادامه با مرور برخی از اون‌ها به‌صورت خلاصه، به شما در درکشون کمک می‌کنیم:
ریسک نرخ ارز: تغییر نرخ ارز یکی از ریسک‌هایی هست که می‌تونه روی سرمایه‌گذاری شما تاثیر مستقیم داشته باشه. البته این تغییرات در سهامِ مجموعه‌هایی که با خارج از کشور در تبادل مستقیم هستن، به‌شکل واضح‌تری دیده می‌شه.
ریسک سبد: این ریسک به تنوع سبد سهام شما برمی‌گرده و هر چه این سبد از تنوع کمتری برخوردار باشه، شما ریسک سبد بیشتری رو متحمل می‌شین. بنابراین شما با افزایش این تنوع می‌تونین ریسک سبد رو تا حد خیلی زیادی مدیریت کنین.
ریسک نرخ بهره: وقتی که ارزش سرمایه‌گذاری شما تحت‌تاثیر تغییر نرخ سود قرار می‌گیره، در واقع شما این ریسک رو متحمل شدین. به عنوان مثال اگه نرخ بهره بانک‌ها به یک‌باره افزایش پیدا کنه، افرادی که بر روی اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کرده بودن، برخلاف سرمایه‌گذارهای بازار سهام، بدون ریسکپذیری به سود می‌رسن.
ریسک شخصی: ریسک‌ها فقط به عوامل بیرونی منحصر نیستن و تحولات شخصی هم می‌تونه یک نوع ریسک برای شما به حساب بیاد. مثلا اگه شما به علت نیاز به جراحی تصمیم به فروش سهامی که قصد نگهداریِ بلندمدت از اون رو داشتین، بگیرین، این ریسک شامل حال شما شده و شما به این دلیل متحمل ضرر یا سود می‌شین.
ریسک سیاسی: تصمیماتی که نظام سیاسی حاکم اتخاذ می‌کنه و با این تصمیمات باعث شکل‌گیری موج‌های مختلفی در بازار سرمایه می‌شه، یک نوع ریسک سرمایه گذاری در بورس هست که شما تحت‌تاثیر اون قرار خواهید گرفت.
ریسک تجاری: فرض کنین که یک کمپانی در مدیریت هزینه‌های عملیاتی خودش با مشکل مواجه شده و دیگه نمی‌تونه حقوق کارکنان خودش رو پرداخت کنه. در این شرایط احتمالا افراد سرمایه‌گذار در این کمپانی متحمل ضرر می‌شن و این ضرر یکی از نتایج ریسک تجاری هست که این افراد موقع خرید سهام اون رو پذیرفتن.
طبقه بندی افراد از نظر پذیرش ریسک
جالبه بدونید که صرفا ریسک سرمایه گذاری در بورس دسته‌بندی نمی‌شه و افراد هم از نظر میزان ریسکپذیری به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شن. این نکته افراد رو از لحاظ میزان ریسکپذیری به ۳ دسته تقسیم می‌کنه که این دسته‌ها عبارتند از:
افراد ریسک‌گریز: از اسم این گروه این برداشت می‌شه که اون‌ها از پذیرش ریسک فراری هستن اما تعریف این دسته کمی متفاوته. افراد ریسک‌گریز نسبت به بقیه دسته‌ها در ازای نرخ بازگشت بیشتری حاضر به قبول ریسک هستن و تا حد ممکن سعی می‌کنن که از پذیرش ریسک در معاملاتشون خودداری کنن.
افراد خنثی نسبت به پذیرش ریسک: افراد حاضر در این گروه از لحاظ میزان ریسکپذیری در میان ۲ دسته دیگه قرار می‌گیرن و موضعی خنثی نسبت به پذیرش ریسک دارن. در واقع ارزش هر معامله برای این افراد معادل با ارزش اسمیِ اون سهام یا اوراق هست.
افراد ریسک‌پذیر: وقتی که شما دیدگاه جسورانه‌تری در معاملاتتون داشته باشین و در ازای سود بیشتر، ریسک بیشتری رو متحمل شین، در این دسته قرار می‌گیرین. افراد ریسک‌پذیر در پذیرش ریسک سریع‌تر عمل می‌کنن اما این نکته به این معنی نیست که اون‌ها بدون بررسیِ دقیق شرایط، حاضر به پذیرش ریسک هستن.
ارتباط ریسک و بازده سرمایه گذاری
وقتی ما از ریسک صحبت می‌کنیم، باید بدونیم که سر دیگه این داستان بازدهی قرار داره. در واقع بدون انتظار بازدهی، پذیرش ریسک یک عمل بیهوده محسوب می‌شه و صرفا وجود بازدهی هست که ریسکپذیری رو توجیه می‌کنه. ارتباط ریسک و بازدهی سرمایه گذاری رو می‌شه یک ارتباط مستقیم در نظر گرفت و این دو به‌صورت مستقیم روی هم تاثیر می‌گذارن.
این نکته به این معنیه که شما با پذیرش ریسک بیشتر، بازدهی بیشتری رو هم از سرمایه‌گذاری خودتون به دست میارین و اگه در معاملات خودتون ریسکپذیری کمی داشته باشین، درنهایت هم باید به همین تناسب انتظار بازدهی رو از سرمایه‌تون داشته باشین. مثال واضح این ارتباط رو هم می‌شه در بازارهایی مثل بازار دلار و طلا مشاهده کرد که افراد با سرمایه‌گذاری در اون‌ها، سود بیشتری رو نسبت به سرمایه‌گذاری‌های ایمن‌تری مثل سپرده‌گذاری در بانک به دست میارن.
البته این رابطه دوطرفه هست و پذیرش ریسک بیشتر در برخی از موارد هم باعث متحمل شدن ضرر بیشتره.
راهکارها و استراتژی‌های مدیریت ریسک سرمایه گذاری
حالا که با انواع ریسک سرمایه گذاری در بورس بیشتر آشنا شدیم، زمان اون رسیده تا مروری هم بر راهکارهای مدیریت اون‌ها داشته باشیم تا شما این ریسک‌ها رو به بهترین شکل ممکن مدیریت کنید.
برنامه‌ریزی در معاملات و بررسی بازار
مهمترین نکته‌ای که به شما در مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس کمک می‌کنه، برنامه‌ریزی دقیق در معاملاتتون هست. اگه شما بسترهای سرمایه‌گذاری‌تون رو با بررسی دقیق انتخاب کنین و برای ورود و خروج از موقعیت‌تون هم استراتژی داشته باشین، ریسکی که متحمل می‌شین، بهترین نتایج رو براتون به همراه داره.
رعایت قانون یک درصد
یکی از مرسوم‌ترین استراتژی‌هایی که در مدیریت ریسک تاثیر زیادی رو داره، قانون یک درصد هست که خیلی از فعالان بازارهای مالی برای کاهش ریسکهای غیرضروری از اون استفاده می‌کنن. این قانون به این شکله که شما نباید بیشتر از یک درصد سرمایه‌تون رو بر روی یک معامله صرف کنین. یعنی اگه شما یک سرمایه صدهزار تومانی رو در اختیارتون دارین، در هر معامله باید صرفا هزار تومان سرمایه‌گذاری کنین.
البته خیلی از افراد با رشد سرمایه خودشون این درصد رو هم کاهش میدن و تنوع رو در سرمایه‌گذاری‌های خودشون بیشتر می‌کنن.
تعیین حد ضرر و سود
راهکار آخری که شما می‌تونین در این راستا از اون استفاده کنین، تعیین حد ضرر و سود هست. این موضوع به شما کمک می‌کنه تا در زمان مقرر از موقعیت خودتون خارج شین و همین عامل از متضرر شدن شما جلوگیری می‌کنه. البته شما باید این ۲ سطح رو با بررسی دقیق تعیین کنین تا درنهایت بهترین نتیجه رو به دست بیارین.
جمع‌بندی
مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس یکی از مهمترین مسائلی هست که شما باید به عنوان یک سرمایه‌گذار اون رو مدنظر داشته باشین و خودتون رو برای مدیریت ریسکهای مختلف به بیشترین آمادگی برسونین. به همین دلیل در این مطلب از کارگزاری حافظ علاوه بر مرور انواع ریسک، استراتژی‌های مدیریت این ریسک‌ها رو هم مورد بررسی قرار دادیم تا شما در این مسیر با کمترین چالش غیرمنتظره روبه‌رو شید.
انواع ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
ریسک در تعریفی ساده به این معنی است که، با علم بر غیر قابل پیشبینی بودن موضوعی، دست به عملی بزنیم که اطمینانی از نتیجه بخش بودن آن نداریم. کلمه ریسک مفهوم خطر را تداعی می‌کند اما ریسک الزاما منفی نیست و بیشتر معنای عدم قطعیت دارد. در حقیقت ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است. گاهی اتفاق می‌افتد که ما خود را در معرض ریسک قرار می‌دهیم و با فرصت‌های مثبت روبه‌رو می‌شویم. در مقالات قبلی مفهوم ریسک و بازده در سرمایه گذاری را مفصل بررسی کردیم و در این مقاله، انواع ریسک در سرمایه‌گذاری را بررسی خواهیم کرد.
ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
ریسک در سرمایه‌گذاری نیز عبارت است از عدم اطمینانی که در بازدهی سرمایه‌گذاری وجود دارد. اصل ثابت سرمایه‌گذاری سودآوری آن است؛ تا از سود ده بودن معامله‌ای اطمینان نداشته باشیم تمایلی برای سرمایه‌گذای در آن نداریم. به همین خاطر افرادی که ریسک‌گریز هستند از سرمایه‌گذاری در جایی که احتمال ریسک و خطر از بین رفتن سرمایه وجود دارد امتناع می‌کنند و وارد پروسه‌های سرمایه‌گذاری پر مخاطره نمی‌شوند، مگر آن که سود برآورد شده بسیار زیاد باشد.
ریسک قابل اندازه‌گیری است و شرکتهای بسیاری زمان و منابع مالی خود را برای شناسایی ریسکهای احتمالی قرار می‌دهند تا بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری خود را مدیریت و کنترل کنند. برای اندازه‌گیری ریسک سرمایه‌گذاری، معیارهای وجود دارد که از مهمترین آنها انحراف معیار بازده تاریخی است. این که انحراف معیار بازده تاریخی محاسبه‌شده بالا باشد به آن معنا است که ریسک سرمایه‌گذاری بسیار زیاد است.
انواع ریسک سرمایه‌گذاری
در بالا به تعریفی از ریسک سرمایه‌گذاری اشاره کردیم، در ادامه باید بدانیم که هرگاه بخواهیم درباره سرمایه‌گذاری صحیح تصمیم بگیریم باید با انواع ریسک سرمایه‌گذاری آشنایی داشته باشیم. به طور معمول ریسکهای سرمایه‌گذاری، به دو نوع اساسی تقسیم می‌شود:
- ریسک سیستماتیک: ریسکی را که به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه مرتبط است، ریسک سیستماتیک می‌گویند. این ریسک محدود به صنعت خاصی نمی‌شود و بر تمامیت بازار تأثیر می‌گذارد و به هیچ عنوان قابل حذف شدن نیست به این معنی که در هر شرایطی باید پذیرای ریسک سیستماتیک باشید.
- ریسک غیر سیستماتیک: این نوع، برخلاف سیستماتیک قابل کنترل است و بستگی به تصمیم سرمایه‌گذار دارد. به عنوان مثال شخص می‌تواند سهام شرکتی را که عملکرد نامناسبی در شرایط بحرانی دارد، خریداری نکند و ریسک خود را کاهش دهد.
انواع دیگری از ریسک وجود دارند که زیرمجموعه ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک هستند و در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
ریسک نرخ سود
زمانی که سرمایه خود را در چند حوزه مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنیم ریسک نرخ سود مطرح می‌شود. تصور کنید مقداری از سرمایه را به اوراق مشارکت با سود ۱۵ درصد اختصاص دهیم، مقداری از آن را در بانک با سود ۱۵ درصد بگذاریم و مقداری را سهام با سود ۲۰ درصد خریداری کنیم. در این جا با برآورد میزان سوددهی این سه حوزه، به نتیجه می‌رسیم که خرید سهام برای ما به صرفه‌تر است و بهتر است پول بیشتری را در این حوزه مالی سرمایه‌گذاری کنیم و عکس این مطلب هم صادق است. در واقع تفاوت نرخ سود این سه سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از سه گزینه که ریسک کمتری دارد، سوق دهد.
ریسک تورم
ریسک تورم یا به تعبیری ریسک قدرت خرید، به احتمال کاهش ارزش دارایی بر اثر تورم و کم شدن ارزش واحد پول یک کشور در آینده گفته می‌شود. رشد نرخ تورم ارتباط مستقیم با بازدهی سرمایه‌گذاری دارد و عبارت است از ریسک قدرت خرید یا کاهش قدرت خرید. برای توضیح بیشتر، اگر شخصی انتظار بازدهی ۵۰ درصدی از سرمایه‌گذاری خود داشته باشد و تورم سالانه ۲۰ درصد باشد در نهایت ۳۰ درصد بازدهی خواهد داشت بنابراین هرچه نرخ تورم افزایش یابد، میزان بازدهی سرمایه‌گذاری ما کم می‌شود. پس باید گزینه‌ای را انتخاب کنیم که پس از کسر تورم موجود و تورم پیشبینی شده، بازدهی قابل قبولی داشته باشد.
ریسک مالی
تعهدات مالی و وام‌های شرکتی که قرار است در آن سرمایه‌گذاری شود برای بسیاری از سرمایه‌گذاران مسئله مهمی است؛ زیرا هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی آن بیشتر باشد، توان شرکت برای توسعه و گسترش و نهایتا افزایش سوددهی کم می‌شود. این تعهدات و تسهیلات در صورت‌های مالی شرکت‌ها موجود است و سرمایه‌گذاران می‌توانند با مطالعه صورت‌های مالی، از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیاد و در نتیجه ریسک مالی بالا دارند حذر کنند و به سراغ شرکتهای کم ریسک تر بروند.
ریسک نقدشوندگی
دارایی‌هایی که خرید و فروش آنها به آسانی صورت می‌گیرد، ریسک نقدشوندگی کمتری دارند. سرمایه‌گذاری مطلوب، آن است که سرمایه‌گذار هرزمان که اراده کند بتواند سهام خود را نقد کند. اگر شما سهمی داشته باشید که به دلیل عملکرد نامناسب شرکت کسی آن را نمی‌خرد، شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. در واقع هرچه سرعت خرید و فروش سهام‌تان بیشتر باشد، معاملات آن روان‌تر و ریسک آن کمتر است.
ریسک نرخ ارز
این نوع ریسک در مورد شرکت‌هایی است که عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کنند. با رشد نرخ ارز، این شرکت‌ها درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهند شد و باید هزینه زیادی را متحمل شوند و روشن است که هزینه بالای شرکت، میزان سوددهی آن را کاهش می‌دهد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در آن با ریسک همراه خواهد شد.
ریسک تجاری
ریسک تجاری شامل تمامی هزینه‌های یک شرکت برای عملیاتی کردن پروژه‌هایش است. شرکتی که قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است از ریسک تجاری کمتری برخوردار است. این هزینه‌ها شامل حقوق پرسنل، هزینه تولید، اجاره تسهیلات و هزینه‌های اداری می‌شود.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری یا نکول، مربوط به زمانی است که یک شرکت توانایی وصول سود قراردادی و اصل سرمایه را براساس تعهدات خود نداشته باشد. ریسک اعتباری یا ریسک عدم بازپرداخت سود، برای سرمایه‌گذاران نگران‌کننده است. توجه داشته باشید اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک را دارند و بازدهی آنها نیز کم است و در مقابل اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک اعتباری و در نتیجه نرخ بهره بالاتری هستند.
ریسک سیاسی
ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک و نوعی از ریسک مالی به حساب می‌آید. بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی و تغییر قوانین دولتی سبب می‌شود که دولت یک کشور بصورت ناگهانی سیاست‌های خود را تغییر دهد و این امر روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد. نام دیگر این نوع ریسک، ریسک ژئوپلیتیک است. برای مطالعه بیشتر در این زمینه، به مقاله «تاثیر ریسکهای سیاسی بر بازار بورس ایران و جهان چیست؟» مراجعه بفرمایید.
ریسک بازار
ریسک بازار در بین انواع ریسک‌ها، آشناترین ریسک به حساب می‌آید و عبارت است از تغییر بازدهی بر اثر نوسانات کلی بازار. تمامی اوراق بهادار در معرض ریسک بازار قرار دارند، عواملی مانند: رکود، جنگ، تغییرات ساختاری در اقتصاد و… باعث تغییر بازار و پیدایش این نوع ریسک می‌شوند. در بازار سهام، آتی سکه و فارکس و بازارهایی با نوسان بالا، بیشتر از باقی بازارها با این ریسک مواجه هستیم.
طبقه‌بندی افراد از نظر ریسکپذیری
افراد از نظر پذیرش میزان ریسک به ۳ دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- افراد ریسک‌گریز: کسانی که در مقابل سرمایه‌گذاری خود سیاستی محافظه‌کارانه پیش می‌گیرند. این افراد تنها در جایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که مطمئن باشند که احتمال موفقیت بسیار بالا است.
- افراد ریسک‌پذیر: استراتژی این افراد جسارات و شجاعت در سرمایه‌گذاری است. این افراد پذیرای ریسک بالا هستند و به شانس و هوش مالی خود اعتقاد زیادی دارند.
- افراد خنثی نسبت به ریسک: این گروه نسبت به ریسک کردن در زندگی خود واکنشی خنثی دارند. در مقابل سود و یا زیان پول خود خنثی هستند زیرا ارزش پول را همان ارزش اسمی آن می‌دانند.
نکته دیگر این است که به طور طبیعی به دست آوردن سود بیشتر با پذیرش ریسک بیشتر، امکان‌پذیر است. پس نمی‌توان ریسک نکرد و سود فراوان کسب کرد. زمانی که شما با پذیرش ریسک بالا، سود زیادی به دست می‌آورید این سود پاداش شما است و در اصطلاح به آن صرف ریسک می‌گویند.
سخن آخر
در آخر لازم است به این نکته اشاره کنیم که، مهار کردن همه ریسکهای سرمایه گذاری عملا ممکن نیست اما با داشتن دانش و تجربه مدیریت ریسک، می‌توان میزان ریسک را کاهش داد. یکی از راهکارهای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس، تنوع بخشیدن به سبد دارایی است. شنیده‌ایم که از قدیم گفته اند؛ همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید. با تنوع‌بخشی به دارایی‌هایمان در واقع از بالا رفتن ریسک کلی سبد جلوگیری می‌کنیم. سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف مالی باعث می‌شود که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع، در مجموع ریسک کمتری را متحمل شویم. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی همراه باشد و در این زمینه لازم است با تحلیل‌گران و کارشناسان و متخصصان مالی مشورت کرده و از آنها مشاوره دریافت کنیم.
ریسک چیست؟ و انواع ریسک سرمایه‌گذاری کدامند؟
احسان والیان
- اشتراک‌گذاری
ما در جهان احتمالات زندگی می‌کنیم و بسیاری از اتفاقات پیش روی خود را نمی‌توانیم پیش بینی کنیم. انواع ریسک در سرمایه گذاری هم – حتی با انتخاب امن‌ترین گزینه‌های سرمایه گذاری – ممکن است تحت تاثیر اتفاقات سیاسی، وقایع پیشبینی نشده یا هر اتفاق دیگری جلوی راه سرمایه‌گذاری‌مان قرار بگیرد.
بارها و بارها عبارت ریسک سرمایه گذاری را قبل از شروع این کار مهم شنیده‌ایم. اما قبل از پرداختن به مفهوم امروزی سرمایه گذاری باید گفت که ریسک، به معنای موفق نشدن و خطر مواجهه با شکست در تمام ابعاد زندگی انسان از همان روزهای اول وجودش بر روی کره خاکی وجود داشته است.
از لحظه شکار یک حیوان و پیدا کردن امن‌ترین سرپناه تا امروز که به دنبال امن‌ترین زمینه سرمایه گذاری هستیم، عنصر ترس منطقی و تحلیل موقعیت، سنجیدن ریسک را به مهارت‌های زیستی ما اضافه کرده است تا قبل از شروع هر کاری – به ویژه سرمایه گذاری – به ریسک احتمالی و انواع آن فکر کنیم و بعد تصمیم بگیریم. برای تصمیم‌گیری درست باید ماهیت و انواع ریسک در سرمایه گذاری و نحوه تشخیص دادن ریسک احتمالی را بشناسیم. در ادامه به توضیح هر کدام از این موارد مطرح شده می‌پردازیم.
چرا ریسک وجود دارد؟
باید گفت تا وقتی متغیرها و احتمال رویدادهای مختلف وجود دارند، ریسک هم وجود دارد. حتی زمانی که شکارچیان عصر حجر تا آن‌جا که می‌توانستند نیزه‌های خود را به تن شکار خود فرو می‌کردند اما باز احتمال این وجود داشت که شکارشان وحشی‌تر از زمان شکار شدن از زمین بلند شود و آنها را زیر پاهای خود له کند.
ما در جهان احتمالات زندگی می‌کنیم و بسیاری از اتفاقات پیش روی خود را نمی‌توانیم پیش بینی کنیم. ریسک سرمایه گذاری هم – حتی با انتخاب امن‌ترین زمینه‌های سرمایه گذاری – ممکن است تحت تاثیر اتفاقات سیاسی، تصمیمات گسترده یا هر اتفاق دیگری جلوی راه سرمایه‌گذاری‌مان قرار بگیرد.
صعود و نزول بازار بورس، ورشکستگی بانک‌ها، رکود، تورم و جنگ و اتفاقات سیاسی از دسته احتمالاتی هستند که ریسک سرمایه گذاری را به وجود می‌آورند. البته گفتنی است که جنس ریسک سرمایه گذاری کمی متفاوت است و لازم است بیشتر به این موضوع بپردازیم.
ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
همانطور که می‌دانیم جهان سرمایه گذاری از گستردگی قابل توجه‌ای برخوردار است و زمینه‌ها و ابزارهای سرمایه گذاری نیز به همان میزان زیاد هستند. بدیهی است در چنین جهانی با ریسکهای متفاوت و عجیبی رو به رو می‌شویم و لازم است که هر کدام را به اختصار بشناسیم.
انواع ریسک در سرمایه گذاری
ممکن است هر کدام از ناخواسته و ندانسته در مسیر سرمایه گذاری‌مان دچار انواع ریسک سرمایه گذاری شده باشیم. به طوری که هر بار یکی از ریسک‌هایی که دچار شدیم با نوع قبلی یا انواعی که می‌شناختیم متفاوت بوده است.
ممکن است به خاطر سرمایه گذاری در سهام یک شرکت متضرر شده باشیم در حالی که اوضاع بازار سهام در آن زمان که ما متضرر شده‌ایم و دچار ریسک سرمایه گذاری شده‌ایم خوب بوده است. از طرف دیگر، ممکن است ضرر ما در زمانی بوده است که حال بازار سرمایه‌ای که انتخاب کرده‌ایم - فراتر از بازار سهام و حتی در بازارهای دیگر - بد بوده است و به دنبال اوضاع نامطمئن و ضرر دیگر سرمایه گذاران، سرمایه ما نیز دچار افت شده است.
تشخیص این که دچار کدام یک از انواع ریسک در سرمایه گذاری شده‌ایم کمی دشوار است و به خاطر همین ممکن است این اتفاق را به پای بدشانسی بگذاریم. اما باید گفت که تمام انواع ریسک در سرمایه گذاری در دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر انواع ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک جا می‌گیرند.
ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک را بشناسیم
ریسک‌هایی مانند شرایط و اتفاقات سیاسی همچون رکود، تورم، جنگ و تحریم را ریسکهای سیستماتیک می‌نامیم؛ چرا که ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک بر تمام بازارهای دارایی تاثیر می‌گذارد و تنها شامل حال یک بازار خاص نمی‌شود.
اما ریسک غیر سیستماتیک شامل ریسک‌هایی می‌شود که به دلیل نوع تصمیم‌گیری‌های نامطلوب به وجود می‌آیند. گاهی در زمانی که بازارها در وضعیتی خوبی هستند میبینیم گاهی شرکت‌هایی با شکست و نزول مواجه می‌شوند که باید گفت ریسک به وجود آمده از جانب این شرکت‌ها برای مخاطبان‌شان همان ریسک غیر سیستماتیک است. دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک را موقعیت‌های ریسکی نیز می‌نامند.
طبقه بندی افراد از نظر پذیرش ریسک
حال که با انواع کلی و زیر مجموعه‌هایی که این دو نوع ریسک سرمایه گذاری به وجود می‌آورند آشنا شدیم این سوال مطرح می‌شود که افراد از نظر ریسک پذیری به چه شکل طبقه بندی می‌شوند.
باید گفت که از نظر سنجش ریسک باید افراد را به دو دسته ریسک پذیر و ریسک گریز دسته بندی کنیم. افراد ریسک گریز افرادی هستند که در سرمایه گذاری بیشتر به سمت بانک‌ها و جایگزین بهتر آن یعنی صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت تمایل دارند. در واقع آنها سود کمتر ولی مطمئن را به سود بالاتر ولی با ریسک ترجیح می‌دهند.
صندوق درآمد ثابت به دلیل سبدی متشکل از سپرده‌های بانکی و اوراق قرضه از ریسکهای غیر سیستماتیک به دور است و البته که ریسکهای سیستماتیک در انواع ریسک سرمایه گذاری نیز تاثیر کمتری نسبت به زمینه‌های سرمایه گذاری دیگر مانند سهام روی این ابزار و زمینه سرمایه گذاری موردنظر آن می‌گذارند.
اما افراد ریسک پذیر به دنبال دریافت بازدهی بیشتر، ریسک سرمایه گذاری را در زمینه‌های سرمایه گذاری دیگر مانند سهام می‌پذیرند. گفتنی است که برای فاصله گرفتن از ریسکهای غیر سیستماتیک در بازار سهام (که در واقع با خرید سهام شرکت‌ها و صنایع در این زمینه اقدام به سرمایه گذاری می‌کنیم) بهتر است به سراغ سرمایه گذاری در صندوق های سهامی برویم که با داشتن تیم متخصص و تحلیل‌گران حرفه‌ای بازار بورس به شناسایی و سرمایه گذاری در سهام شرکتهای موفق می‌پردازند و ما از این طریق می‌توانیم از ریسکهای مختلف فاصله بگیریم.
کم ریسک ترین سرمایه گذاری در بورس
در پاسخ به این سوال که برای سرمایه گذاری در بورس آیا می‌توان گزینه کم ریسکی برای دوری از انواع ریسک در سرمایه گذاری پیدا کرد یا نه؟
باید گفت که کم ریسک‌ترین سرمایه گذاری در بورس و البته هوشمندانه‌ترین راه این است که با انتخاب صندوق سهامی از حضور مشاوران و متخصصین حاضر در آن بهره‌مند شویم و نسبت به افرادی که به طور مستقیم و با پرتفوی شخصی خود اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند از مسیر کم ریسک‌تری در بازار بورس استفاده کنیم و به اهداف مالی خود برسیم.
ریسک سرمایه گذاری در بورس
بورس است و بازدهی اعجاب انگیز و البته ریسک سرمایه گذاری در آن که بسیاری بر اثر نداشتن دانش کافی به آن تهمت شبیه بودن به قمار را می‌زنند. می‌گویند که سرمایه گذاری در بورس مانند قمار می‌ماند.
این حرف را تنها از دهان کسانی می‌شنویم که به طور مستقیم و با استفاده از پرتفوی شخصی خود اقدام به سرمایه گذاری در بورس می‌کنند. در این صورت حرف‌شان درست است؛ چرا که قدم گذاشتن با چشم بسته در مسیری که بالا و پایین‌های خودش را دارد به همان میزان خطرناک است که انسان دست به قمار می زند.
ریسک سرمایه گذاری در بورس مانند بسیاری دیگر کمی بالاتر از زمینه‌های سرمایه گذاری معمول است اما سود آن نیز بیشتر است. همه ما متوجه هستیم که احتمالات می‌توانند هر لحظه زاینده ریسکی سیستماتیک و غیر سیستماتیک باشند؛ بنابراین نباید عقب نشینی کرد بلکه باید با مدیریت دارایی و کنترل ریسک معقولانه پا به این زمینه سرمایه گذاری گذاشت.
مدیریت دارایی و کنترل انواع ریسک در سرمایه گذاری
بی شک بسیاری از ما از داشتن دانش و وقت کافی برای یادگیری مدیریت دارایی و کنترل ریسک سرمایه گذاری در بورس محروم هستیم. البته که هیچ کدام از ما مقصر نیستیم؛ چرا که تخصص و وقت‌مان را برای زمینه‌های دیگری در زندگی به کار بسته‌ایم.
اما این که بی گدار به آب بزنیم و از مهارت افراد متخصص در این زمینه و ابزارهای مناسب سرمایه گذاری مانند صندوق های سرمایه گذاری بهره نبریم و دست آخر ضرر کنیم مقصر خود ما هستیم. بهتر است برای کنترل ریسک و مدیریت درست و صحیح گام برداشتن در بورس از دانش و تمرکز مشاوران سرمایه گذاری و ابزارهایی که نام بردیم استفاده کنیم.
باید گفت تا وقتی متغیرها و احتمال رویدادهای مختلف وجود دارند، ریسک هم وجود دارد. حتی زمانی که شکارچیان عصر حجر تا آن‌جا که می‌توانستند نیزه‌های خود را به تن شکار خود فرو می‌کردند اما باز احتمال این وجود داشت که شکارشان وحشی‌تر از زمان شکار شدن از زمین بلند شود و آنها را زیر پاهای خود له کند. ما در جهان احتمالات زندگی می‌کنیم و بسیاری از اتفاقات پیش روی خود را نمی‌توانیم پیش بینی کنیم. ریسک سرمایه گذاری هم – حتی با انتخاب امن‌ترین زمینه‌های سرمایه گذاری – ممکن است تحت تاثیر اتفاقات سیاسی، تصمیمات گسترده یا هر اتفاق دیگری جلوی راه سرمایه‌گذاری‌مان قرار بگیرد. صعود و نزول بازار بورس، ورشکستگی بانک‌ها، رکود، تورم و جنگ و اتفاقات سیاسی از دسته احتمالاتی هستند که ریسک سرمایه گذاری را به وجود می‌آورند. البته گفتنی است که جنس ریسک سرمایه گذاری کمی متفاوت است و لازم است بیشتر به این موضوع بپردازیم.
همانطور که می‌دانیم جهان سرمایه گذاری از گستردگی قابل توجه‌ای برخوردار است و زمینه‌ها و ابزارهای سرمایه گذاری نیز به همان میزان زیاد هستند. بدیهی است در چنین جهانی با ریسکهای متفاوت و عجیبی رو به رو می‌شویم و لازم است که هر کدام را به اختصار بشناسیم. اما قبل از ریسکهای سرمایه گذاری مجزا باید با دو نوع ریسک سرمایه گذاری کلی آشنا شویم؛ ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک.
دیدگاه شما