انواع اوراق قرضه

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل تعویض است که دارای نوعی ارزش پولی است. این نشان دهنده مالکیت در یک شرکت دولتی معامله شده (از طریق سهام)، یک رابطه مستشاری با یک سازمان دولتی یا یک شرکت (که دارای مالکیت اوراق قرضه این شرکت است) یا حقوق مالکیت به عنوان یک گزینه می باشد.

اوراق بهادار را می توان به طور گسترده ای به دو نوع متمایز تقسیم کرد: سهام و بدهی.

امنیت سهام، منافع مالکیت سهامداران را در یک شرکت نشان می دهد که در قالب سهام خریداری شده، شامل سهام مشترک ترجیح داده شده، صورت می گیرد. صاحبان سهام اوراق بهادار معمولا به پرداخت های منظم (هرچند سهام اوراق بهادار اغلب پرداخت سود سهام می باشد) سهام خود عادت کرده اند، اما زمانی که آنها سهام خود را بفروشند قادر به دریافت سود سرمایه زمانی بهادار (با فرض اینکه آنها در سهام ارزش افزایش یافته، به طور طبیعی) نمی باشند.

اوراق بهادار صاحب حق را به دارنده حق کنترل شرکت از طریق حق رای می دهد.

اشخاص دارای اوراق بهادار و یا سهام یک شرکت صاحب حق هستند و از طریق رای دادن در رابطه با امور حق کنترل شرکت را دارند. در مورد ورشکستگی، آنها تنها در سود باقی مانده مشارکت می کنند البته پس از اینکه تمام تعهدات به طلبکاران پرداخت شد.

اوراق قرضه نشان دهنده پولی که قرض گرفته شده و باید بازپرداخت شود ، با شرایطی که تصریح می کند به اندازه وام، نرخ بهره و سررسید و یا تاریخ تمدید را تعیین می کند.

اوراق بهادار بدهی که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی سپرده (CD) و اوراق بهادار تأمین شده (مانند CDOs و CMOs)، به طور کلی صاحبان آنها را به پرداخت منظم و بازپرداخت اصل (بدون توجه به عملکرد صادر شده) همراه با سایر حقوق قراردادی تعیین شده موظف می کند (که شامل حق رای نمی شود). آنها معمولا برای مدت مشخصی صادر می شوند که در پایان می توانند توسط صادر کننده بازخرید شوند. اوراق انواع اوراقانواع اوراق قرضه قرضه بهادار بدهی می تواند امن (با حمایت وثیقه) یا غیرقانونی باشد و اگر غیرقانونی باشد، ممکن است در صورت ورشکستگی، بدهی های غیرقانونی و غیرقابل قبول، قراردادی باشد.

اوراق بهادار ترکیبی: ترکیبی از برخی ویژگی های هر دو بدهی و اوراق بهادار سهام است. نمونه هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: اوراق بهادار سهام (گزینه های صادر شده توسط شرکت که به سهامداران حق خرید سهام در یک زمان مشخص و با قیمت خاص را می دهد)، اوراق قرضه تبدیل (اوراق قرضه که می تواند به سهام مشترک در شرکت صدور و تبدیل شود) و سهام ترجیحی (سهام شرکت هایی که پرداخت سود، سود سهام و یا سایر بازده های سرمایه می تواند اولویت بندی شده نسبت به سهامداران دیگر) باشد.

اگرچه سهام از لحاظ تکنیکی دارای ارجحیت امنیت سهام است، اما اغلب به عنوان یک بدهی محسوب می شود؛ زیر «مانند یک اوراق بهادار رفتار می کند»: این نرخ سود سهام ثابت را پیشنهاد می کند و یک ابزار محبوب برای سرمایه گذاران با درآمد است. (این اصل امنیت ثابت است.)

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت کند.

به گزارش سرویس بورس مشرق، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از انواع اوراق قرضه سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

تبعات متروک ماندن ابزارها در بورس

پیش از هر چیز لازم است بدانید در ایران اوراق قرضه منتشر نمی‌شود، در مقابل اوراق با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و… که با قوانین بانکداری اسلامی تطابق دارد، منتشر می شود.

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن‌ها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کرده و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه در کشورهای خارجی یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه انواع اوراق قرضه است.

دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم که به سهامداران پرداخت می‌شود دریافت نمی‌کند.

دارندگان این اوراق برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام‌دهندگان به ناشر هستند. آن‌ها پول خود را به ناشر قرض می‌دهند و در عوض بهره دریافت می‌کنند و در سررسید نیز اصل سرمایه خود را پس می‌گیرند.

اوراق قرضه از طریق پذیره‌نویسی به عموم ارائه می‌شود. پذیره‌نویسی معمولاً به‌صورت مذاکره‌ای و گاهی به‌صورت رقابتی است. در پذیره‌نویسی مذاکره‌ای، مدیریت شرکت و پذیره‌نویسان با بررسی وضعیت شرکت و بازاردر مورد انتشار اوراق قرضه تصمیم می‌گیرند.

این اوراق به طور عمده در بازارهای خارج از بورس (OTC) دادوستد می‌شوند. بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار است و عموما نوسانات آن تحت تأثیر نرخ بهره قرار دارد.

این اوراق دو ویژگی قابل‌توجه دارند؛ اول اینکه در بازارهای بسیار بزرگ بدهی معامله می‌شوند و ثانیا حجم آن‌ها با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است.

اوراق قرضه در دنیا برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، ۱۰ و حتی ۳۰ ساله دارند و اعتبار آن‌ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به پایان می‌رسد. اگرچه ورقه قرضه تاریخ‌های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه (مبلغ اسمی ورقه قرضه) فقط در تاریخ سررسید بازپرداخت می‌شود.

ویژگی‌های اوراق قرضه

دارنده اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین‌شده است. دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم - که به سهامداران پرداخت می‌شود - دریافت نمی‌کند.

اوراق قرضه دارای سر رسید مشخص است. برخی از این اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می‌شوند و برخی دیگر به‌تدریج سررسید می‌شوند.

اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود، دارندگان اوراق قرضه در دریافت اصل‌وفرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن‌ها در قراردادهای مربوط، قید می‌شود.

بعضی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه می‌کنند؛ مثلاً ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهند. هرچند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه را بدون وثیقه منتشر می‌کنند.

به‌طورکلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم‌گیری شرکت حق رأی ندارند، هرچند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از این اوراق در مواردی از تصمیم‌گیری‌های شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر) حق رأی داشته باشند. البته اگر شرکتی شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، دارندگان اوراق مذکور می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت اعمال قدرت کنند.

اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد هستند، ولی اگر اوراق قرضه به‌طور عمومی انواع اوراق قرضه به تعدادی زیادی از خریداران فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به‌عنوان امین به نمایندگی از دارندگان اوراق مذکور بر اجرای تعهدات شرکت نظارت می‌کند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت (Participation Papers)، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. در واقع شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و. می‌دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند.

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است.

به‌بیان‌دیگر اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی انواع اوراق قرضه به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

تضمین پرداخت سود

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است، به این معنا که دارنده این اوراق اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین شده‌ای را انواع اوراق قرضه به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانی معین، دریافت می‌کند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه

بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران

مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق

معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت

تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق

پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه

پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید

تعیین سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای اوراق مشارکت (ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت در این است که اولا در اوراق قرضه به‌دلیل تعیین بهره مشخص، ماهیت آن مطابق با قوانین بانکداری اسلامی نیست و ثانیا در اوراق قرضه برای وام گیرنده، محدودیت خاصی ایجاد نمی‌کنند، در حالی‌که وجوه دریافتی در اوراق مشارکت حتما باید در طرح‌های مشخص تولیدی، عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود و سود قطعی آن پس از پایان طرح، محاسبه و به سرمایه‌گذار پرداخت شود.

توجه داشته باشید که ناشران اوراق قرضه در بازارهای جهانی دارای رتبه‌بندی ریسک سرمایه‌گذاری هستند؛ اوراق قرضه دولتی معمولا کم‌ریسک و با بهره پایین است و در مقابل اوراق قرضه شرکت‌های خصوصی، با توجه به رتبه‌بندی آن شرکت‌ها، دارای نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق دولتی هستند. بدیهی است شرکت‌هایی که ریسک بالاتری دارند، نرخ بهره اوراق قرضه آن‌ها بالاتر و احتمال «نکول» آن‌ها نیز بیشتر است.

دانلود پاورپوینت انواع اوراق بهادار

فصل دوم درس تصمیم گیری در مسائل مالی و سرمایه گذاری

تعداد اسلاید	21
فرمت	ppt
دسته بندی	پاورپوینت حسابداری

نحوه عملکرد سرمایه گذاران سرمایه گذاران می توانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در موارد زیر سرمایه گذاری کنند: یک : اوراق بهادار بازار پولی دو : اوراق بهادار بازار سرمایه سه :* سایر انواع اوراق بهادار و یا ترکیبی از سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم . برای مشاهده توضیحات بیشتر و دانلود پاورپوینت انواع اوراق بهادار در ادامه مطلب با آی آر حسابداران همراه باشید .

پژوهش انواع اوراق قرضه دولتی و شهرداریها

پژوهش انواع اوراق قرضه دولتی و شهرداریها در اين فصل درباره مطمئن ترين و بی خطر ترين اوراق بهادر بحث می کنيم . کادر خود را با اوراق بهادر کوتاه مدت و دراز مدتی که سازمانها و نهادهای دولتی و شهرداريها منتشر می کنند اغاز می کنيم . در فرايند سرمايه گذاری ، يک اصل اساسی وجود دارد و ما سعی می کنيم هيچگاه ان را فراموش نکنيم . يعنی اوراق بهادر کوتاه مدت نسبت به اوراق بهادر دراز مدت ، ريسک کمتری دارند ، و اين نکته را طاداوری می کنيم که اوراق بهادری که دولت منتشر می کند ، مثل اوراق قرضه دولتی ، از ساير بهادار معتبر تر و بی خطر تر ند .

بنابراین در این مطلب از فروشگاه مارکت فایل به ارائه انواع اوراق قرضه دولتی و شهرداریها در قالب 128 صفحه می‌پردازیم.

فهرست مطالب

اوراق بهادر دولتی 4
اوراق خزانه 5
محاسبه نرخ بازده اوراق خزانه 5
اوراق بهادار موجود در بازار مالی 7
قرارداد بازار خريد 8
اوراق تجاری 9
اوراق قرضه دولتی 9
محاسبه نرخ بازده اوراق قرضه 11
استفاده از جدول ارزش فعلی 13
مجموع ارزش فعلی ( قيمت بازار ) ورقه قرضه 14
مزايا و معايب اوراق بهادار دولتی 21
پيمانهای مالی 23
ويژگيهای پيمان اتی 24
شيوه داد وستد 25
ميزان سپرد ه 26
اوراق قرضه شهرداريها 28
اوراق قرضه عمومی 28
اوراق قرضه طرحهای توسعه 32
درجه اعتبار اوراق قرضه 34
بورس اوراق بهادار تهران 36
شورای بورس 37
سازمان کارگزاران بورس 39
هيات مديره بورس 40
رويه پذيرش شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران 43
شيوه اطلاع رسانی در بورس تهران 48
بازار اوراق بهادار 49
بورس نيويورک 50
اعضای فعال درتالار 51
معامله گران 53
بازارسازها 53
سيستم حراج 55
انواع سفارشها 58
1 _ سفارش به قيمت بازار 59
2 _ سفارش با قيمت معين 59
3 _ سفارش جلوگيری از زيان 60
معاملات سنگين سازمانها 69
محور اول : توسعه بازار سرمايه ايران 73
اقدامهای اجرایی برای توسعه بازار 79
توسعه فیزیکی بازار 79
توسعه الکترونیک بازار 81
تسریع پذیرش شرکت ها در بورس 81
اقدامهای اجرایی 83
افزایش سرمایه ها 83
اقدامات اجرایی 87
متنوع کردن محصولات 88
اوراق مشارکت 88
گواهی های سپرده 90
انتشار سپرد ه سبد سهام 91
اقدامات اجرایی در زمینه های یاد شده 96
کارگزار عمده فروش 100
کارگزاران خرده فروش 100
کارگزاران بازار گردان 102
خدمات جدید شبکه کارگزاری 106
اقدامات اجرایی 112
دو کانون توجه بورس 114
انباشت سرمایه در دست عده ای معدود 115
ضعف طبقه متوسط در ایران 118
طرحهای جدید توسعه مالکیت 121
روش های کاهش ریسک سرمایه گذاران 125

اوراق بهادر دولتی

دولتها همواره د حال رشد و گسترش اند و نياز زيادی به پول دارند . از اين رو ، انواع گوناگونی از اوراق بهادر منتشر می کنند و از سازمانها و مردم وام می گيرند . برای نمونه ، دولت امريکا بيش از 2 تريليون دلار استقراض کرده است . در بسياری از موارد ، کشورهايی که وارد جنگ می شوند يا می خواهند بنيه دفاعی خود را تقويت کنند ، هزينه های خود را از راه گرفتن فروش و اوراق بهادر غطر قابل فروش می باشند . بسطاری از کشورهای غربی با انتشار اوراق قرضه قابل فروش ، مثل اوراق خزانه ، اسناد خزانه و اوراق قرضه خزانه اقدام به گرفتن وام می کنند . يک نمونه از اوراق بهادر غير قابل فروش پس انداز است . نمونه هايی ديگر ان عبارتند از : قبوض پيش پرداخت ماليات و اسناد پس انداز . اوراق بهاداری انواع اوراق قرضه که دولتها منتشر می کنند، کوتاه مدت ، ميان مدت و دراز مدت می باشند . برخی از انها در زيزر توضيح می دهيم…..

بورس اوراق بهادار چیست؟ (معرفی انواع اوراق بهادار)

امروزه میان زبان‌ها صحبت‌های زیادی از بورس می‌شود؛ آشنایی با بازار بورس (بورس اوراق بهادار) می‌تواند در راه رسیدن به سرمایه گذاری مطلوب به سهام‌داران کمک کند.

شکل‌گیری بازارهای سرمایه:

در گذشته به دلیل ریسک های بالای تجارت، تجار همواره به دنبال شرکایی بودند که سود و زیان خود را با آن‌ها تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه‌ای که آورده در سود و زیان شریک شود. فرم تکامل یافته این روش به صورت سهام عام بود که به عموم مردم فروخته می‌شد و شرکت کار خود را با سرمایه مردم انجام می‌داد.

اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی «هند شرقی» بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد؛ اما بعدها با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و ارتباط هرچه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه‌ها، بازارهای سرمایه به وجود آمدند. در این بازارها سرمایه ‌داران با متقاضیان استفاده از نقدینگی تماس پیدا می‌کردند و به داد و ستد می‌پرداختند. در تاریخ ۱۴۶۰ میلادی و در شهر «آنورس بلژیک» اولین تشکل بورس اوراق بهادار جهان ایجاد شد. گفتنی است که این شهر، موقعیت تجاری قابل ملاحظه‌ای داشت. بعد از آن نیز «بورس آمستردام» بود که در اوایل قرن ۱۷ شکل گرفت. امروزه بورس آمستردام یکی از مهم‌ترین منابع تأمین سرمایه در سطح بین‌الملل است. همچنین بورس لندن در سال ۱۸۰۱ با عضویت ۵۰۰ نفر و به دنبال آن نیویورک، زوریخ و… پدید آمدند.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در تهران:

ایده اولیه ایجاد بازار بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد.

در آن سال به درخواست دولت ایران، یک فرد به نام «وان لوترفلد» درباره تشکیل بورس اوراق بهادار در ایران بررسی‌هایی انجام داد و حتی طرح قانونی تاسیس و اساس‌نامه آن را نیز تهیه کرد.

البته در همان زمان، بانک ملی ایران نیز به عنوان سازمان متولی امور پولی کشور، مطالعاتی در این زمینه انجام داد؛ اما به علت نامساعد بودن شرایط برای ایجاد بورس اوراق بهادار و وقوع جنگ، تمام کارهای انجام شده متوقف شد. در سال ۱۳۳۳، ماموریت تشکیل بازار بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول شد. این گروه، پس از ۱۲ سال تحقیق و بررسی، در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه کردند. لایحه تشکیل بازار بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران با ورود سهام «بانک صنعت و معدن» و «نفت پارس» فعالیت خود را آغاز کرد.

تقسیم‌بندی انواع بازار بورس در ایران:

در ایران انواع بورس به ۴ دسته تقسیم می‌شود که در هر کدام از آن‌ها شرکت‌هایی مشغول به فعالیت هستند. این ۴ دسته عبارتند از:

۱- بورس اوراق بهادار

۳- بورس کالا

بورس اوراق بهادار تهران:

در بازار بورس اوراق بهادار سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید و فروش می‌شوند و بیشتر سرمایه ‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند. در حقیقت هر وقت حرف از بورس و بازار سهام می‌شود، منظور همین بورس اوراق بهادار است. سال‌ها از فعالیت شرکت بورس اوراق بهادار تهران می‌گذرد، یعنی از اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ که قانون تاسیس بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و به نوعی، پیشکسوت انواع دیگر بورس در کشور محسوب می‌شود.

در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود. در حد هفته‌ای یک روز، آن هم در ساعات محدود. با پیشرفت تکنولوژی و فراگیر شدن اینترنت، ساز و ‌کار معامله در بورس تغییر کرد و معامله‌های بورسی با استفاده از رایانه یا حتی یک تلفن همراه امکان‌پذیر شد. به این ترتیب شما می‌توانید در بورس اوراق بهادار تهران، معامله سهام شرکت‌های پذیرفته شده در این سازمان را دنبال کنید که تمام این معامله‌ها از طریق کارگزاری و با داشتن کدهای معاملاتی صورت می‌گیرد.

اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و ‌انتقال برای مالک آن باشد. به ‌بیان دیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقل ‌و ‌‌انتقال است. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم ، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارد. همچنین شرکت یا نهادی که اوراق بهادار صادر می‌کند، به عنوان صادرکننده (توزیع‌کننده) شناخته می‌شود. این اوراق در بازار سرمایه به سه بخش کلی «اوراق بدهی»، «اوراق حقوق صاحبان سهام»، «ابزارهای مشتقه» تقسیم می‌شود.

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی

همان‌طور که اشاره شد اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت‌هایی که به ‌طور عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام)، نشان می‌دهد، یا نشان‌دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت است ‌(اوراق مشارکت) یا نماینده حقوق مالکیتی است که به صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می‌شود. در واقع اوراق بهادار از هر نوع (سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله) که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می‌گذارد

۱- اوراق بدهی

اوراق بدهی یا اوراق قرضه اسناد یا اوراق بهاداری هستند که به موجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد می‌شود مبالغ مشخصی (بهره سالانه) را در زمان‌هایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق مذکور به عنوان بستانکار حق دریافت اصل و سود آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.

انواع اوراق بدهی را می‌توان تحت عنوان اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت ‌دولتی و شرکتی، اوراق مرابحه، انواع اوراق قرضه اوراق استصناع، اوراق منفعت، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقه‌ای نام برد.

اینکه چرا به این اوراق، اوراق بدهی گفته می‌شود، به دلیل ویژگی‌های مختلف این اوراق است. در درجه اول به این دلیل است که عمدتا شرکت‌هایی که مشکل منابع مالی دارند یا نقدینگی کافی برای انجام کارهایشان ندارند، به جای اینکه از بانک وام بگیرند با انتشار این اوراق به نوعی اقدام به جمع‌آوری نقدینگی سرمایه‌گذاران کرده که اصطلاحاً در علوم مالی به آن تامین مالی جمعی گفته می‌شود. این کار به این دلیل انجام می‌شود که شرکت برای ادامه فعالیت‌هایش یا انجام پروژه‌های جدیدتر نیاز به پول دارد. از جنبه دیگر در علم اقتصادی بدهی هم نوعی دارایی ارزشمند تلقی می‌شود، چرا که شما از طریق خلق آن و بازپرداخت آن در آینده صاحب دارایی بیشتری می‌شوید.

متقاضیان اصلی انتشار اوراق بدهی معمولا دولت‌ها هستند و اوراق بدهی دولتی یکی از معتبرترین نوع اوراق بدهی در جهان است که در عین حال ریسک اعتباری کشورها را هم نمایان می‌کند. در واقع هر چه اوراق بدهی دولتی یک کشور ارزشمندتر باشد، به معنای این است که اقتصاد و دولت آن کشور از شرایط بهتری برخوردار است.

۲- سهام

در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام متداول‌ترین ورقه بهادار محسوب می‌شود. سهام، دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت متغیر است. ارزش اسمی هر سهم عادی در بورس اوراق بهادار برابر با ۱۰۰ تومان یا ۱٬۰۰۰ ریال است.

تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم است. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان‌دهنده مالکیت صاحب آن در یک شرکت است. گفتنی است سهام‌داران صاحب سود سهام سالیانه، دارای حق رای در مجامع آن شرکت و برخوردار از منافع افزایش یا کاهش قیمت سهام هستند.

برخلاف دارندگان اوراق بدهی که عموماً فقط سود و ارزش اسمی دریافت می‌کنند، دارندگان سهام قادر هستند تا از سود سهام خود منفعت کسب کنند.

۳- اوراق بهادار مشتقه

قراردادهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی اطلاق می‌شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) یا مالی می گیرند. دارایی پایه می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد. اوراق مشتقه در واقع نوعی اوراق بهادار با قیمتی هستند که ارزش آن به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می‌شوند، بستگی دارد. خود مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف بر اساس یک یا چند دارایی. ارزش مشتقه به وسیله نوسانات دارایی مبنا تعیین می‌شود. رایج‌ترین دارایی‌های مبنا عبارتند از سهام، طلا، کالاها، ارز، شاخص‌های بازار و…

اوراق مشتقه به طور کلی یا در بازار بورس یا در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌شوند. اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌تری از مشتقه‌ها را تشکیل می‌دهند و قانون‌گذاری نشده‌اند، درحالی‌که مشتقه‌های معامله شده در بورس استاندارد سازی شده‌اند. اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس معمولاً ریسک بیشتری نسبت به مشتقه‌های استاندارد دارند. به طور مشروح امروزه چهار نوع اوراق مشتقه اصلی مورد معامله قرار می‌گیرد که شامل «قراردادهای سلف»، «قراردادهای آتی»، «قراردادهای اختیار معامله» و «قراردادهای معاوضه» می‌باشد.