قرارداد اختیار معامله (Option Contract) چیست
در این مقاله ابتدا به تعریف قرارداد اختیار معامله و نحوه کارکرد آنها در بازارهای مالی می پردازیم. سپس اجزاء اختیار معامله و همچنین سناریوهای مختلف خریدار و فروشنده اختیار را شرح می دهیم. پس از آن به انواع اختیار معامله و ریسکهای مربوط به آن می پردازیم. در نهایت نحوه معاملات اختیار معامله سهام در بازار بورس خرید اختیار فروش چیست؟ تهران را تشرح می کنیم.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یک توافق است بین خریدار و فروشنده که طی آن فروشنده در ازای دریافت مبلغ مشخصی از خریدار این حق را به او می دهد که بتواند تا تاریخ مشخصی یک دارایی معین را به قیمتی که در قرارداد مشخص می شود به فروشنده اختیار معامله، بفروشد یا از او خریداری کند. قرارداد اختیار شامل اطلاعاتی به شرح زیر می باشد.
دارایی پایه: به آن دارایی که خریدار طبق قرارداد، اختیار معامله آنرا بدست می آورد دارایی پایه می گویند. دارایی پایه ممکن است یک دارایی مالی مانند سهام یا دارایی های فیزیکی باشد.
اندازه قرارداد: هر اختیار معامله تعداد مشخصی از دارایی پایه را شامل می شود. برای مثال در اغلب بورسها هر قرارداد اختیار معامله شامل اختیار معامله 100 سهم می باشد.
نوع قرارداد: یک قرارداد اختیار معامله می تواند اختیار خرید(Call Option) یا اختیار فروش(Put Option) باشد. بنابراین برای یک شخص چهار حالت می تواند رخ دهد. یک معامله گر اختیار، می تواند خریدار یا فروشنده اختیار باشد. خریدار اختیار معامله می تواند اختیار خرید را خریداری کند یا اختیار فروش را خرید کند. همین طور فروشنده اختیار ممکن است اختیار فروش را بفروشد یا اختیار خرید را بفروشد.
قیمت اعمال: قیمتی است که خریدار می تواند به آن نرخ، دارایی پایه را بخرد یا بفروشد.
تاریخ سررسید: تاریخ انقضای قرارداد اختیار معامله است. خریدار نهایتا می تواند تا تاریخ سررسید نسبت به خرید یا فروش دارایی پایه طبق قرارداد اقدام کند. بنابراین اختیار معامله پس از تاریخ انقضاء بدون ارزش است و معتبر نمی باشد.
همانگونه که قبلا نیز اشاره شد فروشنده اختیار معامله مبلغی را از خریدار دریافت می کند و به او این حق را می دهد تا تاریخ مشخصی طبق قرارداد با او معامله کند. پس خریدار الزامی به معامله ندارد اما اگر تصمیم به معامله گرفت فروشنده اختیار، موظف است که طبق قرارداد معامله را انجام دهد.
سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار
برای درک بهتر موضوع اجازه دهید با یک مثال شروع کنیم. فرض کنید که قیمت سهم یک شرکت در حال حاضر 270 تومان است و یک معامله گر پیش بینی می کند که قیمتها رو به افزایش باشند. این شخص، اختیار فروش به میزان 100 سهم از سهام مذکور را منتشر می کند و همه اختیار فروش ها را به یک شخص دیگر می فروشد. فروشنده به ازای اختیار فروش هر سهم مبلغ 20 تومان از خریدار اختیار، دریافت می کند و به او این حق را می دهد که تا سه ماه دیگر هر زمان که تمایل داشت سهم مورد نظر را به مبلغ 270 تومان به او بفروشد. بنابراین اگر در طول این سه ماه قیمت سهم بیش از 270 تومان باشد خریدار اختیار فروش، از حق خود استفاده نمی کند. چرا که می تواند سهام خود را در بازار بیش از این مبلغ بفروش برساند. همچنین اگر قیمت پایین تر از قیمت اعمال یا همان 270 تومان باشد می تواند سهام مذکور را از بازار تهیه کرده و به فروشنده اختیار فروش، بفروشد.
در این مثال کل سود فروشنده اختیار 100 خرید اختیار فروش چیست؟ تا 20 تومان معادل 2000 تومان است. اما اگر قیمتها بر خلاف پیش بینی او نزول کنند حداکثر زیان او برابر با 270 تومان است. زیرا در بدترین حالت، قیمت سهم به صفر می رسد و خریدار اختیار، یک سهم بی ارزش را به قیمت 270 تومان به فروشنده اختیار می فروشد. سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار معامله می تواند چهار حالت داشته باشد که در زیر آمده است.
زمانیکه یک شخص اختیار فروش را می فروشد. همانگونه که در مثال بالا مشاهده شد حداکثر سود فروشنده اختیار، مبلغ فروش ورقه اختیار است و حداکثر زیان او به میزان قیمت اعمال است. اما حداکثر سود خریدار اختیار فروش قیمت اعمال و حداکثر زیان او قیمت ورقه اختیار فروش است. همانگونه که مشاهده شد روابط سود و زیان فروشنده و خریدار کاملا برعکس یکدیگر هستند. این رابطه را در شکل زیر می بینید که در آن S قیمت اعمال و خط آبی رنگ، قیمت دارایی پایه می باشد.
دو حالت دیگر زمانی است که یک شخص اختیار خرید را می فروشد. در این حالت حداکثر سود فروشنده اختیار، مبلغ فروش ورقه اختیار و حداکثر زیان او بی نهایت است. زیرا قیمت یک سهم تا بی نهایت می تواند رشد کند و اگر خریدار اختیار، تصمیم به خرید بگیرد فروشده الزام دارد صرف نظر از اینکه قیمت بازار سهم چقدر است سهم را به قیمت اعمال به او واگذار کند. بنابراین حداکثر سود خریدار اختیار خرید، بی نهایت است و حداکثر زیان او به میزان مبلغی است که به فروشنده اختیار پرداخته است. این رابطه را در شکل زیر می بینیم.
پس اگر شخصی پیش بینی کند که قیمتها ممکن است نزولی باشند، دو موقعیت در بازار اختیار معامله اتخاذ می کند. او می تواند اختیار خرید را بفروشد یا اختیار فروش را بخرد. برعکس اگر پیش بینی او از قیمتها صعودی باشد ممکن است اختیار خرید را بخرد یا اختیار فروش را بفروشد.
انواع اختیار معامله
اختیار معامله انواع مختلفی دارند. از پر کاربردترین آنها می توان به اختیار معامله اروپایی و اختیار معامله آمریکایی اشاره کرد. در اختیار معامله اروپایی، خریدار اختیار تنها در سررسید می تواند اختیار خود را استفاده کند. اما در نوع آمریکایی خریدار اختیار می تواند هر زمان تا سررسید از اختیار خود استفاده کند. انواع دیگر اختیارها مانند اختیار معامله آسیایی و اختیار معامله برمودا نیز وجود دارند که ممکن خرید اختیار فروش چیست؟ است در بورسهای مختلف مورد معامله قرار گیرند. بر خلاف اختیار معامله آمریکایی و اروپایی که خریدار اختیار در قیمت مشخصی می تواند اختیار خود را اعمال کند در اختیار معامله آسیایی، قیمت اعمال میانگین قیمت دارایی پایه در دوره نگهداری اختیار معامله است. همچنین اختیار معامله برمودا ترکیبی از اختیار معامله آمریکایی و اروپایی است. در این نوع اختیار معامله، خریدار تا سررسید می تواند فقط در تاریخ های مشخصی که معمولا اولین روز هر ماه است اختیار خود را اعمال کند.
ریسک اختیار معامله
اختیار معامله ها ابزارهای پوشش ریسک هستند اما از آنجاییکه قیمت آنها در بازار بورس دائما در حال تغییر است خود این ابزار مالی نیز دارای ریسک می باشد. جهت انداره گیری ریسک اختیار معامله از مقیاس هایی استفاده می شود که با حروف یونانی نشان داده می شوند و معروف به Greeks هستند. این مقیاس های اندازه گیری به شرح زیر می باشند.
دلتا: نشان دهنده میزان تغییر قیمت اختیار معامله نسبت به تغییر یک واحد از قیمت دارایی پایه است. در واقع دلتا حساسیت اختیار را نسبت به دارایی پایه می سنجد. در محاسبه دلتا برای اختیار خرید عددی بین صفر تا یک و در اختیار فروش عددی بین صفر و منفی یک حاصل می شود.
تتا: این مقیاس نسبت کاهش قیمت اختیار معامله را به کاهش زمان تا سررسید محاسبه می کند. هر چه سررسید اختیار بیشتر باشد ارزش اختیار نیز بیشتر است. بنابراین هر روز که به سررسید اختیار نزدیکتر می شویم از ارزش اختیار معامله کاسته می شود. زمانیکه اختیار معامله در سود است تتا افزایش می یابد و زمانی که در زیان است تتا کاهشی است. معمولا تتا برای موقعیت های خرید اختیار خرید و خرید اختیار فروش، منفی و برای فروش اختیار خرید و فروش اختیار فروش، مثبت است.
گاما: نشان دهنده نرخ تغییر بین دلتا و قیمت دارایی پایه است. گاما به ما می گوید اگر یک واحد، قیمت دارایی پایه تغییر کند دلتا چقدر تغییر خواهد کرد. هر چقدر گاما بیشتر باشد تغییرات دلتا برای یک دارایی بیشتر خواهد بود.
وگا: نشان دهنده میزان تغییرات قیمت اختیار معامله به میزان نوسان دارایی پایه است.
رو: این مقیاس، میزان تغییر قیمت اختیار نسبت به یک درصد تغییر در نرخ بهره را نشان می دهد.
چگونه وارد بازار اختیار معامله بورس تهران شویم؟
در خرید اختیار فروش چیست؟ بورس تهران اختیار معامله سهام بیش از 10 شرکت بورسی با سررسیدهای مختلف منتشر شده است. انداره هر قرارداد اختیار معامله 1000 سهم است. گر چه معمولا اختیار معامله ها گران هستند اما با توجه به نوسان بالای قیمت سهام در بورس تهران اتخاذ موقعیت خرید در اختیار معامله ها راهکار بسیار معقولی بنظر می رسد. با این وجود در حال حاضر معاملات اختیارها بسیار جزئی می باشند و غیر از یکی دو مورد مابقی سررسیدها بدون معامله هستند. با این حال اگر تمایل دارید معاملات حرفه ای تری نسبت به سایرین داشته باشید و سرمایه گذاری خود را بهتر مدیریت کنید می توانید وارد معاملات این نوع ابزار مالی شوید. برای مثال بعنوان یک استراتژی ساده می توانید اختیار فروش سهامی را که دارید خریداری کنید. بدین صورت ریسک خود را بر روی قیمت اعمال منهای قیمت خرید اختیار، ثابت نگه داشته اید.
جهت معامله اختیار ابتدا بایستی کد بورسی خود را بصورت آنلاین دریافت کنید. این همان کد بورسی می باشد که با آن می توانید سهام خرید و فروش کنید. بنابراین اگر قبلا کد بورسی سهام را دریافت کرده اید نیازی به دریافت کد معاملاتی دیگری ندارید. اما از آنجاییکه بایستی بیانیه ریسک را امضا کنید تنها یکبار نیاز است تا بصورت حضوری به دفاتر کارگزاری مراجعه کنید.
اختیار معاملات را نیز می توان مانند سهام بصورت آنلاین معامله کرد. اما معاملات آنها در پلتفرمی غیر از پلتفرم آنلاین سهام انجام می شود. بنابراین باید نام کاربری و کلمه عبور دیگری از کارگزار دریافت کنید.
اگر این مطلب براتون مفید بود امتیاز بدین!
برای امتیاز روی ستاره ها کلیک کنید
امتیاز 5 / 5. تعداد آرا 3
شما اولین نفری هستید که به این پست امتیاز میدین!
چگونه در صندوق های طلا سرمایه گذاری کنیم؟
سامانه سجام چیست؟
ساسان پرهون
کارشناسی حسابداری- دارای گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس- پنج سال سابقه فعالیت در کارگزاری بورس با سمت معامله گر کالا و اوراق بهادار
اختیار معامله چیست و چه کاربرد هایی دارد؟
اختیار معامله یا Option ، اصطلاحی است که معمولا توسط فعالان بازار سهام استفاده میشود. این قرارداد میان خریدار و فروشنده نوشته میشود به صورتی که دو طرف توافق میکنند که در آینده معامله مشخصی را انجام دهند. خریدار در ازای پرداخت مبلغ مشخصی، حق خرید یا فروش دارایی ثبت شده در قرارداد را با قیمت مشخص شده در قرارداد و در زمان تعیین خرید اختیار فروش چیست؟ شده به دست میآورد. فروشنده هم حق خرید یا فروش دارایی مذکور را به خریدار میدهد. حال ممکن است در زمان مشخص شده خریدار دارایی مورد نظر را خرید و فروش نکند، در این حالت دارایی مذکور در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست خواهد داد.
به شما حق میدهیم که احساس سردرگمی داشته باشید، مفهوم اختیار معامله یکی از پیچیده ترین مفاهیم بازار سرمایه است اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید ما در زندگی روزمره از این مفهوم بسیار استفاده میکنیم; در واقع مفهوم اصلی اختیار معامله این است که در زمان حال، ابهامات آینده را پیش بینی کرده و آنها را ارزش گذاری کنیم.اجازه بدهید با چند مثال مفهوم اختیار معامله را به ساده ترین صورت توضیح دهیم.
از قضیه تالس تا اختیار معامله
شاید بتوان گفت تالس ( فیلسوف اهل میلیتوس) اولین کسی است که از اختیار معامله استفاده کرده است. شهر میلیتوس در غرب ترکیه امروز درختان زیتون فراوانی داشت و کشت زیتون و روغن کشی از آن از شغلهای رایج آن روزگار بوده است. به دلیل تغییرات محیطی و آب و هوا تولید محصول زیتون هر ساله متغیر بود تولید کنندگان زیتون در یک سال سود بسیار خوبی کسب میکردند و سال بعد ضرر میدیدند. تالس با صاحبان دستگاههای روغن کشی قرارداد جالبی بست. محصولات زیتون در فصل بهار برداشت میشدند، تالس در فصل زمستان در ازای پرداخت مبلغی، دستگاههای روغن کشی را برای فصل بهار اجاره کرد با این شرط که اگر دستگاهها را نخواستم مبلغ اجاره برای خود صاحبان دستگاهها باشد و تالس ادعایی بابت ان نداشته باشد.
سال بعد که زیتونها بسیار زیاد بودند، تالس دستگاهها را با همان مبلغ توافق شده اجاره کرد و دوباره آنها را در اختیار صاحبان دستگاهها و سایر افراد قرار داد و از این راه سود زیادی به دست آورد. در واقع در این معامله، یک اختیار مورد توافق قرار گرفت. تالس چون بهای اجاره را از پیش پرداخت کرده بود این اختیار را داشت که از دستگاهها استفاده کند یا نکند، دقت کنید که الزام و تعهدی نداشت، صاحبان دستگاهها هم تعهد داده بودند که اگر تالس بخواهد از دستگاهها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین شده موافق باشند. خب حالا این سوال پیش میآید که چرا صاحبان دستگاهها با این معامله موافقت کردند؟ دلیل اصلی وجود ابهام در آینده کاری آنها بود. آنها نمیدانستند که در سال بعد میتوانند قراردادهای خوبی ببندند یا خیر، پس ابهام آینده را ارزش گذاری کردند; به این معامله اختیار خرید (Call Option) میگوییم.
هر وقت دوست داشتی از پارکینگ استفاده کن
یک مثال دیگر پرداخت حق پارکینگ است، فرض کنید شما پارکینگ یک مرکز تجاری یا مسکونی را برای مدت مثلا یک سال در قبال مبلغ مشخصی اجاره میکنید. شما این اختیار را دارید که از پارکینگ استفاده کنید یا خیر. اما مبلغ توافق شده را در همان ابتدای سال پرداخت میکنید و صاحب پارکینگ هم متعهد است که در این یک سال هر وقت خواستید پارکینگ را در اختیار شما قرار دهد. شما با این کار ابهام نداشتن پارکینگ در طول یک سال را با پرداخت مبلغی به حداقل رساندهاید.
رزرو هتل و اختیار معامله
بیشتر هتلها این امکان را برای مشتریان فراهم میکنند که با پرداخت مبلغی به عنوان اجاره، امکانات و خدمات مورد نظر خود را برای مدت زمان خاص مثلا شش ماهه یا یک ساله رزرو کنند.در این حالت حتی در شلوغ ترین زمان استفاده از هتلها هم خیالتان راحت است که هتل همیشه جایی را برای شما خالی میگذارد خرید اختیار فروش چیست؟ و اگر هم از امکانات استفاده نکنید، پول پرداخت شده در اختیار هتل است و شما حقی نسبت به آن ندارید. ذخیره سازی سلولهای بنیادی، اجاره پرواز چارتر، پیش خرید تورهای مسافرتی، خرید بیمه عمر یا شخص ثالث همگی نوعی اختیار معامله است که در زندگی از آنها استفاده میکنیم.
حالا با توجه به مثالهای بالا میتوانیم بگوییم اختیار معامله باید 4 اصل زیر خرید اختیار فروش چیست؟ را داشته باشد:
- نوع اختیار معامله مشخص باشد ( اختیار خرید یا اختیار فروش)(Call or Put Options)
- زمان سررسید (Expiration Date) که خریدار میتواند از حق اختیار خود استفاده کند.
- قیمت اعمال (Strike Price) که در زمان سررسید، خرید یا فروش بر اساس آن صورت میگیرد.
- قیمت اختیار (Premium) که همان مبلغی است که در ابتدا خریدار بابت حق اختیار پرداخت میکند.
انواع اختیار معامله
1- اختیار خرید
این نوع اختیار به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند.
2- اختیار فروش
این نوع اختیار به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد.
انواع سبک اعمال اختیار معامله
1- اختیار معامله اروپایی
در اختیار معامله اروپایی، خریدار در سررسید زمان مشخص شده میتواند از اختیار خود استفاده کند و قبل از سررسید نمیتواند. به عنوان مثال اگر قرارداد اختیار معامله یک ساله بسته شده باشد، خریدار در پایان یک سال میتواند حق اختیار خود را اعمال کند.
2- اختیار معامله آمریکایی
در اختیار معامله امریکایی خریدار در طول زمان مشخص شده، اگر احساس کند که با استفاده از حق اختیار خود میتواند سود بیشتری به دست آورد، از اختیار خود استفاده میکند و نیاز نیست حتما زمان تعیین شده به پایان برسد. اختیار معامله آمریکایی نسبت به نوع اروپایی ریسک بالاتری دارد و به همین دلیل قیمت بیشتری برای آن تعیین میشود.
سود و زیاد خریدار و فروشنده چگونه محاسبه میشود؟
در معاملات اختیار معامله با دو گروه خریداران (Holder) و فروشندگان (Writer) طرف هستیم. هر دو گروه میتوانند اختیار خرید یا فروش را در اختیار داشته باشند. سود خریداران اختیار معامله (خرید دارایی یا فروش آن فرقی ندارد) نامحدود است، و میزان زیان همان مقدار مبلغی است که در ابتدا در برابر خرید حق اختیار پرداخت کرده اند. سود فروشندگان اختیار معامله (فروش دارایی خرید اختیار فروش چیست؟ یا خرید آن فرقی ندارد) محدود است. در واقع همان میزانی است که در ابتدا در ازای اعطای حق اختیار از خریدار دریافت کرده اند، اما اگر نتوانند پیش بینی خوبی از آینده داشته باشند ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شوند.
مزایای قرارداد اختیار معامله
1- زمان بخرید
با توجه به اینکه در قراردادهای اختیار معامله بازه زمانی در نظر گرفته می شود، سرمایه گذار یا همان خریدار این فرصت را دارد که برای تصمیم گیری مناسب زمان بخرد. خریدار می تواند تصمیم خود مبنی بر خرید یا فروش را تثبیت کند و در مدت زمان باقیمانده تصمیم بگیرد که چه زمانی سهام خود را بفروشد و یا نگه دارد.
2- ریسک معامله را کاهش دهید
همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم اختیار معامله در واقع این امکان را به ما میدهد که با پیش بینی اتفاقات آینده، ابهام را به حداقل خود برسانیم و میزان ریسک پذیرفته شده ارزش گذاری کنیم. در اختیار معامله خریدار فقط به میزان هزینه ای که برای خرید حق اختیار پرداخت کرده است، متضرر می شود.
3- درآمد کسب کنید
سرمایه گذار میتواند با فروش قرارداد اختیار معامله سهام، درآمد خود از سهام را تنها به بازدهی سهام و سود تقسیمی محدود نکند. فروش اختیار معامله سهام متعلق به سرمایه گذار یا سهامی که قصد خرید آن را دارد، یکی از ساده ترین راهبردهای معاملاتی است.
4- با نقدینگی کمتر،سود بیشتر کسب کنید
آورده اولیه خریدار یا سرمایه گذار در قراردادهای اختیار معامله، همان مبلغ اختیار معامله است، اما در صورتی که خریدار سود کند، ارزش سود وی چندین برابر آورده اولیه خواهد بود و اگر ضرر کند فقط به میزان آورده اولیه زیان خواهد دید.
به مثال زیر دقت کنید:
فرض کنید سرمایه گذار با پرداخت ۵۰۰۰ ریال اختیار خرید ۱۰ هزار سهم شرکت ایران خودرو با قیمت توافقی ۳۳۰۰ ریال با سررسید شش ماهه خریداری می کند. با رشد گروه خودرویی فرض کنید قیمت هر سهم ایران خودرو در سررسید به ۴۰۰۰ ریال رسیده است . در این صورت خریدار اختیار با اعمال اختیار خود مبلغ ۷۰۰۰۰۰۰=(۱۰۰۰۰*(۳۳۰۰-۴۰۰۰)) ریال سود در مقابل پرداخت ۵۰۰۰ ریال دریافت می کند و فروشنده اختیار با دریافت مبلغ ۵۰۰۰ ریال متحمل زیان ۷۰۰۰۰۰۰ ریالی می شود. در انتها می توان گفت توانایی پیش بینی آینده بازار، استمرار در انجام این نوع معاملات، استعداد تحلیل بازار و نگاه رو به جلو عواملی هستند که موجب می شوند افرادی که در این نوع معاملات وارد میشوند بتوانند در دراز مدت سود خوبی کسب کنند و قدرت ارزش گذاری ابهامات آینده را در خود تقویت کنند. برای مطالعه مقاله آشنایی با ریسک سرمایه گذاری در طلا کلیلک کنید.
اختیار معامله چیست و چه کاربردی در سرمایهگذاری دارد؟
امروزه پروندهی خیلی از سرمایهگذاران شامل سرمایهگذاریهایی مانند سرمایهی مشترک، سهام و اوراق بهادار است؛ با وجود این، تنوع اوراق بهاداری که در دسترس دارید همینها نیستند. یکی دیگر از انواع اوراق بهادار «اختیار معامله» نام دارد. این اختیار فرصتهای بیشماری را در اختیار سرمایهگذاران حرفهای که کاربردهای عملی و ریسک این گروه از داراییها را درک میکنند، قرار میدهد.
حتما بخوانید:
یکی از فایدههای مهم اختیار معامله، تطبیقپذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با داراییهای سنتی مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان میدهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق بدهید یا تنظیم کنید. برای مثال میتوانیم از اختیار معامله بهعنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضررات سقوط سهام را کاهش بدهیم یا میتوانیم از آن برای پیشبینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم میتوانیم با استفاده از آنها خیلی محافظهکار باشیم. بنابراین استفاده از اختیار معامله را میتوان بهعنوان بخشی از استراتژی وسیعتر سرمایهگذاری توصیف کرد.
اما این تطبیقپذیری عملی هم مشکلات خود را دارد. اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیدهای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی با یک کارگزار بورس اختیار معامله، معامله را خرید و فروش میکنیم معمولا با جملهای مثل این مواجه میشویم:
«اختیارات شامل ریسکها هم میشوند و برای هرکسی مناسب نیستند. معاملهی اختیارات اساسا اختیاری هستند و ریسک بالایی برای ضرر دادن دارند. فقط با سرمایهگذاری خطرپذیر سرمایهگذاری کنید».
اختیار معامله به گروه بزرگتری از اوراق بهادار بهنام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد. این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را بههم بریزند، اما این تفکر کمی اغراقشده است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته است یا از آن مشتق شده است. مثل آبمیوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است یعنی ارزش آنها به ارزش داراییهای دیگر خرید اختیار فروش چیست؟ بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار میگیرند مثلا پیمانهای آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه (که خود انواع زیادی دارد).
داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفادهی مناسب داشته باشیم، به شما کمک میکند سود زیادی در بازار بهدست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. میتوانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکتهایی که شما در آنها سرمایهگذاری میکنید چگونه از آن استفاده میکنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد چه مالکیت را بهصورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکتهای چند ملیتیِ امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده میکنند.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد. بهعبارت دیگر اختیار معامله یک قرارداد است که حق خرید و فروش دارایی مربوطه را با قیمتی تعیینشده و در زمانی معین به طرف معامله میدهد، ولی او را مجبور نمیکند. حق خرید «قرارداد حق خرید» و حق فروش «قرارداد حق فروش» نام دارد. افرادی که کمتر با مشتقات آشنا هستند ممکن است تفاوتهای واضح این تعریف را با تعریف پیمان آتی و قرارداد سلف نبینند. پاسخ این است که پیمان آتی و قرارداد سلف، هم حق و هم اجبار خرید و فروش را در مقطعی در آینده اعطا میکنند. برای مثال اگر کسی در قرارداد آیندهی خود برای یک گله گاو کوتاهی کند مجبور میشود گاوها را به خریدار تحویل بدهد مگر اینکه موقعیت خود را قبل از منقضی شدن زمان ببندد. معاملهی اختیار معامله چنین اجباری را در بر ندارد و دقیقا به همین خاطر است که «اختیار» نام دارد.
قرارداد حق خرید و قراردادهای حق فروش
قرارداد حق خرید ممکن است بهعنوان ودیعه برای هدفی در آینده در نظر گرفته شود. برای مثال توسعهدهندهی زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط میخواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقهبندی خاصی تصویب شوند. توسعهدهنده میتواند حق خرید پارکینگ را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار از زمیندار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمیندار چنین اختیاری را به رایگان نمیدهد و توسعهدهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را بهدست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ هزار دلار باشد که توسعهدهنده به زمیندار میپردازد. بعد از دو سال قوانین منطقهبندی تصویب شدهاند. توسعهدهنده از اختیار خود استفاده میکند و زمین را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار میخرد حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقهبندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله. حالا توسعهدهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمیندار ۶ هزار دلار را نگه میدارد.
اما قراردادهای حق فروش را میتوان بهعنوان بیمه در نظر گرفت. توسعهدهندهی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او میخواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمیدهد. اگر سهام S&P ۵۰۰ در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش میشود، او میتواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را میدهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز بهدست بیاورد چون شاخصی که ۲۰۰۰ دلار قیمت داشته را با قیمت ۲۲۵۰ دلار فروخته است. ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر میکند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینههایی را در بر دارد (اجرت آن) و اگر بازار در طول این دوره سقوط نکند اجرت آن از بین میرود.
این مثالها چندین نکتهی مهم را نشان میدهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری میکنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در اینصورت اختیار معامله بیارزش میشود اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایهگذاری را از دست میدهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کردهاید. دوم اینکه اختیار معامله فقط یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط میشود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، داراییهای مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند ولی اختیار معامله همیشه در مورد همهی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله میشوند.
معاملهی قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش
داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار میدهد؛ بنابراین فروشندهی قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار میدهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار میدهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد چون به چهار چیزی مربوط میشود که میتوانید با اختیار معامله انجام بدهید: خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.
افرادی که اختیار معامله را میخرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را میفروشند فروشنده (Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است:
خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها میتوانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود میکند، به اینصورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه آنها باشد از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.
اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشندهی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.
بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟
همه افراد بعد از خرید هر کالا یا خدماتی تمایل به بیمه کردن آن دارند و دوست دارند که آن کالا و یا خدمت یک ضمانتی داشته باشد. در مورد افرادی که در بازار بورس و فرابورس سرمایه گذاری کرده اند و سهام شرکت ها را خریداری می کنند هم هیمن داستان صدق می کند و این افراد علاقه به بیمه کردن سهام خود دارند. با توجه به گستردگی و متنوع بودن بازار سهام امکان بیمه کردن سهام وجود دارد البته توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی. در این قسمت از پست قصد داریم که به سوال ” بیمه کرن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟ ” پاسخ بدهیم، چرا که میدانیم موضوع بسیار وسوسه انگیزی برای سهامداران و سرمایه گذاران است. در واقع اوراق اوراق اختیار فروش تبعی فروش تبعی، اوراقی هستند که یک شرکت به منظور بیمه کردن سهام خود تصمیم به انتشار آن بین سهامداران خود میکند. شرکت در نوسانات شدید و هیجانات منفی بازار، متعهد میشود که مقدار مشخصی از سهام سهامداران را در تاریخ مشخصی خریداری کند.
مباحثی که در این پست مورد بررسی قرار می گیرند:
- منظور از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس چیست؟
- بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟
- ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی
منظور از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس چیست؟
اوراق اختیار فروش تبعی در واقع یک ضمانت برای جلوگیری از ضرر و زیان و به نفع سهامدار است. با استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی ریسک سیستماتیک را در معاملات سهام کاهش می دهیم. اگر سهامداری اوراق اختیار فروش تبعی داشته باشد پس از گذشت زمانی مشخص اگر نرخ واحد سهم مد نظر در تاریخ مقرر آتی دچار کاهش شود، سهامدار با استفاده از قرارداد اختیار فروش تبعی میتواند اصل سرمایه خود را دریافت کند و اگر نرخ هر واحد سهم در تاریخ اعمال افزایش پیدا کند سهامدار میتواند به سادگی و بدن استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی سود خود را دریافت کند.
انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به دو روش انجام می شوند که عبارت اند از: روش اروپایی و روش آمریکایی. در ایران از شیوه اروپایی استفاده میشود.
- روش اروپایی اواراق اختیار فروش تبعی بدین صورت است که، اوراق اختیار فروش فروش تبعی در تاریخ سر رسید انجام می پذیرد.
- و در روش آمریکایی بدین صورت است که شخص سرمایهگذار در هر تاریخی تا سررسید میتواند برای اعمال اوراق اقدام کند.
بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟
برای بیمه کردن سهام و استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی باید شرایط زیر را رعایت کرد:
- سهامداران تنها تعداد محدودی از اوراق اختیار فروش تبعی را میتوانند خریداری کنند.
- حتما در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید.
- حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
- سهامدارانی که اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کرده اند نمی توانند ان را به فرد دیگری به فروش برسانند.
- در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجهی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست میدهد و هزینهای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد.
- اوراق اختیار فروش تبعی تا قبل از سررسید غیر قابل معاملهاند.
- در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست میدهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
- در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق میگیرد.
ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی
اگر شرکتی تصمیم به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می کند باید قبل از هر کاری باید اطلاعیه عرضه منتشر کند و سهامداران و سرمایه گذاران بایستی قبل از خرید اوراق اختیار فروش تبعی باید اطلاعیه را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی از ویژگی هایی برخوردار است که در قسمت زیر به آن ها می پردازیم:
منظور از سهم پایه در اوراق اختیار فروش تبعی سهمی است که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.
قیمت اعمال در واقع قیمتی است که عرضه کنند متعهد میشود که سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را در تاریخ اعمال با آن قیمت تسویه کند.
تاریخی است که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین میشود.
یکی از عناوینی که در اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد کارگزار عرضه کننده است و به کارگزاری گفته میشود که عاملیت از “عرضه کننده”، عرضه “اوراق اختیار فروش تبعی” را انجام می دهد.
به فاصله زمانی بین اولین روز معاملاتی تا آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی را دوره معاملاتی می گویند.
به بیشترین و حداکثر ترین تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که یک فرد حقیقی با حقوقی میتواند خریداری کند را سقف خرید می گویند.
سقف اوراق اختیار فروش تبعی که از سوی عرضهکننده طی دوره معاملاتی عرضه خواهد شد.
حداقل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه کننده در یک روز است.
همانطور که از نامش پیداست، به قیمتی که در بازار توسط شرکت منتشر کننده این اوراق اختیار فروش تبعی فروخته میشوند می گویند.
اختیار فروش تبعی چیست و اوراق اختیار فروش تبعی حامی ۱۴۰۱
اختیار فروش تبعی که در ایران به عنوان بیمه سهام از آن یاد می شود جزو ابزارهای بازار مشتقه است(ابزاری که از یک دارایی نشان می گیرد) که به منظور کاهش ریسک خریداران سهام در زمان نوسانات بازار بابت تضمین اصل سرمایه می باشد.
یکی از دغدغه های سهامداران در بورس کسب حداقل بازدهی معادل نرخ سود بدون ریسک است و این ابزار سبب می شود تا با توجه به حذف ریسک در بازار سرمایه، سرمایه گذاران به جای سپرده گذاری در بانک به دنبال کسب سود بیشتر در بازار سرمایه باشند و از نوسانات مقطعی بازار سرمایه هراسی نداشته باشند.
عرضه کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است.
به منظور خرید این اوراق باید سهام پایه (سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر می گردد) را در اختیار داشته باشید مثلا شخصی که سهام شرکت x را دارد می تواند اوراق اختیار فروش آن را خریداری کند.
موضوع را با یک مثال ساده پیش می بریم:
فرض کنیم قیمت سهام شرکتی که سهامدار آن هستیم 200 تومان است و جو منفی بر بازار حاکم شده است:
در این حالت سهامدار عمده می تواند با انتشار اختیار فروش تبعی با قیمت مثلا 1 تومان، برای 3 ماه آینده تضمین فروش در قیمت 230 تومان را بدهد.حال سهامدار در صورت صلاحدید با خرید اوراق تبعی که قاعدتا به میزان دارایی سهام باید باشد، ریسک نگهداری سهام را به حداقل رسانده و در سررسید که 3 ماه بعد خواهد بود، با چند گزینه روبرو می شود:
- قیمت سهم در بازار به 190 تومان رسیده باشد، اینجا سهامدار می تواند با خرید اختیار فروش چیست؟ اعمال اختیار خود، سهم را در قیمت 230 بفروش برساند.
- قیمت سهم همان 230 تومان باشد که در اینصورت فرق خاصی بین فروش در بازار یا اعمال اختیار وجود نخواهد داشت.
- قیمت سهم به 270 تومان رسیده باشد که قاعدتا اینجا سهامدار بجای اعمال اختیار 230 تومانی، سهم را با قیمت 270 در بازار بفروش خواهد رساند.
دقت کنید در رابطه با این موضوع به هیچ عنوان نمی توان به نوسانگیری و یا توجه به نوسانات بین راه تا سررسید توجه کرد، زیرا به محض معامله سهم مذکور، اختیار تبعی نیز منقضی خواهد شد.
در مورد سهامداران میان مدتی، اختیار فروش تبعی علاوه بر اینکه از لحاظ فنی جو منفی را تغییر می دهد، از طرفی نیز عیار شرکت ها در چشم انداز پیش رو و نوع نگاه سهامدار عمده به ارزش سهام شرکت و قیمت آن مشخص خواهد ساخت.
عرضه اوراق اختیار فروش تبعی با هدف حمایت از سهامداران خرد از روز دوشنبه مورخ ۲۵ اسفند۱۳۹۹ لغایت روز چهارشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ با شرایط زیر در بورس اوراق بهادار تهران آغاز میشود:
به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه در نظر دارد اوراق اختیار فروش تبعی با هدف حمایت از سهامداران خرد منتشر کند. عرضه اوراق فوق از روز دوشنبه مورخ ۲۵ اسفند۱۳۹۹ لغایت روز چهارشنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ با شرایط زیر در بورس اوراق بهادار تهران آغاز میشود:
۱- سرمایه گذاران حقیقی (شامل سبدهای سرمایه گذاری اشخاص حقیقی) که در سال ۱۳۹۹ وارد بازار سرمایه شدهاند و ارزش دارایی ایشان در بازار سرمایه (تمامی داراییها از جمله سهام، حق تقدم سهام، صندوق های سرمایه گذاری، اوراق بدهی، انواع گواهی سپرده و …) در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۹۹ کمتر از ۱۰ میلیون تومان باشد واجد شرایط خرید اوراق اختیار فروش تبعی حامی۱۴۰۱ بوده و می توانند نسبت به خرید این اوراق اقدام کنند.
۲- دارایی پایه اوراق اختیار فروش تبعی حامی۱۴۰۱ شامل سبد سهام و حق تقدم سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران (به جز بازار پایه) و همچنین صندوقهای سرمایه گذاری در سهام (مبتنی بر صدور و ابطال یا ETF ( به جز دارا یکم و پالایش با احتساب تعداد و قیمت تعدیل شده ناشی ازاقدامات شرکتی طی دوره اوراق مذکور است. همچنین دارایی پایه اوراق اختیار فروش تبعی حامی۱۴۰۱ شامل عرضه اولیه هایی که بازدهی بیشتر از ۳۰ درصد از ابتدای سال ۱۳۹۹ داشتهاند، نمی شود.
۳- سرمایه گذارانی که واجد شرایط خرید اوراق حامی۱۴۰۱ بوده و تمایل به استفاده از این اوراق دارند، باید در دوره عرضه نسبت به خرید تنها ۱ ورقه از اوراق مذکور اقدام کنند. در صورت انجام خرید اوراق حامی۱۴۰۱ توسط سرمایه گذاران، دارایی پایه برای ایشان مطابق بند ۲ درنظر گرفته خواهد شد.
۴- خرید بیش از ۱ ورقه از اوراق حامی۱۴۰۱ برای هر کد معاملاتی مجاز نبوده و کارگزاران باید اقدام لازم نسبت به رعایت این محدودیت را در سیستم های معاملاتی آنلاین خود اعمال کنند.
۵- شرط معتبر بودن اوراق اختیار فروش حامی۱۴۰۱ در سررسید، عدم فروش دارایی پایه موضوع بند ۲ تا سررسید اوراق است (نگهداری دارایی پایه تا سررسید). در واقع در صورتی که سرمایه گذار هر یک از سهام، حق تقدم سهام و صندوقهای سرمایه گذاری (مبتنی بر صدور و ابطال یا ETF ( موجود در پرتفو خود را طی دوره تا سررسید اوراق حامی۱۴۰۱ به فروش برساند به گونهای که تعداد آن سهم از تعداد سهم موجود در دارایی پایه وی کمتر شود، اوراق حامی۱۴۰۱ معتبر نبوده و اعمال نخواهد شد.
۶- ارزش اعمال برای هر کد معاملاتی برابر با ۱.۲۵ برابر ارزش دارایی پایه وی (با توجه به تعدیلات مربوط به اقدامات شرکتی) خواهد بود. لذا در صورت رعایت نکات بندهای فوق توسط سرمایه گذاران، بازدهی اشخاص طی دوره اوراق حداقل به میزان ۲۵ درصد خواهد بود.
۷- .بازدهی ۲۵ درصدی پس از کسر سود تقسیمی تعلق گرفته برای هر سبد سهام در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ به مشمولین پرداخت می شود.
۸-از آنجا خرید اختیار فروش چیست؟ که مبنای تضمین قیمت تعدیل شده است، در صورت افزایش سرمایه، قیمت تعدیل شده و تعداد سهام پس از مجمع برای تضمین در نظر گرفته می شود. در صورت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، قیمت سهام و تعداد با فرض شرکت کردن سهامدار در افزایش سرمایه فرض می شود.
۹- در صورتی که ثبت افزایش سرمایه در تاریخ بعد از اردیبهشت ۱۴۰۱ باشد، در سررسید اوراق تبعی فرض می شود که سهام ثبت نشده در پرتفوی سرمایه گذار قرار دارد و به قیمت پایانی روز محاسبه در ارزش پرتفو لحاظ می شود.
۱۰- احراز شرایط مشمولین طرح، بررسی معتبر بودن اوراق حامی۱۴۰۱ طی دوره و سررسید و همچنین انجام فرایند اعمال توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه و شرکت مدیریت فناوری بورس تهران انجام خواهد شد.
دیدگاه شما